Tìm thấy bằng chứng cho thấy châu Phi đang vỡ làm đôi

Trong hàng triệu năm qua, lục địa châu Phi đã dần dần bị phân tách. Giờ đây, các nhà khoa học cho biết đã tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ cho thấy một lực tác động sâu dưới bề mặt đang ngày càng gia tăng và thúc đẩy quá trình chia tách này diễn ra nhanh hơn.

Theo nghiên cứu mới, một cột đá nóng khổng lồ nhô lên từ ranh giới giữa lõi và lớp phủ Trái Đất đang tác động mạnh đến lớp vỏ lục địa. Áp lực cực lớn từ dòng vật chất này khiến lớp vỏ bị nứt, kéo theo hoạt động núi lửa và động đất trên khắp Hệ thống Thung lũng tách giãn Đông Phi (East African Rift System – EARS).

Những phân tích địa hóa học mới nhất cho thấy hiện tượng này không còn chỉ là giả thuyết. Trên thực tế, nó đang để lại những dấu vết rõ rệt trải dài hàng nghìn kilômét trên khắp vùng Đông Phi.

Hệ thống EARS kéo dài hơn 3.200 km từ Biển Đỏ ở phía Bắc xuống Mozambique ở phía Nam. Đây được xem là đới tách giãn lục địa hoạt động mạnh mẽ nhất trên Trái Đất hiện nay, nơi các mảng kiến tạo bên dưới đang tách ra từng chút một theo thời gian.

Quá trình địa chất này đã tạo nên những thung lũng sâu, thường xuyên gây ra động đất và phun trào núi lửa tại khu vực.

Trong nhiều năm, giới khoa học vẫn tranh luận về nguyên nhân chính thúc đẩy sự thay đổi địa hình to lớn này. Phát hiện gần đây, dấu vết của khí từ lớp phủ sâu bên trong lòng đất, đã cung cấp bằng chứng rõ nét nhất về sự gia tăng nhiệt lượng từ bên trong Trái Đất.

Tại mỏ địa nhiệt Menengai (Kenya), nhóm nghiên cứu đã đo được thành phần khí thải có dấu hiệu trùng khớp về mặt đồng vị neon với nguồn khí nằm sâu trong lớp phủ Trái Đất. Điều đáng chú ý là những dấu hiệu tương tự cũng xuất hiện ở các khu vực núi lửa cách xa nhau như Biển Đỏ và Malawi.

Các nhà khoa học cho rằng, hình thái này cho thấy một nguồn nhiệt duy nhất khổng lồ được gọi là “bể khí lớn châu Phi” đang trồi lên từ độ sâu 2.900 km bên dưới bề mặt. Khối vật chất này lan tỏa bên dưới lớp phủ, tạo ra áp suất đủ lớn để làm nứt thạch quyển- lớp vỏ cứng bên ngoài của Trái Đất.

Khác với dòng vật chất hẹp dưới lòng đất Hawaii, luồng khí siêu nóng tại châu Phi có quy mô rộng và năng lượng mạnh hơn nhiều. Khi trồi lên, nó làm nóng và suy yếu thạch quyển, khiến khu vực này dễ bị nứt vỡ.

Chính áp suất này được cho là nguyên nhân gây ra hoạt động kiến tạo mạnh, góp phần làm tách mảng châu Phi. Trong tương lai xa, quá trình này có thể tạo ra một đại dương mới và chia cắt Đông Phi thành một lục địa riêng biệt.

Dù toàn bộ quá trình cần hàng triệu năm để hoàn tất, nhưng những biến đổi địa chất đã có thể quan sát được ngay trong hiện tại: các thung lũng ngày càng sâu hơn, hồ mới xuất hiện và núi lửa hoạt động mạnh hơn dọc theo khe nứt. Những dấu hiệu này cho thấy bề mặt lục địa đang được tái định hình từng ngày.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/tim-thay-bang-chung-cho-thay-chau-phi-dang-vo-lam-doi-20250530001432136.htm