Trải nghiệm Cửa Tử

Du khách tham gia các hoạt động trải ngiệm tại Cửa Tử homestay, mang đậm giá trị văn hóa bản địa.

Định vị nét đặc trưng

Một buổi sớm mùa hè, khi mây vẫn còn giăng mắc ngang triền núi Tam Đảo, tiếng gà gáy vừa cất lên, một chàng trai người Dao lặng lẽ bước ra từ gian nhà sàn gỗ.

Anh chuẩn bị cho một buổi đón khách đặc biệt, không chỉ phục vụ lưu trú, ăn uống, mà còn dẫn khách vào một hành trình khám phá văn hóa đặc sắc của đồng bào mình. Mất hơn 1 giờ chuẩn bị tươm tất mọi thứ, anh Linh mới có thời gian ngồi trò chuyện với chúng tôi về con đường khởi nghiệp của mình.

Bàn Văn Linh rời ghế nhà trường từ năm học lớp 9 để phụ giúp gia đình nuôi các em ăn học. Cuộc sống mưu sinh đã đưa anh đi qua đủ nghề: phụ bếp, sửa chữa điện lạnh, công nhân…

Nhưng chính những tháng năm xa quê đã gieo trong anh một ý tưởng rõ ràng hơn về giá trị quê hương, nơi có dòng suối Cửa Tử mát lành chảy giữa núi rừng hoang sơ, có nếp nhà sàn và ngọn lửa bập bùng giữa đêm đông giá lạnh, nơi nét đẹp truyền thống vẫn rộn ràng trong các lễ hội của người Dao.

Một góc Cửa Tử homestay.

Trong một lần trở về quê vào năm 2016, anh nhận thấy ngày càng nhiều du khách ngoại tỉnh tìm đến Đồng Khuân để khám phá suối Cửa Tử.

Từ trực giác và sự quan sát, Linh nhận ra tiềm năng phát triển du lịch của vùng đất này và 3 năm sau đó, anh quyết định trở về quê hương lập nghiệp.

Nghĩ là làm. Với 50 triệu đồng, Linh bắt tay vào xây dựng mô hình homestay ngay trên mảnh đất của gia đình.

Vốn không nhiều, kiến thức về du lịch lại hạn chế nên anh tự học bằng cách đi tham quan các mô hình ở vùng Tây Bắc.

Mỗi chuyến đi là một lần học hỏi, một lần tích lũy. Về nhà, anh lần lượt cải tạo, mở rộng gian nhà nhỏ thành khuôn viên rộng 1.600m² với những nếp nhà sàn, bể bơi, khu vui chơi, khu ăn uống...

Anh kể: Lúc đầu, tôi lo nhiều thứ. Không biết bài trí sao cho vừa thuận tiện, vừa giữ được nét đặc trưng của địa phương. Lại không có nhiều vốn nên phải chắt chiu từng hạng mục một. Nhưng càng làm càng thấy yêu nghề và khát khao muốn làm được nhiều hơn cho quê hương.

Theo thời gian, Cửa Tử homestay dần thành hình, rồi trở thành điểm đến quen thuộc của du khách ở khắp nơi.

Mỗi năm, cơ sở đón từ 2.000 đến 3.000 lượt khách, doanh thu ổn định ở mức khoảng 1 tỷ đồng. Chị Trần Thị Phương Linh, ở xã Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Ninh cho hay: Dù đã đi du lịch nhiều nơi nhưng tôi rất ấn tượng với Cửa Tử vì cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, tươi đẹp và bầu không khí trong lành. Mọi dịch vụ ở Cửa Tử homestay đều tiện ích, mang lại cho tôi những trải nghiệm thú vị.

Đến Cửa Tử homestay, du khách được thưởng thức ẩm thực đặc trưng của đồng bào dân tộc Dao.

Không dừng ở lưu trú, anh Linh còn đầu tư phát triển các dịch vụ trekking, tắm suối, trượt thác… Điều khiến mô hình của anh trở nên khác biệt nằm ở chỗ, anh xem bản sắc văn hóa của dân tộc mình là điểm tựa để thu hút khách và phát triển du lịch một cách bền vững.

Cùng với các hộ dân trong vùng, anh tổ chức biểu diễn văn nghệ truyền thống của dân tộc Dao, hướng dẫn du khách học nhuộm vải chàm, tham gia các lễ hội...

Với những đoàn khách muốn hiểu sâu hơn, anh dẫn họ đi thăm nhà dân, cùng nấu ăn, thưởng trà hay trải nghiệm tắm lá thuốc, ngâm chân bằng dược liệu.

Khát vọng “làm du lịch bốn mùa”

Suối Cửa Tử đẹp quanh năm, mỗi mùa có một vẻ đẹp riêng, nhưng vào mùa mưa và mùa lạnh thường vắng khách.

Trăn trở làm sao để du lịch phát triển bốn mùa, Linh đã xây dựng thêm nhà hàng, tổ chức các sự kiện văn hóa Dao trong mùa thấp điểm, tạo thêm sinh kế cho bà con địa phương.

Không giữ thành quả cho riêng mình, năm 2023, anh cùng một số chủ homestay trong vùng thành lập Hợp tác xã (HTX) Du lịch sinh thái Cửa Tử với 12 thành viên.

Trong đó, 4 hộ đã có cơ sở lưu trú, các hộ còn lại tham gia dẫn tour, tổ chức hoạt động trải nghiệm, làm sản phẩm thủ công, đón tiếp khách.

HTX không chỉ tạo thêm sinh kế cho hàng chục người dân trong vùng mà còn giúp hình thành chuỗi dịch vụ khép kín - từ chỗ ngủ, chỗ ăn đến hướng dẫn viên, vận chuyển, trải nghiệm bản sắc.

Nhờ đó, lượng khách ổn định và tăng đều. Năm 2025, sau khi tuyến đường vào xóm Đồng Khuân được hoàn thiện, lượng khách đã tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm trước.

Nhiều du khách đã chọn Cửa Tử homestay để tổ chức sinh nhật cùng bạn bè.

Anh Linh cho hay: Là người sinh ra, lớn lên ở xóm Đồng Khuân, tôi thấm nhuần tiếng nói, phong tục, nếp sống của người Dao. Tôi mong muốn những giá trị ấy không chỉ gìn giữ trong cộng đồng mình, mà còn lan tỏa ra ngoài, được bạn bè thập phương biết đến và trân trọng.

Dù đã có nền tảng vững chắc, Linh không cho phép mình dừng lại. Anh tiếp tục học tiếng Anh để giao tiếp với khách quốc tế, đồng thời đang lên kế hoạch mở rộng nhà hàng, phát triển khu vực trưng bày sản phẩm văn hóa Dao - từ trang phục, nhạc cụ đến những bức ảnh tư liệu quý.

Anh cũng ấp ủ xây dựng một lễ hội văn hóa Dao thường niên, kết nối các làng bản quanh vùng cùng tham gia biểu diễn, giao lưu, quảng bá ẩm thực và thủ công truyền thống.

Ý tưởng ấy không chỉ dành cho khách du lịch, mà còn để con cháu người Dao thêm yêu, thêm hiểu và giữ gìn nét đẹp của dân tộc mình. Anh bảo: Làm du lịch là làm văn hóa. Nếu chỉ lấy thiên nhiên ra bán, một lúc nào đó sẽ cạn. Nhưng nếu lấy văn hóa để nuôi du lịch, nó sẽ sinh sôi không ngừng.

Đánh giá về mô hình của anh Bàn Văn Linh, ông Đặng Thanh Tùng, Chủ tịch UBND xã La Bằng cho biết: Từ mô hình của anh Linh, chúng tôi thấy rõ hiệu quả từ phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Đó là việc thanh niên có việc làm, bà con bán được nông sản, người Dao có cơ hội thể hiện bản sắc. Đây cũng chính là hướng phát triển được địa phương xây dựng trong thời gian tới.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202507/trai-nghiem-cua-tu-ef00ae1/