Trang bị “lá chắn số” để bảo vệ mình trước tội phạm mạng

Theo Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, năm 2024, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi tội phạm mạng, với thiệt hại ước tính 18.900 tỷ đồng, gấp đôi năm 2023. Trung bình cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có một người trở thành nạn nhân, và 70% người dân từng tiếp xúc với ít nhất một cuộc gọi hoặc tin nhắn lừa đảo mỗi tháng. Những con số ấy cho thấy lừa đảo công nghệ không còn là nguy cơ mà đã trở thành “đại dịch” tấn công trực diện vào đời sống số của chúng ta.

Bước sang năm 2025, xu hướng này tiếp tục leo thang. Chỉ trong 8 tháng đầu năm, số vụ lừa đảo qua mạng tăng 65%, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng. Cùng thời gian đó, lực lượng chức năng phát hiện 4.532 tên miền độc hại, tăng gần 90%, phần lớn phục vụ các thủ đoạn ngày càng tinh vi như deepfake, chiếm đoạt mã OTP, lừa đảo tiền ảo, giả danh ngân hàng, công an, viện kiểm sát… Không ít người đã bị lừa mất tiền chỉ vì một cuộc gọi video thật đến khó tin từ chính “người thân” bị giả mạo.

Hướng dẫn người dân kỹ năng sử dụng internet an toàn và nhận diện các thủ đoạn lừa đảo để phòng tránh.

Công nghệ càng phát triển, tội phạm càng có thêm “vũ khí”. Nếu trước đây, chiêu trò chỉ dừng ở tin nhắn trúng thưởng hay lời mời đầu tư lãi khủng, thì nay, chúng chuyển sang thao túng tâm lý, khai thác dữ liệu cá nhân và tấn công đa nền tảng. Kẻ gian không chỉ còn nhắm đến người nhẹ dạ hay thiếu hiểu biết, mà tấn công cả học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, thậm chí cả người am hiểu công nghệ, người làm trong ngành tài chính. Khi tội phạm có tổ chức, có kịch bản và có cả AI hỗ trợ, ranh giới giữa thật và giả trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh đó, mỗi người dân cần tự trang bị cho mình “lá chắn số” để tự bảo vệ trên không gian mạng. “Lá chắn” ấy không phải là một ứng dụng hay thiết bị đặc biệt, mà chính là ý thức cảnh giác, tư duy phản biện và thói quen sử dụng Internet an toàn. Trước hết, hãy bắt đầu từ những việc đơn giản nhất: Không chia sẻ thông tin cá nhân, mật khẩu hay mã OTP cho bất kỳ ai; không bấm vào các đường link lạ, không tải ứng dụng ngoài kho chính thống; khi nhận được tin nhắn, cuộc gọi yêu cầu chuyển tiền, hãy kiểm tra lại nguồn thông tin qua kênh khác, hoặc hỏi người thân, bạn bè trước khi hành động.

Các cơ quan, doanh nghiệp, trường học và cộng đồng dân cư cần cùng nhau xây dựng môi trường mạng an toàn hơn. Ngân hàng, nhà mạng, sàn thương mại điện tử cần tăng cường hệ thống cảnh báo sớm, nâng cao xác thực giao dịch và chủ động phối hợp khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo. Những buổi truyền thông, hướng dẫn, chia sẻ kỹ năng nhận diện thủ đoạn mới nên được tổ chức thường xuyên, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi, phụ nữ nội trợ và học sinh, sinh viên - những người dễ trở thành nạn nhân nhất.

Công nghệ thay đổi từng ngày, tội phạm mạng cũng không ngừng biến hóa. Vì vậy, “lá chắn số” cần được củng cố, cập nhật thường xuyên để chống lại các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Nếu mỗi người biết tự bảo vệ mình, biết nghi ngờ hợp lý và hành động tỉnh táo, “giặc” công nghệ cao sẽ không còn đất sống.

Nguồn: https://baodaklak.vn/xa-hoi/202511/trang-bi-la-chan-so-de-bao-ve-minh-truoc-toi-pham-mang-cd60042/