Trao thêm quyền thay vì bỏ đại học quốc gia

đại học quốc gia - Ảnh 1. — Toàn cảnh Đại học Quốc gia TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Trên thế giới, mô hình hệ thống đại học hiện đại, đa ngành, đa lĩnh vực "Multiversity" đang tồn tại và phát triển như hệ thống Đại học California (Mỹ), Đại học London (Anh), Đại học Tokyo (Nhật) và Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc)...

Đặc điểm của mô hình này là gồm nhiều đơn vị thành viên, hoạt động độc lập về học thuật, tài chính, tổ chức.

Có bộ máy điều phối chiến lược trung tâm nhưng không can thiệp sâu vào hoạt động học thuật của từng đơn vị. Phản ánh một hệ sinh thái đại học phục vụ đa mục tiêu: đào tạo, nghiên cứu, phục vụ cộng đồng, đổi mới sáng tạo.

Đại học quốc gia được Chính phủ Việt Nam thành lập nhằm kiến tạo một trung tâm đào tạo đại học, sau đại học và nghiên cứu khoa học - công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao, đạt trình độ tiên tiến, làm nòng cốt cho hệ thống giáo dục đại học, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Ở đó tập trung nhiều thầy giỏi, trang thiết bị tốt để đào tạo nhân lực có chất lượng cao.

Thực tế với cơ chế thuận lợi, tiềm lực đội ngũ nhà khoa học vô cùng to lớn và một không gian phát triển khoáng đạt, hai đại học quốc gia có đủ năng lực để đóng vai trò nòng cốt, đầu tàu, dẫn dắt giáo dục đại học Việt Nam trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bao gồm cả phát triển đội ngũ chuyên gia ưu tú.

Mô hình này đã tồn tại 30 năm, được đánh giá hiệu quả thông qua đóng góp giá trị học thuật chuyên sâu, nhất là trong lĩnh vực khoa học cơ bản và công nghệ.

Tuy nhiên thực tế vẫn có một số vướng mắc do cơ chế cần được tháo gỡ để mô hình này phát huy hiệu quả.

Để phát huy vị trí, vai trò và sứ mệnh của mình, hai đại học quốc gia kiến nghị có cơ chế đặc thù cho đại học quốc gia.

Theo đó, đại học quốc gia được trình trực tiếp Chính phủ, Thủ tướng về chiến lược, chương trình, quy hoạch, kế hoạch dài hạn, năm năm và hằng năm, các dự án, đề án quan trọng của đại học quốc gia và tổ chức thực hiện sau khi được phê duyệt; quyết định các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền của đại học quốc gia theo quy định của pháp luật.

Thực hiện tinh thần tự chủ cao về tài chính, đại học quốc gia được quyền quyết định phân bổ, điều chỉnh, chuyển kinh phí sử dụng và ban hành văn bản, chỉ báo cáo, không cần xin ý kiến Bộ Tài chính...

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh giáo dục đại học toàn cầu đang chuyển sang mô hình tích hợp, có chiều sâu và tính kết nối cao thì việc từ bỏ một cấu trúc có tiềm năng lớn là một bước lùi.

Nếu bỏ cấp đại học quốc gia, có thể sẽ đơn giản hóa vài khâu quản lý nhưng việc này sẽ mất đi sức mạnh hệ thống của một đại học đa ngành, đa lĩnh vực.

Đồng thời cũng mất cơ hội xây dựng hệ thống đại học mạnh, liên kết nguồn lực, phát triển nghiên cứu, đào tạo liên ngành, xuyên ngành để tạo ra sức ảnh hưởng quy mô lớn.

Thay vì bỏ mô hình này thì nên nghĩ đến việc cải tổ và điều chỉnh để nó trở thành một mô hình đại học đi đầu trong đổi mới và hội nhập.

Trở lại chủ đề

TRẦN HUỲNH

Nguồn: https://tuoitre.vn/trao-them-quyen-thay-vi-bo-dai-hoc-quoc-gia-20250529084409078.htm