Tự chủ tuyển dụng, thỏa thuận tiền lương - chính sách mới thu hút nhân tài khoa học

(Chinhphu.vn) - Ngày 31/10, Bộ KH&CN tổ chức họp báo thường kỳ tháng 10 dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương. Một trong những nội dung được quan tâm là các chính sách mới trong thu hút, trọng dụng nhân tài, với nhiều điểm đột phá về cơ chế, tiền lương và tự chủ tuyển dụng vừa được Chính phủ ban hành.

Bộ KH&CN tổ chức họp báo thường kỳ tháng 10 - Ảnh: VGP/TG

Trả lời câu hỏi của báo chí, bà Vũ Thị Là, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN) cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành một loạt nghị định quan trọng tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc thu hút và sử dụng hiệu quả đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài.

Cụ thể, Nghị định số 179/2024/NĐ-CP quy định chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng trong khu vực công; Nghị định số 249/2025/NĐ-CP quy định cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; và mới đây nhất, ngày 14/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 263/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo liên quan đến cơ chế tự chủ, nhân lực, nhân tài và giải thưởng trong lĩnh vực KH&CN.

Các nghị định này quy định nhiều cơ chế ưu đãi về tiền lương, tiền thưởng, đãi ngộ, môi trường làm việc, đào tạo, bồi dưỡng, tôn vinh và khen thưởng, qua đó tạo môi trường thuận lợi để các nhà khoa học, chuyên gia phát huy năng lực và cống hiến lâu dài.

Trao quyền tự chủ tuyển dụng – gỡ 'nút thắt' lớn

Một trong những điểm đột phá được đại diện Bộ KH&CN nhấn mạnh là cơ chế tuyển dụng và ký hợp đồng lao động đối với chuyên gia, nhà khoa học, vốn là “nút thắt” tồn tại nhiều năm qua.

Trước đây, việc ký hợp đồng lao động với chuyên gia có quy định rất chặt chẽ, chỉ được thực hiện trong một số trường hợp và phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính của đơn vị. Ví dụ các đơn vị tự chủ nhóm 3 (ngân sách nhà nước bảo đảm một phần) phải được cơ quan có thẩm quyền đồng ý về chủ trương mới được ký hợp đồng lao động; trong khi các đơn vị tự chủ nhóm 4 chỉ được phép ký hợp đồng dưới 12 tháng, trong phạm vi chỉ tiêu biên chế được giao.

Cơ chế này khiến nhiều tổ chức khoa học công lập gặp khó trong việc thu hút nhân tài, nhất là những chuyên gia có trình độ cao.

Nghị định 263 đã có một quy định rất mới, trao quyền tự chủ mạnh mẽ hơn cho các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cho phép chủ động quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và ký hợp đồng lao động. 

Đây là bước tiến lớn, giúp các tổ chức có thể linh hoạt lựa chọn, mời gọi chuyên gia phù hợp với nhu cầu nghiên cứu, không còn bị giới hạn bởi các thủ tục hành chính cứng nhắc.

Bà Vũ Thị Là, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN) trao đổi với báo chí - Ảnh: VGP/TG

Đột phá về tài chính: Cho phép trả lương theo thỏa thuận

Điểm đột phá thứ hai là cơ chế tài chính trong trả lương và đãi ngộ nhân tài. Nếu trước đây, hệ thống lương thưởng trong khu vực công bị bó buộc theo khung hành chính, không cho phép trả lương theo thỏa thuận, thì nay, theo Nghị định 263, các tổ chức khoa học công nghệ được ký hợp đồng lao động với chuyên gia, nhà khoa học theo mức lương thỏa thuận.

Cơ chế mới này không chỉ tháo gỡ rào cản pháp lý, mà còn tạo động lực cạnh tranh lành mạnh giữa khu vực công và khu vực tư trong việc thu hút nhân tài, nhất là trong các lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn cao như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng tái tạo...

Đại diện Bộ KH&CN cho biết, đây là điểm gỡ nút thắt rất lớn, giúp khu vực công lập có thể linh hoạt, chủ động trong chính sách tiền lương, đồng thời thể hiện sự trân trọng, tôn vinh đối với người có tài năng thật sự.

Cùng với đó, Nhà nước cũng ban hành nhiều chính sách ưu đãi khác dành cho chuyên gia, nhà khoa học khi được tuyển dụng vào các tổ chức KH&CN công lập. Họ được ưu tiên trong tuyển dụng, bố trí điều kiện làm việc tốt, tham gia các chương trình đào tạo, bồi dưỡng, hưởng chế độ tiền lương, thưởng ưu đãi, và được bảo đảm về an sinh, nhà ở, y tế theo quy định.

Đặc biệt, đối với những người có năng lực nổi trội, được ưu tiên xem xét bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo mà không cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện, tiêu chuẩn hành chính khắt khe như hiện hành. 

Cũng tại họp báo, Bộ KH&CN cho biết, trong tháng 10, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 1 Nghị quyết, 7 Nghị định và 7 Quyết định quan trọng, hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo. 

Đáng chú ý, Chính phủ đã bổ sung dự án Luật Trí tuệ nhân tạo vào chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV – bước tiến lớn trong xây dựng khung pháp lý cho lĩnh vực AI. 

Bảy Nghị định ban hành trong tháng tập trung hướng dẫn thi hành Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với nhiều cơ chế mới về tự chủ, tài chính, nhân lực, giải thưởng, quỹ đầu tư mạo hiểm và khởi nghiệp sáng tạo.

Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành loạt quyết định quan trọng như kiện toàn Ban Chỉ đạo quốc gia về Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06; phê duyệt chương trình khuyến khích doanh nghiệp đầu tư hạ tầng số, quy hoạch phổ tần số vô tuyến điện quốc gia; ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Ở cấp Bộ, 5 Thông tư hướng dẫn chuyên ngành được ban hành, từ kiểm toán kỹ thuật chữ ký điện tử, quy hoạch kho số, chia sẻ dữ liệu KH&CN, đến hướng dẫn xác định vị trí việc làm chuyên trách về chuyển đổi số.

Cùng với công tác thể chế, Bộ KH&CN triển khai nhiều hoạt động chuyên môn, hợp tác quốc tế và chuyển đổi số: ban hành Chiến lược dữ liệu đến năm 2030, Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số, Kế hoạch phát triển hạ tầng số phục vụ Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam; tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khoa học lớn trong và ngoài nước.

 Các sự kiện nổi bật gồm “Đổi mới sáng tạo toàn dân – Động lực phát triển quốc gia”, VNIX-NOG 2025; Chương trình chào mừng Ngày Chuyển đổi số quốc gia 2025 với chủ đề “Chuyển đổi số: Nhanh hơn – hiệu quả hơn – gần dân hơn”...

Trong tháng 11/2025, Bộ KH&CN tập trung hoàn thiện 5 dự án Luật trình Quốc hội thông qua gồm: Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ, Luật sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Trí tuệ nhân tạo, đồng thời tiếp tục xây dựng các nghị định, thông tư và triển khai các đề án trọng điểm.

Thu Giang

Nguồn: https://baochinhphu.vn/tu-chu-tuyen-dung-thoa-thuan-tien-luong-chinh-sach-moi-thu-hut-nhan-tai-khoa-hoc-102251031145756457.htm