Tư duy đổi mới và khát vọng phát triển Việt Nam phồn vinh, văn minh, hạnh phúc

Đột phá thứ 3 trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng là xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, Trong ảnh: Dự án Giao thông kết nối Thành phố Hồ Chí Minh với Đồng Nai đang được triển khai xây dựng. Ảnh: Phạm Tùng

3 đột phá chiến lược luôn được Đảng ta xác định là trụ cột của chiến lược phát triển đất nước. Từ Đại hội XI đến Đại hội XIII, 3 đột phá tập trung vào: hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực và xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ. Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV kế thừa tư duy này, song có bước phát triển mới về nội hàm, phạm vi và cách tiếp cận, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước và thế giới.

Đột phá mạnh mẽ về thể chế phát triển

Đột phá đầu tiên được xác định trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng là: “Đột phá mạnh mẽ về thể chế phát triển, nâng cao năng lực hoạch định và tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để khơi thông, giải phóng và phát huy hiệu quả mọi nguồn lực”.

Đây là định hướng thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng trong việc chuyển trọng tâm từ xây dựng thể chế sang nâng cao năng lực vận hành thể chế. Nếu trước đây yêu cầu đặt ra chủ yếu là hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách thì nay, vấn đề cốt lõi là năng lực thực thi, tổ chức và quản trị phát triển quốc gia. Thực tiễn cho thấy, nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn, phù hợp đã được ban hành nhưng hiệu quả triển khai chưa tương xứng; sự chậm trễ, thiếu đồng bộ, thậm chí ách tắc trong khâu tổ chức thực hiện vẫn còn tồn tại ở nhiều cấp, nhiều lĩnh vực. Vì vậy, đột phá về thể chế lần này chính là nhằm chuyển hóa chủ trương, chính sách thành hành động hiệu quả, thực chất, tạo ra sức mạnh điều hành thống nhất và thông suốt trong toàn hệ thống.

Một nội dung đáng chú ý là việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, gắn với tăng cường kiểm soát quyền lực, bảo đảm thống nhất về thể chế và linh hoạt trong thực thi. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa kiến tạo, hành động, phục vụ nhân dân. Khi được giao quyền tự chủ và trách nhiệm rõ ràng hơn, các địa phương sẽ chủ động sáng tạo trong phát triển, phát huy lợi thế đặc thù, từ đó tạo động lực mới cho tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đặc biệt, dự thảo nhấn mạnh yếu tố khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong thể chế phát triển. Điều này thể hiện tư duy hiện đại của Đảng trong việc gắn kết chặt chẽ giữa cải cách thể chế với tiến bộ khoa học - công nghệ, xem đây là 2 trụ cột tương hỗ cho quá trình kiến tạo phát triển. Thể chế không chỉ là hệ thống quy tắc quản lý mà còn là không gian thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khuyến khích thử nghiệm và tạo điều kiện cho những mô hình kinh doanh mới ra đời.

Đáng chú ý, việc khẳng định vai trò của kinh tế tư nhân, hệ sinh thái khởi nghiệp và các mô hình sản xuất, kinh doanh mới cho thấy bước tiến quan trọng trong tư duy phát triển của Đảng. Kinh tế tư nhân không chỉ là một thành phần của nền kinh tế mà đang được xác định là động lực quan trọng của tăng trưởng, góp phần tạo việc làm, đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nguồn nhân lực - đột phá của đột phá

Nếu thể chế là “đòn bẩy” thì nguồn nhân lực là lực đẩy cho mọi sự phát triển. Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng xác định rõ: “Tập trung chuyển đổi cơ cấu và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao; đẩy mạnh thu hút và trọng dụng nhân tài”.

Điểm mới nổi bật ở đây là chuyển từ phát triển nhân lực theo số lượng sang nhân lực theo chất lượng và cơ cấu phù hợp. Không chỉ đào tạo để “đủ người” mà còn để “đúng người, đúng việc” trong bối cảnh kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tri thức đang định hình lại thị trường lao động.

Đột phá này cũng thể hiện rõ tư duy xây dựng đội ngũ cán bộ làm trung tâm của nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc nhấn mạnh “khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” là một bước tiến về tư duy quản trị, hướng tới xây dựng văn hóa dám đổi mới trong khu vực công.

Cùng với đó, việc thể chế hóa cơ chế “có vào, có ra”, “có lên, có xuống” là nội dung cụ thể hóa yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm công tác cán bộ thật sự khách quan, công bằng, hiệu quả. Điều này không chỉ khắc phục tình trạng “trì trệ” trong bộ máy mà còn tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch trong hệ thống chính trị.

Có thể nói, trong 3 đột phá, đột phá về nguồn nhân lực mang tính nhân văn sâu sắc, hướng đến việc phát huy tối đa tiềm năng con người Việt Nam, coi con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của phát triển.

Kết cấu hạ tầng - nền tảng vật chất của phát triển bền vững

Đột phá thứ 3 trong dự thảo tập trung vào xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, với nhấn mạnh mới vào hạ tầng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu.

So với các kỳ đại hội trước, phạm vi của khái niệm “hạ tầng” đã được mở rộng và hiện đại hóa. Nếu trước đây, hạ tầng chủ yếu được hiểu là giao thông, đô thị, năng lượng và thông tin thì nay bao gồm cả “hạ tầng cho quản trị và kiến tạo phát triển” - tức là nền tảng dữ liệu, công nghệ, thể chế và cơ chế vận hành.

Việc xác định “kết cấu hạ tầng đa phương thức, hạ tầng công nghệ, hạ tầng cho chuyển đổi số và chuyển đổi xanh” phản ánh tầm nhìn chiến lược trong việc định hình không gian phát triển mới cho Việt Nam. Đây cũng là sự cụ thể hóa cam kết phát triển bền vững và thực hiện các mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Bên cạnh đó, đột phá hạ tầng cũng gắn chặt với đột phá thể chế và nhân lực, bởi chỉ khi có thể chế mở và nhân lực đủ năng lực, việc đầu tư hạ tầng mới hiệu quả, tránh tình trạng dàn trải, kém liên kết.

So với định hướng tại Đại hội XIII, đột phá thể chế lần này thể hiện sự phát triển về chất trong tư duy lãnh đạo: từ “tạo môi trường thuận lợi cho phát triển” sang “xây dựng thể chế kiến tạo phát triển”; từ tư duy cho phép sang tư duy kiến tạo, nhằm bảo đảm mọi nguồn lực xã hội được khơi thông và phát huy tối đa trong sự nghiệp xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.

3 trụ cột, một tầm nhìn

3 đột phá chiến lược trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng tạo thành một chỉnh thể logic, tương hỗ và bổ sung cho nhau. Thể chế là khung khổ và “luật chơi” của nền kinh tế; nhân lực là chủ thể trực tiếp thực hiện và sáng tạo trong khuôn khổ đó; còn hạ tầng là nền tảng vật chất - kỹ thuật để hiện thực hóa mục tiêu phát triển.

Khi 3 yếu tố này được triển khai đồng bộ, Việt Nam có thể hình thành năng lực phát triển quốc gia mới, đủ sức thích ứng với các biến động toàn cầu và nắm bắt cơ hội của thời đại số. Đây không chỉ là bước tiếp nối mà còn là sự chuyển hóa tư duy từ “đổi mới” sang “phát triển bứt phá”, từ “tư duy hoạch định” sang “tư duy thực thi”, từ “phát triển theo chiều rộng” sang “phát triển dựa trên chất lượng và sáng tạo”.

3 đột phá chiến lược trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV thể hiện tư duy phát triển mang tính thực tiễn cao và tầm nhìn dài hạn của Đảng trong giai đoạn mới. Chúng không chỉ là định hướng mà là cam kết chính trị mạnh mẽ nhằm đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào giữa thế kỷ XXI.

Điểm then chốt là cần “đột phá trong hành động”, thông qua cơ chế giám sát, đánh giá, phân quyền và trách nhiệm cụ thể. Khi thể chế vận hành thông suốt, con người được trao quyền sáng tạo và hạ tầng trở thành nền tảng mở, đó sẽ là lúc đất nước thật sự bước vào giai đoạn phát triển bứt phá.

Phạm Ngọc Hùng

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/ha-tang-du-an/202510/tu-duy-doi-moi-va-khat-vong-phat-trien-viet-nam-phon-vinh-van-minh-hanh-phuc-53724e3/