Ứng phó biến đổi khí hậu, thiên tai: Cần khoa học, lâu dài

1 (2) — Các lực lượng chức năng tìm kiếm người mất tích do sạt lở đất trên quốc lộ 40B, đoạn qua huyện Bắc Trà My (cũ) vào ngày 11/11/2020. Ảnh: CÔNG TÚ

Thực tế cho thấy, miền núi thường xuyên phải hứng chịu hậu quả nặng nề của thiên tai, đặc biệt là lũ quét, sạt lở núi. Cơn bão số 9 xảy ra vào gần cuối tháng 10/2020 đã gây mưa kéo dài. Đất vốn bị bão hòa, gặp mưa lớn thì như một khối bùn lỏng sạt lở lao nhanh xuống phía dưới tạo ra lũ quét kinh hoàng tại vùng núi tỉnh Quảng Nam (cũ). Thống kê năm 2020, địa bàn tỉnh có 5 vụ sạt lở đất, lũ quét đã gây thiệt hại nghiêm trọng.

Đối với đồng bằng, ngoài chịu ảnh hưởng trực tiếp của bão, người dân còn đối diện nguy cơ sạt lở đất ven sông đe dọa tính mạng, nhà cửa, mất đất sản xuất. Đơn cử, đợt mưa to kéo dài ngày trong hai ngày 11 và 12/6 vừa qua do ảnh hưởng của cơn bão số 1 khiến nước sông Thu Bồn dâng lên, dòng nước chảy xiết, xoáy vào bờ gây sạt lở, cuốn trôi đất sản xuất tại Bàu Tròn - vựa rau màu nổi tiếng của xã Đại Lộc. Cử tri các địa phương ven sông Thu Bồn, Vu Gia từng nhiều lần lên tiếng kiến nghị xem xét đầu tư kè kiên cố để đảm bảo an cư, sản xuất.

1(2).jpg — Sau đợt mưa lớn, đường phố Tam Kỳ lại ngập trong nước. Ảnh: MỸ LINH

Những năm gần đây, dưới tác động của biến đổi khí hậu, diễn biến thời tiết khó lường, thậm chí cực đoan. Thuộc khu vực chịu sự tác động mạnh bởi thiên tai, thành phố Đà Nẵng cần các giải pháp để sắp xếp, ổn định dân cư gắn với sản xuất, nhất là miền núi; thoát nước đô thị...

Trước hết, thành phố nên ưu tiên rà soát, lập quy hoạch và triển khai thực hiện quy hoạch một cách khoa học, lâu dài. Trong đó, chú trọng khảo sát thật kỹ, quy hoạch và xây dựng các khu dân cư tập trung địa bàn miền núi nằm ở vị trí tránh nguy cơ bị sạt lở núi, không ảnh hưởng bởi tác động của dòng chảy biến đổi thất thường gây lũ quét, lũ ống.

“

Ông Trần Duy Dũng, nguyên Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My (cũ) cho biết, 2 vụ sạt lở núi xảy ra tại các xã Trà Leng và Trà Vân (cũ) vào ngày 28/10/2020 gây nên thảm kịch tang thương. Qua góp ý của chuyên gia, nhà khoa học cùng hiện trạng thực tế, địa phương đã huy động nguồn lực xây dựng các khu dân cư mới nơi bằng phẳng, cao ráo, có đất sản xuất để người dân an cư lâu dài, an toàn.

Theo các chuyên gia, trận lụt lịch sử ở Đà Nẵng vào tháng 10/2022 có nhiều nguyên nhân. Đáng chú ý, lượng mưa trong 6 tiếng đồng hồ vượt hơn 500mm là rất lớn; trúng triều cường dâng lên mức cao đã làm chậm quá trình thoát lũ. Ngược lại, năng lực của hệ thống thoát nước không thể đáp ứng. Tuy nhiên hiện nay, nhiều đợt mưa không có lượng nước đổ xuống như thế, nhưng nhiều trục đường ở nội thị vẫn bị ngập, kể cả mùa hè. Trong lúc, địa bàn thành phố có 3 mặt giáp biển với hệ thống sông dày đặc bao bọc.

cầu và đường qua sông Cổ Cò — Cần nạo vét, khơi thông hoàn thành tuyến sông Cổ Cò để nâng cao năng lực thoát lũ ra cửa biển. Ảnh: XUÂN SƠN

Để ngập nước không trở thành thường xuyên và tất nhiên, quy hoạch chung đô thị cũng cần xem xét, tính toán lại xem đâu là “điểm nghẽn”, đâu là khớp nối bị lỗi của một chuỗi hệ thống liên hoàn mà có hướng tháo gỡ. Tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, tập trung khu vực nội thị cũng có mặt trái của nó. Điển hình như nước mưa không còn thấm tự nhiên vào đất trống, mà ứ đọng trên bề mặt đường bê tông không thoát kịp sẽ dâng lên biến “đường thành sông”.

Thế nên, không gian đô thị thành phố Đà Nẵng (mới) cần tính phát triển lan tỏa ra vùng ngoại ô, không để gây áp lực lên mật độ xây dựng vốn quá dày tại nội đô. Nạo vét các dòng sông cạn nhằm nâng cao năng lực thoát lũ tự nhiên cần khẩn trương tiến hành, như sông Cổ Cò, sông Trường Giang. An ninh nguồn nước phục vụ nhu cầu thiết yếu của đời sống, sinh hoạt, sản xuất cũng phải xem xét, giải quyết thấu đáo, chú trọng ngay từ chính khâu quy hoạch nhà máy nước sạch nằm vị trí có nguồn nước thô dồi dào chảy về hạ du.

Từng công tác tại các địa phương ven sông Vu Gia và sông Thu Bồn, ông Nguyễn Công Thanh, Phó Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng chia sẻ, hậu quả của thiên tai tác động đến đời sống, sản xuất, tính mạng của người dân là vô cùng lớn. Thiên tai phá tan thành quả phấn đấu lâu dài mới đạt được, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, tiêu tốn nhiều công sức, tiền của, thời gian để khắc phục. Chính vì vậy, việc hoạch định chiến lược để ứng phó thời tiết cực đoan dựa trên cơ sở khoa học, gắn liền với thực tế là cần thiết, cấp thiết.

Nguồn: https://baodanang.vn/ung-pho-bien-doi-khi-hau-thien-tai-can-khoa-hoc-lau-dai-3301293.html