Vang mãi Chiến thắng Vân Quật 60 năm trước

Quang cảnh buổi gặp mặt. Ảnh: PHI THÀNH

Hơn 60 cựu chiến binh Tiểu đoàn Bộ binh 1 ở mọi miền đất nước cùng về dự buổi gặp mặt.

Đánh giặc trong lòng dân

Ngày 20/5/1965, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Đà giao nhiệm vụ cho Đảng ủy và Ban Chỉ huy Tiểu đoàn Bộ binh 1 (R20) phối hợp cùng lực lượng vũ trang huyện Duy Xuyên tổ chức trận đánh quy mô cấp tiểu đoàn, với phương châm "đánh gần, diệt gọn" nhằm xây dựng truyền thống "đánh thắng, diệt gọn" cho tiểu đoàn chủ lực của tỉnh.

Ngay sau đó, bộ phận chuẩn bị chiến trường của R20 phối hợp với Huyện đội Duy Xuyên và du kích xã Xuyên Tân (xã Duy Thành ngày nay) xây dựng phương án phục kích đánh đoàn xe quân sự của địch hành quân ngang qua quốc lộ 1, đoạn Nam Phước - Bà Rén với hơn một trăm chiếc, có một đại đội hộ tống.

Lúc 17 giờ ngày 27/5/1965, bộ đội R20 về chiếm lĩnh và bố trí trận địa tại thôn Vân Quật. Cấp ủy và Ban Chỉ huy Quân sự xã Xuyên Tân phối hợp kiểm tra, củng cố toàn tuyến giao thông hào và công sự. Đồng thời ta điều động gần 200 dân công tập kết về Vân Quật để phục vụ chiến đấu, các chốt canh gác được tăng cường ngày đêm.

Đại biểu tham dự cuộc gặp mặt. Ảnh: NHÃ PHƯƠNG

Tuy nhiên, lúc bấy giờ, trên chiến trường Quảng Đà, địch liên tiếp thất bại trong giai đoạn cuối của cuộc chiến tranh đặc biệt. Vì vậy, để cứu vãn tình thế, địch hoãn kế hoạch hành quân trên quốc lộ 1.

Thay vào đó, chúng lệnh cho quân ngụy ở Duy Xuyên và Tiểu khu Quảng Nam sử dụng Đại đội lính Bảo an và 2 Đại đội biệt kích với quân số khoảng 650 tên (tương đương một tiểu đoàn) mở cuộc càn quét, đánh phá vào Xuyên Tân với ý đồ bí mật, bất ngờ thọc sâu, bao vây tiêu diệt lực lượng bộ đội Duy Xuyên và du kích Xuyên Tân.

Khoảng 2 giờ sáng 28/5/1965, toàn bộ lực lượng địch bí mật hành quân theo đường 104 xuống giáp làng Lang Châu, vào Cồn De tiến sát ra bờ sông, toàn bộ xóm Tây An (thôn Thi Thại) nằm trong vòng vây. Địch chia làm nhiều mũi tiến lên thôn Vân Quật.

Ông Nguyễn Quang Mạnh - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Duy Xuyên (bên phải) tặng hoa chúc mừng buổi gặp mặt. Ảnh: NHÃ PHƯƠNG

5 giờ sáng cùng ngày, đội viên du kích Lê Trung Lịch, Trần Văn Tiện, Huỳnh Hiền phát hiện địch từ mã Tổ Duy Vinh tràn qua. Đồng chí Lê Trung Lịch nổ phát súng báo động, cùng lúc đó Tiểu đội trưởng Huỳnh Dạng cũng phát hiện địch từ Duy Phước tiến vào.

Ông Nguyễn Thanh Tùng - Phó Trưởng ban Liên lạc cựu chiến binh R20 kể, từ thế trận bị địch bao vây, lực lượng ta nhanh chóng chuyển sang thế chủ động tiến công.

Theo đó, Đại đội 2 cơ động vòng ra hướng Duy Phước nhằm đánh vào sau lưng địch. Đồng thời bố trí một trung đội phối hợp cùng bộ đội Duy Xuyên và du kích tiến xuống thôn Thi Thại vừa nổ súng vừa rút lui nhằm dụ quân địch tiến lên Vân Quật, nơi lực lượng ta đang phục kích.

Quân địch rơi vào thế trận bị vây hãm ba mặt, mặt còn lại là sông Bà Rén - con đường thoát thân duy nhất, nhưng cũng đã bị ta chặn sẵn.

Ông Bùi Hồng Khanh - Trưởng ban Liên lạc cựu chiến binh R20 phát biểu tại buổi gặp mặt. Ảnh: PHI THÀNH

Mệnh lệnh "không cho địch chạy thoát" được quán triệt đến từng chiến sĩ. Đại đội 1 chủ công đánh trực diện vào đội hình địch. Đại đội 3 đánh tạt sườn địch từ hướng Nam. Bị đánh phủ đầu, quân địch bật ra ngoài làng và lập tức vấp phải mũi tiến công của Đại đội 2 từ Duy Phước đánh bật trở lại.

Bị đánh bất ngờ, quân địch hoảng hốt, chống trả yếu ớt, rút lui co cụm về khu vực gò mả và vượt sông để thoát thân.

“Kết quả, quân ta toàn thắng. Ngoài số bị tiêu diệt, ta bắt khoảng 200 tù binh, trong đó có tên Bường - chỉ huy tiểu đoàn địch, thu hơn 30 súng các loại. Tiểu đoàn của địch bị xóa sổ. Chiến thắng này một lần nữa khẳng định sức mạnh của nhân dân là hết sức quan trọng" - ông Tùng nói.

Ban liên lạc cựu chiến binh Tiểu đoàn Bộ binh 1 (R20) tặng quà các gia đình liệt sĩ. Ảnh: PHI THÀNH

Chiến công vang mãi

Ông Bùi Hồng Khanh - Trưởng ban Liên lạc cựu chiến binh R20 cho biết, chiến thắng Vân Quật là trận đầu tiên của đơn vị ra quân và giành thắng lợi vang dội chỉ sau 9 ngày thành lập.

Bên cạnh tiêu diệt sinh lực địch, thu nhiều vũ khí, đơn vị thể hiện rõ trình độ chiến đấu và khả năng vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật. Từ bị động chuyển sang chủ động tiến công, từ phục kích chuyển sang bao vây, đánh địch hiệu quả.

Đại biểu dự buổi gặp mặt dâng hương tại Tượng đài Chiến thắng Vân Quật (xã Duy Thành, Duy Xuyên). Ảnh: NHÃ PHƯƠNG

Ông Khanh nói: "Chiến thắng Vân Quật không chỉ là thắng lợi về quân sự, mà cũng là minh chứng sinh động cho sự kết hợp chặt chẽ giữa lực lượng vũ trang chủ lực và lực lượng địa phương, là biểu tượng của ý chí quật cường, tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước sắt son của quân và dân ta. Nhiều tấm gương chiến đấu kiên cường, hy sinh anh dũng như y tá Nguyễn Văn Độ lấy thân mình che đạn cho thương binh vẫn còn sáng mãi tinh thần yêu nước nồng nàn".

Phát huy khí thế chiến thắng Vân Quật, trong suốt 10 năm kháng chiến chống Mỹ, cán bộ và nhân dân xã Xuyên Tân vượt qua muôn vàn gian khổ, kiên cường bám đất, bám làng, vừa sản xuất vừa chiến đấu cho đến ngày toàn thắng, đất nước thống nhất.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong kháng chiến, xã Duy Thành vinh dự được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Các cựu chiến binh Tiểu đoàn bộ binh 1 (R20) ở mọi miền đất nước và lãnh đạo huyện Duy Xuyên chụp hình lưu niệm. Ảnh: PHI THÀNH

Ông Nguyễn Tiến Hùng - Bí thư Đảng ủy xã Duy Thành nói, năm tháng sẽ đi qua, nhưng chiến thắng Vân Quật vẫn còn vang mãi. Để vinh danh chiến thắng oai hùng ấy, năm 2005, được sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, xã Duy Thành xây dựng Tượng đài Chiến thắng Vân Quật trong khuôn viên 2.000m².

Nơi đây đã được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh. Vào các dịp lễ tết, cán bộ, nhân dân trong và ngoài xã đến đặt vòng hoa, tri ân, tưởng nhớ các đồng chí đã anh dũng hy sinh trong trận đánh oai hùng này. Đồng thời đây cũng là một trong những địa chỉ đỏ, nơi giáo dục truyền thống cách mạnh cho các thế hệ mai sau.

Ban liên lạc Tiểu đoàn R20 tặng kỷ niệm chương lãnh đạo xã Duy Thành (Duy Xuyên). Ảnh: PHI THÀNH

"Kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Vân Quật là dịp để mỗi chúng ta tưởng nhớ, tri ân sâu sắc đến các anh hùng liệt sĩ, những người con ưu tú đã hiến dâng tuổi xuân cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời ôn lại truyền thống vẻ vang, từ đó củng cố niềm tin, khơi dậy khát vọng để xây dựng Duy Thành ngày càng giàu đẹp, văn minh" - ông Nguyễn Tiến Hùng, Bí thư Đảng ủy xã Duy Thành nhấn mạnh.

Nguồn: https://baoquangnam.vn/vang-mai-chien-thang-van-quat-60-nam-truoc-3155128.html