Việt Nam, Nam Phi tăng cường hợp tác thương mại trên nền tảng quan hệ song phương ổn định

(Chinhphu.vn) - Việt Nam và Nam Phi duy trì quan hệ hợp tác tốt đẹp trên nhiều lĩnh vực, trong đó nổi bật nhất là thương mại - lĩnh vực mà Nam Phi hiện giữ vai trò đối tác lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi. Quan hệ này tiếp tục phát triển tích cực trên nền tảng khung pháp lý đã hình thành khá đầy đủ và các hoạt động trao đổi, xúc tiến thương mại được triển khai đều đặn trong những năm gần đây.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Nam Phi Ciryl Ramaphosa tại cuộc hội kiến nhân chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam ngày 23/10

Nam Phi là quốc gia phát triển nhất tại châu Phi và là đầu tàu thúc đẩy sự phát triển của 14 nước trong Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi (SADC). Nam Phi giàu tài nguyên thiên nhiên, có cơ sở hạ tầng phát triển và tiềm năng tài chính khá tốt. Năm 2024, GDP của Nam Phi đạt gần 380 tỷ USD (xếp thứ 2 tại châu Phi sau Nigeria), tăng trưởng 1,1%, thu nhập bình quân đầu người hơn 6.500 USD/năm. Trong cơ cấu kinh tế, nông nghiệp chiếm 3%, công nghiệp 30% và dịch vụ 67%.

Việt Nam và Nam Phi chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 22/12/1993. Năm 2000, Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi đi vào hoạt động. Năm 2002, Nam Phi cũng mở Đại sứ quán tại Hà Nội. Tháng 10/1999, Thương vụ Việt Nam tại Nam Phi đã được thành lập.

Về trao đổi đoàn, hai bên đã có nhiều cuộc trao đổi đoàn các cấp. Gần đây, phía Việt Nam có các đoàn Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân (tháng 9/2023), nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh (tháng 11/2022) thăm Nam Phi... Phía Nam Phi có các đoàn Tổng thống Nam Phi (tháng 10/2025), Phó Tổng Thư ký thứ nhất Đảng ANC (tháng 5/2025) thăm Việt Nam…

Về khuôn khổ pháp lý, hai bên đã ký nhiều văn kiện quan trọng, như Hiệp định Thương mại (tháng 4/2000); Hiệp định thành lập Diễn đàn Đối tác liên Chính phủ về hợp tác kinh tế, thương mại, văn hoá, khoa học kỹ thuật; Thoả thuận thành lập Ủy ban Thương mại hỗn hợp (tháng 11/2004)...

Tháng 10/2010, trong chuyến thăm, làm việc tại Nam Phi của Thứ trưởng Lê Dương Quang, Bộ Công Thương Việt Nam đã dự thảo và đề xuất ký Bản ghi nhớ (MoU) hợp tác trong lĩnh vực khoáng sản với Bộ Tài nguyên khoáng sản Nam Phi. Phía bạn đã đồng ý ký MoU này ở cấp Chính phủ, đồng thời đề nghị mở rộng phạm vi hợp tác.

Về cơ chế hợp tác, hai bên đã thành lập Diễn đàn Đối tác liên Chính phủ về hợp tác kinh tế, thương mại, văn hoá, khoa học kỹ thuật (do Thứ trưởng Bộ Ngoại giao hai nước đồng chủ trì) và Ủy ban Thương mại hỗn hợp (do Thứ trưởng Bộ Công Thương hai nước làm Chủ tịch các phân ban). Ủy ban Thương mại hỗ hợp Việt Nam - Nam Phi đã tổ chức được 5 kỳ họp, lần gần nhất diễn ra tại Nam Phi vào tháng 11/2022.

Việt Nam đang vận động các nước trong khối Liên minh Thuế quan miền nam châu Phi (SACU) ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA).

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Nam Phi gồm điện thoại các loại và linh kiện, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, máy móc thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác - Ảnh minh họa

Ngày 23/10 vừa qua, tại cuộc hội kiến Tổng thống Cộng hòa Nam Phi Cyril Ramaphosa nhân dịp thăm cấp nhà nước tới Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã bày tỏ vui mừng trước những bước phát triển hết sức tốt đẹp trong quan hệ hai nước trên nhiều lĩnh vực với sự tin cậy cao và Nam Phi liên tục là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi; khẳng định hai nước luôn là bạn bè tốt, đối tác tốt, luôn ủng hộ và giúp đỡ lẫn nhau và vui mừng khi cả hai nước hiện đều có vai trò và vị thế đang gia tăng trên trường quốc tế.

Thủ tướng cho rằng hai nước có những thế mạnh có thể bổ sung cho nhau cùng phát triển và dư địa, tiềm năng thúc đẩy hợp tác giữa hai nước còn rất lớn, tiếp tục mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế sáng tạo, năng lượng tái tạo, truyền thông, chống biến đổi khí hậu; đề nghị Nam Phi ủng hộ Việt Nam sớm khởi động đàm phán FTA giữa Việt Nam với Liên minh Thuế quan Nam phần châu Phi (SACU).

Tổng thống Nam Phi thì mong muốn hai bên tăng cường kết nối doanh nghiệp trong các lĩnh vực khai khoáng, công nghiệp chế tạo, nông nghiệp, ô tô điện, đào tạo nhân lực chất lượng cao, hàng hải...

Xác định hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư là trọng tâm của quan hệ hợp tác song phương trong thời gian tới, hai bên đã nhất trí thúc đẩy mở cửa thị trường cho hàng hóa, sản phẩm của mỗi bên và tích cực đàm phán, sớm ký kết thêm các văn kiện hợp tác quan trọng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao hơn nữa kim ngạch thương mại, hợp tác đầu tư giữa hai nước, như hiệp định tương trợ tư pháp, hiệp định tránh đánh thuế hai lần, hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu phổ thông...

Hai nhà lãnh đạo nhất trí sớm hoàn tất các thủ tục nội bộ để nâng cấp khuôn khổ quan hệ song phương lên Đối tác Chiến lược ngay trong năm 2025, đưa quan hệ Việt Nam - Nam Phi trở thành quan hệ kiểu mẫu của hợp tác giữa các nước phương Nam.

Theo Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), công tác xúc tiến thương mại, kết nối giao thương giữa Việt Nam và Nam Phi có nhiều phát triển. Hằng năm, đều có các đoàn xúc tiến thương mại của Việt Nam sang Nam Phi (thông qua Bộ Công Thương, các hiệp hội hoặc sở công thương các tỉnh tổ chức). Ngược lại, Nam Phi cũng đã cử nhiều đoàn hơn sang Việt Nam nghiên cứu thị trường, tham dự hội chợ, triển lãm và làm kinh doanh, đầu tư.

Về thương mại song phương, Nam Phi hiện là đối tác thương mại lớn nhất và cũng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi. Năm 2024, tổng giá trị xuất nhập khẩu hai chiều đạt gần 1,7 tỷ USD, tăng 47,2% so với năm 2023; trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt 773,2 triệu USD, tăng 1,3% và nhập khẩu.

Riêng 10 tháng năm 2025, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Nam Phi đạt trên 1,1 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt 705,2 triệu USD và nhập khẩu đạt 432,8 triệu USD.

Về cơ cấu hàng hóa, các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Nam Phi gồm: Điện thoại các loại và linh kiện, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, máy móc thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác, giày dép, hàng dệt may… Việt Nam nhập khẩu từ Nam Phi chủ yếu là hàng rau quả, đá quý và kim loại quý, kim loại thường khác, hóa chất…

Hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp và năng lượng giữa Việt Nam và Nam Phi còn hạn chế. Tuy nhiên, trong thời gian qua hai bên đã và đang có nhiều nỗ lực trong việc nghiên cứu những tiềm năng cơ hội hợp tác cụ thể, định hướng cho các doanh nghiệp và nỗ lực kết nối doanh nghiệp hai nước, cụ thể như trong các lĩnh vực công nghiệp ô tô, hóa chất, phân bón, dệt may, chế biến nông sản thực phẩm, khai khoáng, chế biến gỗ, bột giấy…

Với nền tảng chính trị ổn định, vai trò đầu tàu kinh tế tại châu Phi của Nam Phi và nhu cầu mở rộng thị trường của doanh nghiệp Việt Nam, dư địa phát triển quan hệ thương mại song phương vẫn rất lớn. Các cơ chế hợp tác đã thiết lập, cùng với hoạt động xúc tiến thương mại ngày càng sôi động, đang tạo dòng chảy mới cho hợp tác kinh tế giữa hai nước.

Anh Thơ

Nguồn: https://baochinhphu.vn/viet-nam-nam-phi-tang-cuong-hop-tac-thuong-mai-tren-nen-tang-quan-he-song-phuong-on-dinh-10225111911561888.htm