50 năm làng tằm Gia Lành

Người Gia Lành dùng lưới đưa tằm lên né

• GIA LÀNH - ĐẤT LÀNH CHIM ĐẬU

Bà Đinh Thị Sáu, cư dân thôn Gia Lành, xã Gia Hiệp nhắc lại kỷ niệm trên 40 năm trồng dâu, nuôi tằm của bà: “Tôi đến định cư ở Gia Lành từ năm 1984, lúc đó trong làng hầu hết đều trồng dâu, nuôi tằm. Vậy là học theo mọi người trong làng, tôi cũng trồng dâu, nuôi tằm, giờ đã có trên 40 năm gắn bó với nghề”. Hơn 40 năm trong nghề tằm của bà Sáu cũng là đoạn đường dài, gắn với lịch sử trồng dâu, nuôi tằm của xứ Gia Lành.

“Làng Gia Lành được lập ngay cuối năm 1975, sau khi đất nước giải phóng. Khi ấy, các nhà máy dệt, ươm tơ vùng ngoại ô Sài Gòn ngừng hoạt động, bà con trong nhà máy nhiều người kéo về vùng Gia Lành định cư. Họ mang theo nghề trồng dâu, nuôi tằm và lập ra nghề tại đây”, ông Lê Văn Phê, Chi hội trưởng Chi hội Nông dân thôn Gia Lành, người đã định cư từ 1986 kể lại. Theo lời kể của ông Phê, cụ Nguyễn Văn Hào là một trong những người đầu tiên định cư tại Gia Lành và trồng dâu, nuôi tằm. Trên đất mới, dâu tốt, tằm khoẻ, cụ Nguyễn Văn Hào đã cùng gia đình chuyển giao nghề trồng dâu, nuôi tằm cho nhiều nông dân xung quanh, lan toả nghề tằm truyền thống. Cụ Nguyễn Văn Hào đã mất nhưng nghề tằm do cụ và những người đi trước để lại đã góp phần xây dựng nên diện mạo Gia Lành hôm nay.

Ông Lê Văn Phê nhớ lại, trước những năm 1990, gần như 100% cư dân Gia Lành đều trồng dâu, nuôi tằm. Hồi ấy, kỹ thuật nuôi tằm còn là kỹ thuật cũ, nuôi trên nong tre, né tre. Giống dâu cũng là giống dâu cổ truyền, lá nhỏ, năng suất thấp. “Nuôi tằm hồi ấy rất cực, dâu hái cả ngày chưa đủ cho tằm ăn. Tằm thì phải nuôi từ trứng, ấp nở, chăm sóc rất cực, cả tháng chưa thu nổi lứa kén. Nhưng người Gia Lành vẫn chăm chỉ làm ăn, trồng dâu, nuôi tằm, xây dựng được hẳn thôn làng trù phú từ tằm”, ông Lê Văn Phê kể lại.

Rồi nghề tằm gặp khó khăn, giá kén thấp, không chủ động được giống tằm, nhiều vùng tằm lao đao. Nhưng người Gia Lành vẫn một lòng với nghề, cùng cây dâu, con tằm vượt qua giai đoạn khó khăn.

• NGHỀ TẰM GIA LÀNH THAY ĐỔI

“Đến tôi là nhà đã có 3 đời nuôi tằm, ông nội tôi, cha tôi và giờ là vợ chồng tôi”, chị Nguyễn Dương Thuỳ Linh, người con gái Gia Lành tự hào. Chị Linh là cháu nội cụ Nguyễn Đình Tư, cư dân “đời đầu” tới lập làng, lập xóm ở Gia Lành. Cụ Tư cũng là hộ nuôi tằm từ rất sớm, cũng như cư dân Gia Lành lúc ấy. Rồi tới cha chị Linh, ông Nguyễn Đình Kỷ cũng nối nghiệp nuôi tằm của gia đình. Đến đời thứ 3, chị Nguyễn Dương Thuỳ Linh và chồng - anh Khổng Minh Ngọc tiếp nối nghề truyền thống của cha ông.

“Nuôi tằm giờ khác trước đây, dâu cao sản lá to, năng suất cao, tằm thì không ấp trứng mà nuôi tằm tuổi 3, tuổi 4 luôn, rất nhanh. Chỉ 15 - 17 ngày là đã có lứa kén”, chị Thuỳ Linh tự hào. Theo chị Linh, người Gia Lành vẫn nuôi tằm rất đông, khoảng 60% số hộ trong thôn vẫn trồng dâu, nuôi tằm. “Người Gia Lành nắm bắt kỹ thuật nuôi tằm tiên tiến, nuôi trên giá sắt, giảm công chăm sóc và nâng cao chất lượng kén. Ngay việc lên né cũng thay đổi, dùng lưới hỗ trợ tằm lên né vuông, giải quyết tình trạng kén đôi, kén ba khi tằm tranh nhau chỗ làm kén, giúp chất lượng kén tăng rõ rệt, giảm tỷ lệ kén hỏng. Xưa thời cha mẹ tôi, tằm lên né vẫn phải chong đèn để bóc các con tằm làm kén đôi, kén ba, giờ né gỗ có 1 lỗ nên việc làm kén rất thuận lợi, người nông dân giảm công rất nhiều”, chị Linh chia sẻ.

“Nông dân Gia Lành nuôi tằm đạt năng suất khá ổn, từ 50 - 52 kg kén/hộp giống. Về chăm sóc, chi phí khoảng 10 - 12 kg dâu lá cho 1 kg kén, đây là mức chăm sóc tốt, tằm lớn nhanh, kén dày, tơ chắc. Kén Gia Lành rất được giá do kỹ thuật nuôi tốt nên đạt chất lượng cao”, ông Lê Văn Phê đánh giá. Ông Phê thông tin, Gia Lành có 210 hộ thì còn khoảng trên 100 hộ vẫn đang trồng dâu, nuôi tằm. Một số hộ do già yếu, con cái đi nơi khác làm việc hoặc chuyển nghề nên bỏ vườn dâu. Nhưng, nghề tằm vẫn là nghề mang lại thu nhập cao cho người Gia Lành, giữ được nghề truyền thống 50 năm của vùng đất mới.

“Ở vùng Bảo Lộc hay Lâm Hà, cư dân nuôi tằm đông đúc, tập trung, được nhiều người biết đến. Nhưng người Gia Lành chúng tôi cũng rất tự hào vì truyền thống 50 năm trồng dâu, nuôi tằm, nghề đã gắn bó với ông bà cha mẹ chúng tôi và sẽ tiếp nối, giúp người quê có cuộc sống ổn định như hôm nay”, chị Nguyễn Dương Thuỳ Linh, thế hệ thứ 3 tiếp nối nghề tằm Gia Lành chia sẻ với tình cảm gắn bó cho nghề truyền thống của làng, nghề đã giúp người Gia Lành dựng xây quê mới.

Nguồn: https://baolamdong.vn/kinh-te/202506/50-nam-lang-tam-gia-lanh-e834328/