Bảo quản, bảo vệ an toàn các bảo vật quốc gia

ĐNO - Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hiện đang lưu giữ hàng trăm hiện vật từ nền văn hóa Chămpa, trong đó có 12 bảo vật quốc gia. Với số lượng hiện vật, bảo vật lớn và quý giá, công tác bảo vệ, bảo quản hiện vật luôn được bảo tàng xác định là nhiệm vụ hàng đầu, nhằm giữ gìn tinh hoa di sản văn hóa trường tồn với thời gian.

Báo Đà Nẵng•06/06/2025

Thực hiện: VĂN HOÀNG - XUÂN DŨNG

Hiện nay, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng đang lưu giữ, trưng bày giới thiệu 12 bảo vật quốc gia, gồm: Đài thờ Trà Kiệu, Phù điêu Apsara Trà Kiệu, Đài thờ Mỹ Sơn E1, Tượng Ganesha, Phù điêu Đản sinh Brahma Mỹ Sơn E1, Tượng Shiva Mỹ Sơn C1, Đài thờ Đồng Dương, Tượng Bồ tát Tara, Tượng Gajasimha, Tượng rồng Tháp Mẫm, Phù điêu Shiva múa Phong Lệ, Phù điêu Uma Chánh Lộ.

Đây đều là các bảo vật vô giá, không thể đong đếm giá trị và hầu hết đang được trưng bày tại những không gian trưng bày của bảo tàng để phục vụ khách tham quan. Riêng Tượng Bồ tát Tara là bảo vật đặc biệt quý hiếm, hạn chế trưng bày, chỉ được giới thiệu trong những sự kiện quan trọng của bảo tàng và thành phố.

Du khách người nước ngoài tham quan Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.

Xác định công tác bảo vệ, bảo quản an toàn các bảo vật là ưu tiên hàng đầu, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng bố trí mỗi phòng trưng bày có lực lượng bảo vệ túc trực 24/24 để bảo đảm các bảo vật, hiện vật không bị tác động trực tiếp của con người làm hư hại.

Bên cạnh đó, còn phối hợp lực lượng Công an tuần tra, bảo vệ an ninh trật tự bên ngoài. Các phòng trưng bày đều lắp hệ thống camera giám sát và được theo dõi 24/24. Việc phòng cháy, chữa cháy cũng được bảo tàng rà soát thường xuyên, bảo đảm hệ thống chữa cháy và các thiết bị vận hành tốt.

Ngoài ra, khu vực trưng bày các bảo vật quốc gia còn được lắp đặt tường kính hoặc dây giăng để tạo vùng đệm an toàn giữa du khách và các bảo vật, hạn chế tiếp xúc trực tiếp. Đồng thời, bố trí hệ thống biển cảnh báo sử dụng biểu tượng trực quan, dễ hiểu nhằm nâng cao ý thức bảo vệ hiện vật cho khách tham quan.

Cán bộ Bảo tàng Điêu khắc Chăm thực hiện công tác bảo quản, chống ẩm mốc hiện vật.

Cán bộ Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng thực hiện công tác bảo quản, chống ẩm mốc hiện vật.

Đối với công tác bảo quản hiện vật nói chung, bảo vật quốc gia nói riêng, hiện Bảo tàng Điêu khắc Chăm có 4 cán bộ chuyên làm công tác bảo quản, tất cả đều có trình độ đại học chuyên ngành bảo tàng và đã được đào tạo, tập huấn chuyên sâu về công tác bảo quan, do các chuyên gia người nước ngoài hướng dẫn.

Với các bảo vật quốc gia, hiện bảo tàng thực hiện biện pháp bảo quản phòng ngừa là chủ yếu, hằng ngày kiểm tra hiện vật để phòng tránh ẩm mốc, mối mọt; thường xuyên vệ sinh, lau chùi bục bệ, bảo đảm các bảo vật luôn ở trong điều kiện tốt nhất.

Ngoài ra, Bảo tàng Điêu khắc Chăm cũng thường xuyên mời các chuyên gia bảo quản hiện vật về phân tích, đánh giá các bảo vật quốc gia, các hiện vật để có phương án, quy trình, kỹ thuật bảo quản chuyên sâu, nhằm bảo đảm các bảo vật có thể tồn tại với thời gian.

Các hiện vật, bảo vật quốc gia được kiểm tra, lau chùi vệ sinh thường xuyên.

Theo Phó Giám đốc Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng Trần Đình Hà, bảo tàng có kế hoạch tuyển dụng thêm lực lượng bảo vệ để bảo đảm công tác an ninh tại các phòng trưng bày luôn được bảo đảm.

Trong tương lai, với điều kiện cho phép, bảo tàng sẽ ứng dụng công nghệ AI (thực hiện gắn RFID) cho các hiện vật đang được trưng bày, bao gồm bảo vật quốc gia, nhằm tăng cường khả năng giám sát và bảo vệ hiện vật, đồng thời phát cảnh báo kịp thời nếu có hành vi di dời trái phép hoặc bất thường.

Bên cạnh đó, triển khai hệ thống camera thông minh tích hợp công nghệ Al, cho phép nhận diện hình ảnh và phân tích hành vi theo thời gian thực. Hệ thống được huấn luyện để tự động phát hiện các hành vi bất thường như xâm nhập trái phép, để lại vật thể lạ, hoặc tương tác không phù hợp với hiện vật.

Đối với công tác bảo quản, bảo tàng tiếp tục duy trì biện pháp bảo quản phòng ngừa như hiện nay, tăng cường kiểm tra, giám sát nhất là trong giai đoạn cải tạo nâng cấp bảo tàng. Đồng thời, ưu tiên kinh phí để thực hiện mua sắm thêm các trang thiết bị, hóa chất cần thiết, nhằm bảo quản tốt các hiện vật đang được lưu giữ tại kho và các phòng trưng bày.