Bất an dưới chân mỏ đá Lèn Bút

Có nhà mà không dám ở

Gần 1 năm nay, hơn 30 hộ dân ở xóm Yên Xuân, xã Tân Xuân, huyện Tân Kỳ luôn sống thấp thỏm với nỗi lo mỏ đá hoạt động trở lại. Đây là những hộ dân sống ngay dưới mỏ đá Lèn Bút của Công ty TNHH Khoáng sản Tín Hoằng.

“Mỗi lần nổ mìn là nó giật như động đất, không thể chịu đựng được”, chị Lê Thị Oanh (34 tuổi), ở xóm Yên Xuân nói. Căn nhà của chị Oanh khá kiên cố, vừa được xây dựng 5 năm trước. Tuy nhiên, chị Oanh nói rằng, sau lần mỏ đá nổ mìn gần đây nhất, các bức tường nhà đã bị nứt chi chít. Đây cũng là căn nhà gần với mỏ đá nhất, chỉ cách chừng hơn 100m.

Mỏ đá nằm khá gần khu dân cư. Ảnh: Tiến Hùng

Chỉ tay về nóc nhà bị dư chấn của việc nổ mìn, chị Hoàng Thị Hoa (50 tuổi) - người dân sống gần mỏ đá cho biết, mỗi khi mỏ đá này hoạt động, chị có nhà nhưng giờ không dám ở vì sợ đổ sập lúc nào không hay. “Không chỉ ban ngày mà đến đêm gia đình chị và nhiều hộ dân khác còn phải hứng chịu bụi đá từ máy nghiền thuộc mỏ đá này đổ xuống. Từ khi mỏ đá này hoạt động trở lại thì nguồn nước sinh hoạt bị cạn kiệt vì nguồn nước chính đã bị mỏ đá này ngăn lại. Cuộc sống bị đảo lộn hết, người dân chịu hết khổ! Cứ đà này kéo dài chắc dân cũng phải bỏ nhà mà đi", chị Hoa bức xúc nói.

Tương tự chị Hoa, nhiều tháng qua vợ chồng anh Phan Văn Khoa phải ôm chăn xuống ngủ trong căn nhà bếp xập xệ. Bởi gian chính, nơi đặt phòng ngủ của vợ chồng xuất hiện vết nứt kéo dài hơn 2 mét, chạy dọc bức tường. Vết nứt này có chỗ rộng hơn 1cm, đủ để nằm trên giường nhưng cũng nhìn ngoài trời qua khe nứt.

“Vết nứt này xuất hiện sau lần công ty nổ mìn vào cuối năm 2024. Kể từ khi công ty thông báo sẽ hoạt động trở lại từ tháng 4 năm ngoái, họ chỉ mới nổ mấy quả mìn thôi mà đã vậy. Nếu hoạt động đều đặn, ngày nào cũng nổ thì nhà này không biết trụ vững được mấy ngày. Vì sợ sập nhà, chúng tôi phải chuyển xuống nhà bếp sinh hoạt”, anh Khoa nói và cho rằng, anh không cần thiết công ty phải đền bù vì làm nứt nhà, chỉ có mong muốn mỏ đá này dừng hoạt động.

Vết nứt ở trên giường ngủ nhà anh Khoa. Ảnh: Tiến Hùng

Cũng theo anh Khoa, nỗi lo của bà con nơi đây không chỉ có việc nổ mìn khai thác làm hư hỏng nhà cửa, mà còn có tình trạng nguồn nước bị ô nhiễm. “Mạch nước ngầm ở cái xóm này đều chảy từ trên mỏ đá xuống. Trước đây, mỗi khi mỏ đá hoạt động rầm rộ, người dân chúng tôi bơm nước lên sinh hoạt đều không dùng được, vì rất nhiều váng dầu. Dầu phục vụ cho máy móc để khai thác đá bị đổ xuống mạch nước từ trên đó, rồi thấm vào nguồn nước sinh hoạt”, anh Khoa nói.

Mỏ đá Lèn Bút được cấp phép khai thác đá hoa trắng từ năm 2009. Tuy nhiên, khai thác được một thời gian ngắn, vấp phải sự phản đối quyết liệt từ người dân, chủ mỏ đá đã dừng hoạt động. Mới đây, Công ty TNHH Khoáng sản Tín Hoằng đã mua lại mỏ đá này, thông báo cho người dân sẽ hoạt động trở lại từ tháng 4/2024. Tuy nhiên, khi mới chỉ nổ mìn thử thì người dân đã kéo đến phản đối, vì cho rằng ảnh hưởng đến nhà cửa.

Bà Nguyễn Thị Hòa (75 tuổi) cho biết, đến bây giờ bà vẫn chưa hết sợ hãi khi nhớ lại lần mỏ đá này nổ mìn làm đá văng vào nhà bà khi mới đi vào hoạt động vào năm 2009. “Lần đó cháu tôi đang ngủ trên giường thì một tiếng nổ lớn gây chấn động. Cùng lúc đó thì 1 viên đá to bằng bát ăn cơm văng từ mỏ đá xuống, đâm thủng mái ngói rơi xuống ngay cạnh người cháu đang ngủ. Thật may mắn. Bây giờ nghĩ lại vẫn còn sợ”, bà Hòa kể.

Ngôi nhà gần nhất với mỏ đá. Ảnh: Tiến Hùng

Cần đánh giá lại tác động môi trường

Không chỉ lo lắng về việc nổ mìn, nhiều người dân ở xóm Yên Xuân cũng than vãn tình trạng bụi bặm cũng như tiếng ồn mỗi khi mỏ đá đi vào khai thác. “Mỗi lần mỏ hoạt động là bụi đá bay trắng xóa khắp cả xóm. Không những thế, tiếng ồn cũng gây ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt. Cứ có tiếng nổ mìn là trẻ em trong xóm lại khóc thét”, chị Hoàng Thị Khanh (47 tuổi) nói và cho biết, nhà chị cũng bị nứt nẻ chi chít sau lần công ty nổ mìn vào cuối năm 2024. Chị mong muốn được đền bù cho những thiệt hại này.

Ông Phan Vũ Hùng - Chủ tịch UBND xã Tân Xuân cho biết, bức xúc của người dân xóm Yên Xuân là có cơ sở. “Không chỉ lo lắng về nổ mìn gây nguy hiểm mà còn nỗi lo về ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước. Quan điểm của chính quyền là mong muốn rút giấy phép mỏ đá này, không khai thác nữa”, ông Hùng nói.

Mỏ đá nhìn từ trên cao, theo người dân nguồn nước cũng bị ảnh hưởng khi mỏ đá hoạt động liên tục. Ảnh: Tiến Hùng

Theo ông Hùng, trước đây mỏ đá này được cấp phép cho doanh nghiệp khác. Đến giữa năm 2024, sau khi mua lại, Công ty TNHH Khoáng sản Tín Hoằng thông báo sẽ hoạt động khai thác trở lại sau nhiều năm bị ngừng. Tuy nhiên, khi vừa mới nổ thử mìn thì đã vấp phải sự phản đối của người dân.

“Cho đến nay, sau gần 1 năm công ty này thông báo sẽ mỏ đá hoạt động trở lại, họ vẫn chưa thể khai thác. Họ chỉ mới nổ thử mấy quả mìn vào tháng 4/2024, đến cuối năm 2024, họ tiếp tục nổ thêm mấy quả để dọn khu mỏ nhưng sau đó thì người dân đồng loạt cho biết, nhà cửa bị ảnh hưởng rất lớn, nứt nẻ rất nhiều. Chúng tôi cũng đã đến các hộ nắm tình hình, có hộ bị ảnh hưởng nặng, yêu cầu đền bù 600 triệu đồng. Còn những hộ khác thì không đưa ra số tiền, tùy thuộc vào mỏ đá”, ông Hùng nói thêm.

Một vết nứt khác ở nhà anh Khoa. Ảnh: Tiến Hùng

Chủ tịch UBND xã Tân Xuân cho biết, thời gian qua, chính quyền địa phương cũng đã tổ chức nhiều cuộc đối thoại, nhưng đến nay vẫn bế tắc: “Kể từ lần nổ mìn dọn bãi vào cuối năm 2024 thì công ty không nổ nữa. Vì vấp phải sự phản đối của người dân nên công ty sau đó đưa máy móc xuống, để chuyển đi nơi khác nhưng người dân cũng không đồng ý. Người dân yêu cầu trước khi công ty rời đi cũng phải đền bù việc nổ mìn làm nhà cửa nứt nẻ đã”.

Trao đổi về việc này, một lãnh đạo UBND huyện Tân Kỳ cho hay, sau khi nhận được phản ánh của người dân về tình trạng mỏ đá này gây ra nhiều hệ lụy, UBND huyện đã tổ chức cuộc làm việc để bàn giải pháp thực hiện các kiến nghị của Công ty TNHH Khoáng sản Tín Hoằng.

UBND huyện Tân Kỳ cũng đã đề nghị các ban, ngành nhanh chóng vào cuộc kiểm tra các phản ánh, kiến nghị của nhân dân về hoạt động nổ mìn gây ảnh hưởng đến tài sản của các hộ dân, có giải pháp bồi thường hỗ trợ phù hợp. Đồng thời, có các chính sách hỗ trợ phù hợp cho người dân bị ảnh hưởng trong quá trình hoạt động khai thác, vận chuyển đảm bảo quyền lợi, lợi ích chính đáng hài hòa giữa người dân và doanh nghiệp. Yêu cầu doanh nghiệp phải có các giải pháp, lựa chọn công nghệ khai thác phù hợp để hạn chế tối đa ảnh hưởng đối với người dân xung quanh khu vực mỏ.

“Quan điểm của chính quyền là đảm bảo lợi ích của người dân. Nếu Công ty TNHH Khoáng sản Tín Hoằng trong quá trình khai thác còn làm ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân thì huyện sẽ có văn bản gửi cấp trên để có biện pháp triệt để", vị lãnh đạo UBND huyện Tân Kỳ nói.