Bộ não thiên tài của Einstein đứng trước cơ hội được giải mã sau 70 năm

(Dân trí) - Các nhà khoa học Trung Quốc vừa phát triển một kỹ thuật lập bản đồ RNA, mở ra cơ hội chưa từng có để giải mã bộ não của Albert Einstein, vốn được bảo quản từ năm 1955.

Albert Einstein là một trong những nhà vật lý vĩ đại nhất mọi thời đại (Ảnh: Getty).

Trong lịch sử khoa học, bộ não của Albert Einstein luôn là một biểu tượng bí ẩn, gắn liền với câu hỏi: Điều gì tạo nên trí tuệ siêu việt của một thiên tài?

Sau khi ông qua đời, bộ não được cắt thành 240 khối và lưu giữ cẩn thận. Nhưng do công nghệ bảo quản thô sơ của thời kỳ đó, việc phân tích ở cấp độ tế bào gần như bất khả thi.

Giờ đây, sự xuất hiện của công nghệ Stereo-seq V2 do nhóm nghiên cứu tại BGI-Research (Trung Quốc) phát triển đang mang đến hy vọng mới, không chỉ cho khoa học thần kinh mà còn cho y học và công nghệ gen nói chung.

Công nghệ lập bản đồ RNA từ lịch sử

Trong một nghiên cứu mới được công bố trên SCMP, công nghệ mang tên Stereo-seq V2 được cho là có thể lập bản đồ RNA với độ phân giải cao ngay cả từ những mẫu mô đã được cố định bằng chuỗi formalin và nhúng paraffin (FFPE). Đây vốn là phương pháp bảo quản khá phổ biến tại các bệnh viện, nhưng thường khiến DNA và RNA bị hư hại.

Bằng cách cải thiện hiệu quả thu nhận RNA, kỹ thuật này giúp các nhà khoa học phân tích được nhiều thông tin di truyền quý giá vốn trước đây không thể khai thác.

Trong báo cáo công bố trên tạp chí Cell, nhóm nghiên cứu đã chứng minh khả năng giải mã các mẫu ung thư được lưu giữ gần 10 năm trong điều kiện không lý tưởng.

Từ đó, họ xác định được các vùng khối u, phản ứng miễn dịch, hiện tượng tế bào chết cũng như những phân nhóm tế bào khác nhau. Thành công này mở ra triển vọng sử dụng kho lưu trữ mẫu bệnh phẩm khổng lồ trên toàn cầu như một “ngân hàng dữ liệu” cho nghiên cứu hồi cứu.

Theo TS Li Yang từ BGI-Research, việc tận dụng lại các mẫu sinh học cũ có thể rút ngắn đáng kể thời gian nghiên cứu bệnh hiếm gặp: “Trước đây, hầu hết kỹ thuật chỉ làm việc với mẫu đông lạnh tươi, trong khi số lượng rất hạn chế. Giờ đây, với Stereo-seq V2, chúng ta có thể phục hồi thông tin từ hàng loạt mẫu quý giá đã được lưu trữ nhiều năm”.

Bộ não của Einstein vẫn thách thức giới khoa học

Bộ não của Einstein đã được bảo quản kể từ khi ông qua đời vào năm 1955 (Ảnh minh họa: Getty).

Ý tưởng áp dụng công nghệ này lên bộ não của Einstein được coi là táo bạo nhưng đầy hấp dẫn. Bởi lẽ, RNA đóng vai trò trung gian trong việc chuyển tải thông tin từ DNA sang protein, hay yếu tố quyết định hoạt động của tế bào thần kinh.

Nếu phục hồi được bản đồ RNA trong các khối não của Einstein, các nhà khoa học có thể tiến thêm một bước trong việc lý giải cơ sở sinh học của trí tuệ thiên tài.

Tuy nhiên, phương pháp cũng đối mặt những thách thức không nhỏ. Đồng tác giả Liao Sha cho biết: “Nếu mẫu bị phân hủy quá nhiều, chúng tôi sẽ không thể phân tích một cách hiệu quả”.

Đó là vì điều kiện bảo quản từ thập niên 1950 vốn kém xa so với chuẩn mực hiện nay, khiến nguy cơ mất mát thông tin di truyền là rất lớn. Dẫu vậy, nhóm nghiên cứu tin rằng những cải tiến trong phương pháp Stereo-seq V2 có thể từng bước khắc phục các giới hạn đã đặt ra.

Giới khoa học cũng nhìn nhận giá trị thực tế của công nghệ này không chỉ nằm ở khả năng “giải mã” bộ não Einstein mà còn ở ứng dụng y học rộng rãi.

Theo đó, việc khai thác dữ liệu từ mẫu FFPE lâu năm sẽ hỗ trợ chẩn đoán và điều trị bệnh, đồng thời mở đường cho nghiên cứu y học cá thể hóa, đặc biệt trong lĩnh vực bệnh hiếm và ung thư.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/bo-nao-thien-tai-cua-einstein-dung-truoc-co-hoi-duoc-giai-ma-sau-70-nam-20250924073427998.htm