Bước tiến chiến lược trên bản đồ kinh tế sáng tạo toàn cầu

VHO - Trong bức tranh tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc năm 2025, công nghiệp văn hóa nổi lên như một động lực mới mà ở đó văn hóa vừa là biểu tượng bản sắc vừa là “tài sản kinh tế” có khả năng sinh lời cao.

Tại Tây An - cố đô nghìn năm của Trung Quốc, “văn hóa Đường” được tái sinh qua công nghệ thực tế ảo, biến phố cổ trở thành “phim trường du lịch” thu hút hàng triệu lượt khách

Văn hóa trở thành trụ cột tăng trưởng mới

Theo số liệu công bố của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), trong 9 tháng đầu năm 2025, tổng doanh thu hoạt động của các doanh nghiệp văn hóa lớn đạt gần 10.960 tỉ nhân dân tệ (tương đương 1.550 tỉ USD), tăng 7,9% so với cùng kỳ năm ngoái

Đáng chú ý hơn, lợi nhuận toàn ngành tăng 14,2%, đạt 909,3 tỉ nhân dân tệ, phản ánh rõ khả năng sinh lợi và quy mô đầu tư ngày càng mở rộng.

Tỉ trọng của ngành dịch vụ văn hóa chiếm hơn 55,3% tổng doanh thu, với mức tăng 11,9%, cho thấy xu hướng chuyển dịch mạnh mẽ từ sản xuất sản phẩm văn hóa sang cung ứng dịch vụ và trải nghiệm văn hóa.

Ông Pan Xuhua, chuyên gia thống kê của NBS nhận định: “Các dịch vụ văn hóa đã đóng vai trò hỗ trợ mạnh mẽ cho tăng trưởng”, khi riêng nhóm doanh nghiệp trong lĩnh vực này đóng góp tới 79,7% tổng mức tăng trưởng doanh thu.

Năm 2024, phòng vé Trung Quốc giảm mạnh gần 23%, còn 42,5 tỉ nhân dân tệ (khoảng 5,8 tỉ USD), do ít phim nổi bật, cạnh tranh từ streaming và sức mua suy yếu.

Bước sang năm 2025, thị trường điện ảnh Trung Quốc chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ. Ngay đầu quý IV, doanh thu phòng vé đã vượt tổng doanh thu cả năm 2024, khẳng định sức sống của ngành sau giai đoạn chững lại.

Đáng chú ý, phim nội địa tiếp tục chiếm ưu thế áp đảo, cho thấy chiến lược củng cố “sức mạnh nội sinh” của nền điện ảnh Trung Hoa đang phát huy hiệu quả.

Tâm điểm của năm là “Na Tra 2” - hiện tượng hoạt hình không chỉ phá kỷ lục lịch sử phòng vé Trung Quốc, mà còn vươn lên dẫn đầu toàn cầu ở mảng hoạt hình vào tháng 3.2025, trở thành biểu tượng cho năng lực sản xuất và sáng tạo nội dung bản địa.

Theo các chuyên gia, sự trở lại ngoạn mục của phòng vé Trung Quốc đến từ cách tổ chức và điều phối mùa phát hành khoa học hơn: Tập trung vào những “điểm vàng” như Tết Nguyên đán, Quốc khánh; ưu tiên phát hành phim có IP nội địa mạnh; kết hợp hiệu ứng lễ hội, fan-meet và bán sản phẩm lưu niệm ngay trong rạp.

Nhiều cụm rạp cũng đang chuyển đổi từ “nơi xem phim” thành “không gian trải nghiệm điện ảnh”, cạnh tranh trực tiếp với xu hướng xem tại nhà.

Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, riêng dịch vụ văn hóa chiếm 55,3% doanh thu của các doanh nghiệp văn hóa lớn trong 9 tháng đầu năm 2025 và đóng góp tới 79,7% vào mức tăng trưởng chung, cho thấy ngành điện ảnh cùng các dịch vụ sáng tạo liên quan đang trở thành động lực then chốt của nền kinh tế văn hóa Trung Quốc.

Na Tra 2 phá vỡ mọi kỷ lục doanh thu phòng vé của Trung Quốc

Sự bứt phá của mô hình kinh doanh mới

Một trong những điểm sáng của công nghiệp văn hóa Trung Quốc là sự trỗi dậy của các mô hình kinh doanh dựa trên công nghệ số và sáng tạo nội dung.

Doanh thu của các ngành mới như xuất bản kỹ thuật số, quảng cáo trực tuyến, trò chơi điện tử, nền tảng video ngắn tăng 14,1%, đạt gần 4.890 tỉ nhân dân tệ, tốc độ cao gấp đôi mức tăng trưởng chung.

Trung Quốc đã nhanh chóng định vị “văn hóa số” là trọng tâm trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2035, kết hợp giữa đầu tư hạ tầng công nghệ và nuôi dưỡng nguồn nhân lực sáng tạo.

Các trung tâm công nghiệp văn hóa cấp quốc gia như: Thượng Hải, Quảng Châu, Bắc Kinh, Tô Châu, Hàng Châu đều tập trung vào lĩnh vực thiết kế sáng tạo, phim ảnh, âm nhạc, trò chơi và thương mại điện tử văn hóa.

Đặc biệt, Hàng Châu - quê hương của Alibaba (Tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ của Trung Quốc, được xem là một trong những nền tảng hàng đầu thế giới) đã xây dựng Khu công nghiệp văn hóa kỹ thuật số.

Khu này hội tụ hàng nghìn doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tạo ra hệ sinh thái khép kín từ sản xuất, phân phối đến tiêu dùng văn hóa.

Sự kết hợp giữa doanh nghiệp công nghệ và ngành Văn hóa đang làm thay đổi căn bản cách tạo ra giá trị, từ sản phẩm vật chất sang sản phẩm tri thức và trải nghiệm ở đất nước tỉ dân.

Năm 2024 thành phố Tây An (tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc) đón 306 triệu lượt khách, doanh thu 376 tỉ nhân dân tệ

Mô hình “Văn hóa - Công nghệ - Du lịch”: Chuỗi giá trị mở rộng

Trong bản đồ Công nghiệp văn hóa Trung Quốc, ba địa phương Tây An, Bắc Kinh và Quảng Đông đang trở thành “điểm sáng mô hình” cho cách mà công nghệ, sáng tạo và di sản cùng nhau vận hành trong một chuỗi giá trị mới: Văn hóa - du lịch - kinh tế số.

Mỗi nơi là một thí dụ và là minh chứng sống động cho thấy văn hóa, khi được đầu tư đúng cách, có thể trở thành ngành kinh tế mang lại lợi nhuận và niềm tự hào quốc gia.

Tại Tây An - cố đô nghìn năm của Trung Hoa, “văn hóa Đường” đã được hồi sinh trong không gian của Đại Đường Bất Dạ Thành và Tang Paradise, những khu phức hợp được thiết kế như phim trường khổng lồ kết hợp trình diễn thực cảnh, ánh sáng 3D và công nghệ thực tế ảo.

Khách tham quan vừa “xem” lịch sử, vừa như thực sự “bước vào” lịch sử, hòa mình giữa hàng trăm diễn viên mặc trang phục cổ, ánh sáng laser mô phỏng đèn lồng và âm nhạc cung đình vang lên theo tiết tấu ánh sáng.

Theo số liệu của Sở Văn hóa và Du lịch Tây An, năm 2024 thành phố này đón 306 triệu lượt khách, mang lại 376 tỉ nhân dân tệ doanh thu, con số khiến Tây An trở thành một trong những điểm đến văn hóa có doanh thu du lịch lớn nhất Trung Quốc.

Các chuyên gia kinh tế nhận định, chiến lược “văn hóa Đường - kinh tế đêm” đã giúp Tây An chuyển mình từ một đô thị lịch sử tĩnh tại thành “phim trường du lịch” sống động mà ở đó, mỗi con phố là một trải nghiệm, mỗi buổi tối là một buổi biểu diễn.

Điều đặc biệt là du khách sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho sản phẩm lưu niệm, ẩm thực và trải nghiệm thực tế ảo. Chính quyền địa phương không chỉ bảo tồn di sản, mà còn tạo môi trường cho doanh nghiệp tư nhân phát triển mô hình dịch vụ sáng tạo, biến “văn hóa cổ” thành “nguồn thu hiện đại”.

Cố Cung (Tử Cấm Thành) - di sản hơn 600 năm tuổi đã hoàn tất quá trình số hóa kho hiện vật khổng lồ

Trong khi đó, tại thủ đô Bắc Kinh, công nghiệp văn hóa không nằm ở những show diễn hoành tráng, mà hiện hữu ngay trong cách các bảo tàng vận hành và giao tiếp với công chúng.

Cố Cung (Tử Cấm Thành) - di sản hơn 600 năm tuổi đã hoàn tất quá trình số hóa kho hiện vật khổng lồ, xây dựng “đồ thị tri thức”, giúp người xem truy xuất thông tin bằng giọng nói hoặc hình ảnh.

Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc (NMC) ra mắt hướng dẫn viên AI ứng dụng công nghệ của Tencent và Baidu, cho phép khách chụp ảnh hiện vật, đặt câu hỏi và nhận phản hồi cá nhân hóa ngay lập tức.

Hệ thống AI - big data - cloud còn được sử dụng để quản lý đám đông, phân tích hành vi khách tham quan, đảm bảo an toàn và tối ưu hóa hành trình trải nghiệm.

Theo Beijing Culture Forum 2025, các bảo tàng Bắc Kinh hiện đón hơn 200 triệu lượt khách mỗi năm, trong đó hơn 40% khách sử dụng các dịch vụ số.

AI không chỉ giúp giảm tải cho hướng dẫn viên, mà còn mở ra không gian sáng tạo cho giới trẻ, những người thích “học bằng tương tác” hơn là “đọc bằng sách”.

Bắc Kinh đã chứng minh rằng, khi dữ liệu trở thành nền tảng cho trải nghiệm, di sản không còn là thứ để trưng bày, mà là kho tàng sống để trò chuyện và khám phá.

Nếu Tây An là “phim trường lịch sử”, Bắc Kinh là “bảo tàng thông minh”, thì Quảng Đông lại chọn con đường biến thành phố thành sân khấu.

Tại Quảng Châu, hai sự kiện thường niên là: Lễ hội Ánh sáng quốc tế và Lễ hội Âm nhạc Dâu tây (Strawberry Music Festival) đã trở thành “thương hiệu văn hóa” gắn liền với du lịch đô thị.

Lễ hội Ánh sáng quốc tế 2024 được tổ chức tại Huacheng Square, Haixinsha và Tháp Canton, quy tụ 36 tác phẩm nghệ thuật ánh sáng và hệ thống trình chiếu 360 độ quanh sông Châu Giang.

Hàng triệu người dân và du khách đổ về trung tâm thành phố, biến Quảng Châu thành “bảo tàng ánh sáng ngoài trời lớn nhất thế giới”.

Strawberry Music Festival 2025 thu hút hơn 30.000 khán giả ngay đêm khai mạc

Strawberry Music Festival 2025 thu hút hơn 30.000 khán giả ngay đêm mở màn, kéo theo doanh thu hàng trăm triệu nhân dân tệ từ du lịch, lưu trú và dịch vụ ăn uống.

Những “mùa lễ hội sáng tạo” như vậy đã giúp Quảng Đông chuyển đổi nền kinh tế theo hướng “văn hóa - tiêu dùng - công nghệ - giải trí”, đúng tinh thần Công nghiệp văn hóa 4.0.

Các nhà quản lý văn hóa Trung Quốc nhấn mạnh, chính sự liên kết giữa không gian công cộng, sáng tạo nghệ thuật và nhu cầu tiêu dùng thế hệ trẻ đã tạo nên “chu kỳ tăng trưởng mới” cho ngành văn hóa, điều mà các trung tâm lớn như Quảng Châu, Thâm Quyến hay Phật Sơn đang nhân rộng.

Trung Quốc đã chứng minh rằng, văn hóa hoàn toàn có thể trở thành động lực tăng trưởng kinh tế nếu được nhìn nhận như một ngành công nghiệp hiện đại, không chỉ như một di sản quá khứ.

Bài học từ quốc gia láng giềng cho thấy: Muốn xây dựng nền Công nghiệp văn hóa bền vững, Việt Nam cần chính sách dài hơi, đầu tư mạnh vào hạ tầng số và đặc biệt là nuôi dưỡng con người sáng tạo - những “nguyên khí” của nền kinh tế văn hóa tương lai.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/buoc-tien-chien-luoc-tren-ban-do-kinh-te-sang-tao-toan-cau-178298.html