“Chuyển đổi xanh và tín chỉ carbon sẽ tạo ra quả ngọt xứng đáng cho doanh nghiệp”

(Dân trí) - Theo các chuyên gia về thị trường carbon, trong một thập kỷ tới, bên cạnh sản xuất và kinh doanh cốt lõi, tín chỉ carbon có thể trở thành loại tài sản đặc biệt với những giá trị gia tăng mà chính doanh nghiệp khó có thể hình dung hết được.

Chính sách thị trường carbon: Những điểm mới doanh nghiệp cần chú ý

Là một trong hai khách mời của tọa đàm cuối cùng thuộc chuỗi “Talk GreenBiz - La bàn tăng trưởng xanh” do Quỹ Vì tương lai xanh và báo Dân trí phối hợp tổ chức, TS Nguyễn Sỹ Linh - Trưởng Ban Biến đổi khí hậu, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những chia sẻ cụ thể về tiến trình hình thành thị trường carbon ở Việt Nam với bức tranh chính sách đang định hình rõ hơn, dù vẫn còn nhiều điểm cần tiếp tục hoàn thiện.

Theo TS Linh, khung pháp lý về thị trường carbon đã được xây dựng từ nền tảng chính sách biến đổi khí hậu năm 2008, chiến lược năm 2011 và đặc biệt là Luật Bảo vệ môi trường 2020. Trong đó, điều 139 là cơ sở quan trọng nhất quy định tổ chức và phát triển thị trường carbon.

Các nghị định 06 và 119 ra đời năm 2022 và 2025 tiếp tục chi tiết hóa cách phân bổ hạn ngạch, đối tượng phải kiểm kê khí nhà kính, cơ chế đấu giá từ 2029 cũng như quy định sử dụng tín chỉ để bù trừ tối đa 30% lượng phát thải vượt hạn ngạch.

Bên cạnh đó, Đề án 232 của Chính phủ đặt mục tiêu vận hành thị trường carbon theo ba giai đoạn, từ hoàn thiện pháp lý tới thử nghiệm và chính thức vận hành sau năm 2029.

Tuy vậy TS Nguyễn Sỹ Linh đánh giá thị trường carbon vẫn đối mặt nhiều điểm nghẽn ở cả phía người bán và người mua. Những khoảng trống này khiến doanh nghiệp gặp khó trong hạch toán chi phí tuân thủ, lập chiến lược hay tìm kiếm cơ hội thương mại.

TS Nguyễn Sỹ Linh nhận định mối liên hệ giữa chính sách khí hậu, tài chính xanh và phát triển bền vững đang ngày càng chặt chẽ (Ảnh: Mạnh Quân).

Tỷ lệ bù trừ 30% theo nghị định 119 được ông đánh giá là điểm mới quan trọng, mở ra cơ hội lớn cho các đơn vị cung cấp tín chỉ carbon tham gia thị trường tuân thủ.

Khi tham chiếu các mô hình đi trước, TS Linh cho rằng Việt Nam có thể điều chỉnh linh hoạt tùy bối cảnh, từ chính sách giá đến các cơ chế hỗ trợ, bởi những thị trường này đều khởi đầu từ giai đoạn thí điểm với quy mô hạn chế rồi mới mở rộng toàn diện.

Ở góc nhìn rộng hơn, TS Linh nhận định mối liên hệ giữa chính sách khí hậu, tài chính xanh và phát triển bền vững đang ngày càng chặt chẽ. Biến đổi khí hậu, từ chỗ là vấn đề môi trường, nay đã trở thành câu chuyện kinh tế và thương mại. Những chính sách như CBAM của EU là ví dụ rõ ràng: doanh nghiệp muốn xuất khẩu phải đáp ứng yêu cầu giảm phát thải, nếu không sẽ chịu chi phí bổ sung.

Vì vậy, theo ông, để tiếp cận nguồn tài chính xanh và duy trì sức cạnh tranh, doanh nghiệp Việt Nam cần điều chỉnh mô hình sản xuất, giảm cường độ phát thải và tiêu hao năng lượng. Đồng thời, việc nắm bắt xu hướng thương mại xanh và yêu cầu từ thị trường quốc tế sẽ quyết định khả năng phát triển bền vững trong dài hạn.

Mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường carbon tự nguyện

Tập trung vào thị trường carbon tự nguyện, TS Nguyễn Phương Nam - Nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc Công ty Tư vấn và dịch vụ Đổi mới khí hậu KLINOVA - mang đến một góc nhìn thực tiễn về những rào cản, cơ hội và mức độ chuẩn bị của doanh nghiệp Việt Nam khi bước vào thị trường tín chỉ carbon, thông qua bài trình bày “Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện tại Việt Nam”.

Theo ông, đây là lĩnh vực có tiềm năng kinh tế rõ rệt nhưng đòi hỏi quá trình hiểu biết, đầu tư và vận hành dài hạn, đi kèm hệ thống tiêu chuẩn quốc tế chặt chẽ.

Khác với thị trường bắt buộc, thị trường tự nguyện vận hành theo cơ chế cung cầu và mức giá do các bên tự thỏa thuận trên những sàn giao dịch do tổ chức độc lập vận hành. Điều này tạo ra không gian linh hoạt cho doanh nghiệp tham gia, dù cơ chế vận hành phức tạp hơn và yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực quốc tế.

Về lợi ích, TS Nam đánh giá thị trường tín chỉ carbon mở ra nhiều giá trị, từ kinh tế đến danh tiếng và khả năng huy động vốn xanh. Mặc dù tín chỉ carbon chỉ là “lợi ích cộng thêm”, dự án tạo tín chỉ nếu được xây dựng bài bản vẫn mang lại dòng lợi nhuận ổn định.

Doanh nghiệp tham gia các dự án chuyển đổi xanh không chỉ củng cố uy tín thương hiệu mà còn đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của nhà đầu tư quốc tế – những bên sẵn sàng rót vốn cho các dự án giảm phát thải KNK.

Ưu điểm khác của thị trường tự nguyện là cho phép doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận các tiêu chuẩn bền vững, cải thiện năng lực cạnh tranh trên các thị trường xuất khẩu và tối ưu hóa chi phí nhờ các giải pháp giảm phát thải.

TS Nguyễn Phương Nam liên tục nhấn mạnh việc tạo ra tín chỉ carbon là quá trình dài hạn, nằm trong chiến lược kinh doanh, không phải “mua đứt bán đoạn” (Ảnh: Mạnh Quân).

Quá trình hình thành tín chỉ carbon, theo ông Nam, gồm 5 bước từ đăng ký, thẩm định, giám sát đến cấp chứng nhận và có thể kéo dài tới hai năm.

Việc dự án có tạo được tín chỉ hay không phụ thuộc hoàn toàn vào kết quả vận hành thực tế, thay vì chỉ dựa trên thiết kế ban đầu. Đây là lý do khiến không ít dự án dù đăng ký thành công vẫn không thể đến giai đoạn tạo tín chỉ do không đáp ứng yêu cầu kiểm định liên tục.

Về mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp Việt Nam, ông Nam đánh giá bức tranh khá phân hóa. Một nhóm doanh nghiệp tiên phong – chủ yếu thuộc chuỗi cung ứng toàn cầu – đã chủ động tìm hiểu từ sớm và bắt đầu tích hợp mục tiêu giảm phát thải vào chiến lược phát triển.

Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ tiếp cận khái niệm này trong vài năm gần đây, khi Luật Bảo vệ môi trường lần đầu ghi nhận thị trường carbon và sau cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam tại COP26.

Dẫu vậy, quá trình chuyển đổi xanh hiện được nhìn nhận rộng hơn như cơ hội tái cấu trúc mô hình kinh doanh theo hướng hiện đại, ít phát thải, nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện khả năng thâm nhập thị trường quốc tế.

Trong thực tiễn tư vấn tại Công ty KLINOVA, TS Nam cho biết quá trình triển khai dự án tín chỉ carbon luôn đòi hỏi sự kiên trì, đầu tư lớn và tầm nhìn dài hạn. Ông Nam nhấn mạnh đã có nhiều trường hợp thất bại khi doanh nghiệp thiếu nguồn lực để duy trì đo đạc, giám sát và thẩm định định kỳ – bước bắt buộc để được cấp tín chỉ.

Vì thế, doanh nghiệp muốn tham gia thị trường carbon cần hiểu đúng bản chất, chuẩn bị đủ nguồn lực và hoạch định chiến lược dài hạn. Theo ông, đó cũng là con đường duy nhất để doanh nghiệp Việt Nam biến tín chỉ carbon thành cơ hội tài chính mới, nâng tầm giá trị sản phẩm và tăng tốc trên thị trường quốc tế.

Chiến lược dài hạn là chìa khóa để thành công trên thị trường carbon

Theo TS Nguyễn Sỹ Linh, kinh nghiệm quốc tế cho thấy để thị trường carbon vận hành hiệu quả, minh bạch cần sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính.

TS Linh cũng nhấn mạnh vai trò của hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm tra (MRV) trong việc xác lập tín chỉ carbon, giám sát giảm phát thải và tạo cơ sở điều chỉnh thị trường khi chuyển từ phân bổ miễn phí sang đấu giá.

TS Nam bổ sung rằng chất lượng tín chỉ, sự minh bạch và niềm tin của người mua là yếu tố cốt lõi để thị trường phát triển bền vững. Kinh nghiệm Hàn Quốc và EU cũng chỉ ra rằng việc duy trì quỹ tài chính ổn định giá tín chỉ và hạn ngạch giúp ổn định thị trường trước biến động, đồng thời thúc đẩy sự tham gia của nhiều tổ chức và định chế tài chính.

Tại Việt Nam, thị trường carbon đang hình thành nhưng tiềm năng phát triển hệ sinh thái rộng lớn, từ môi giới đến các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, là rất rõ ràng. TS Nam cho biết các doanh nghiệp cần hiểu tiêu chuẩn kỹ thuật để tạo lập tín chỉ chất lượng, lồng ghép vào chiến lược kinh doanh dài hạn.

Cả 2 chuyên gia đều nhận định chuyển đổi xanh thực sự mang tới những giá trị bền vững cho doanh nghiệp, không chỉ để tồn tại mà còn là để có được những thành công trong tương lai (Ảnh: Mạnh Quân).

Thông qua các sáng kiến chuyển đổi xanh do KLINOVA triển khai, doanh nghiệp Việt được hỗ trợ để vừa tạo ra tín chỉ carbon bền vững, vừa xây dựng dòng doanh thu dự đoán được và chuẩn hóa thói quen sản xuất.

Khi thị trường tuân thủ được kết nối với thị trường quốc tế, doanh nghiệp Việt có cơ hội mở rộng sản phẩm, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu và tạo lợi thế cạnh tranh.

Tổng kết chuỗi tọa đàm, hai vị chuyên gia khách mời cùng khẳng định đổi mới sáng tạo, chủ động tìm hiểu thông tin, hoạch định chiến lược dài hạn là chìa khóa để doanh nghiệp vừa tạo giá trị kinh tế, vừa bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững.

“Có được thành quả từ công cuộc chuyển đổi xanh, có được lợi nhuận từ tín chỉ carbon là quả ngọt xứng đáng để doanh nghiệp luôn luôn có ý thức về bảo vệ môi trường và hướng tới sự bền vững”, TS Nam chia sẻ.

Quỹ Vì tương lai xanh, do Tập đoàn Vingroup thành lập vào ngày 7/7/2023, có sứ mệnh góp phần vào mục tiêu giảm phát thải ròng về “0” vào năm 2050 của Chính phủ.

Quỹ thúc đẩy các hành trình xanh trong cuộc sống hàng ngày, nâng cao nhận thức cộng đồng và kêu gọi mỗi cá nhân hành động ngay hôm nay để bảo vệ môi trường cho các thế hệ tương lai.

Các hoạt động cộng đồng quy mô lớn của Quỹ gồm chiến dịch “Thứ 4 Ngày Xanh” với loạt chương trình ưu đãi từ các công ty thành viên và công ty liên kết của Tập đoàn Vingroup dành cho hàng triệu khách hàng để khuyến khích lối sống xanh.

Chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh” huy động khoảng 10.000 cán bộ Vingroup và các tình nguyện viên ra quân thu gom và dọn vệ sinh ở các bờ biển và cửa sông để hưởng ứng Ngày Đại dương thế giới 2025.

Chiến dịch “Đồng hành cùng Mùa hè Xanh” 2025 với sự tham gia của Đoàn Thanh niên của 33 cơ quan, viện, trường sẽ triển khai gần 30 dự án tại 14 tỉnh, thành trên cả nước với khoảng 81.000 người hưởng lợi.

Cuộc thi “Tiếng nói Xanh” và “Gửi tương lai Xanh 2050" dành cho học sinh từ cấp 1 đến cấp 3 thu hút gần 20.000 thí sinh, lan tỏa đến hàng trăm trường học tại 33/34 tỉnh, thành trên cả nước…

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/chuyen-doi-xanh-va-tin-chi-carbon-se-tao-ra-qua-ngot-xung-dang-cho-doanh-nghiep-20251119141730340.htm