Epigallocatechin gallat - hoạt chất quý từ cây chè Việt Nam với tiềm năng ứng dụng trong chăm sóc sức khỏe và làm đẹp

EGCG là một hợp chất thuộc nhóm catechin, chiếm hàm lượng cao trong lá chè xanh, với khả năng chống oxy hóa mạnh, kháng viêm, kháng khuẩn và hỗ trợ tái tạo mô. Theo các nghiên cứu in vitro và in vivo, EGCG tham gia vào nhiều cơ chế sinh học như điều hòa phản ứng viêm, giảm stress oxy hóa, kích thích hình thành mạch máu và ức chế sự phát triển của vi sinh vật gây hại trên da.

Cấu trúc phân tử của epigallocatechin gallat (EGCG) có trong lá chè xanh.

Hỗ trợ làm lành vết thương và chăm sóc da

Theo tổng hợp từ các nghiên cứu trên tế bào và động vật mô hình, EGCG có thể tác động lên ba giai đoạn chính của quá trình làm lành vết thương: Viêm, tăng sinh và tái tạo biểu mô. Cơ chế tác động của EGCG được cho là đến từ khả năng chống oxy hóa, chống viêm và kháng khuẩn

EGCG có khả năng chống oxy hóa, giúp làm giảm nồng độ các loại oxy phản ứng (ROS), từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc kích hoạt các con đường truyền tín hiệu tế bào và thúc đẩy quá trình tạo mạch. Nhờ đó, EGCG góp phần làm giảm nguy cơ stress oxy hóa - yếu tố có thể cản trở quá trình sửa chữa mô và dẫn đến sự hình thành các vết thương mạn tính.

EGCG cũng được chứng minh là có khả năng ức chế hoạt động của một số vi khuẩn phổ biến gây nhiễm trùng vết thương như Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa và Escherichia coli, đồng thời ngăn cản sự hình thành màng sinh học - một trong những nguyên nhân khiến vết thương chậm lành.

Hỗ trợ điều trị ung thư, thần kinh, tiểu đường

Không chỉ dừng lại ở da liễu, EGCG còn được nhiều nhóm nghiên cứu chú ý trong hỗ trợ phòng ngừa và điều trị ung thư, nhờ khả năng ức chế metalloproteinase-2 và -9 ở chất nền. Trong một nghiên cứu lâm sàng nhỏ, EGCG cho thấy hiệu quả phòng ngừa ung thư tuyến tiền liệt ở bệnh nhân bị tăng sinh biểu mô tuyến tiền liệt ở mức độ cao khi sử dụng với liều 600 mg/ngày.

EGCG cũng được đánh giá là có hiệu quả bảo vệ tế bào thần kinh, chống lại các tổn thương do amyloid beta (Aβ) - tác nhân chính gây bệnh Alzheimer, đồng thời cải thiện khả năng học tập nhận thức không gian ở chuột.

*Sơ đồ chuyển hóa và tác dụng sinh học của EGCG trong cơ thể.*

Bên cạnh đó, hoạt chất này còn có tác dụng hỗ trợ hạ đường huyết, cải thiện các chỉ số lipid máu và thúc đẩy giảm cân. Hiệu quả giảm đường huyết của EGCG đã được chứng minh qua một thử nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân đái tháo đường type 2, sử dụng liều 300 mg/ngày trong 8 tuần. Ngoài ra, việc sử dụng EGCG trong 12 tuần cũng cho thấy sự giảm đáng kể nồng độ LDL-cholesterol và triglycerid ở nhóm phụ nữ béo phì trong độ tuổi từ 16 đến 60. Các tác dụng này có thể liên quan đến cơ chế hoạt hóa AMPK tại gan, cơ xương và mô mỡ trắng.

Cơ hội từ nguồn nguyên liệu trong nước

Việt Nam là một trong các quốc gia hàng đầu trong ngành công nghiệp chè. Theo Agro.gov.vn, diện tích trồng chè ở Việt Nam hiện nay được ức tính vào khoảng 125.000 - 130.000 ha, tập trung chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía bắc như Thái Nguyên, Phú Thọ và một số khu vực ở Tây Nguyên như Lâm Đồng. Cục trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Cục trồng trọt và bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sản lượng chè của Việt Nam năm 2023 ước tính đạt gần 200.000 tấn chè khô, lượng xuất khẩu đạt hơn 120.000 tấn chủ yếu ở dạng chè xanh, xếp thứ 5 trên thế giới.

Ngoài sản phẩm chính là chè búp, mỗi năm ngành công nghiệp chè của Việt Nam thải ra khoảng 1 triệu tấn chè vụn và lá chè khô. Các phụ phẩm này chứa khoảng 3 - 5% EGCG. Ước tính hàng nghìn tấn EGCG có thể được tinh chế từ lượng phụ phẩm này tạo nguồn nguyên liệu chủ động cho ngành công nghiệp dược phẩm, thực phẩm và mỹ phẩm trong nước và xuất khẩu.

Ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, chế biến chè

Với tiềm năng lớn về nguồn nguyên liệu trong nước, cây chè - đặc biệt là chè Thái Nguyên đang được Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (VKIST) xác định là đối tượng nghiên cứu chiến lược trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Mục tiêu là khai thác tối đa giá trị của hoạt chất quý EGCG, góp phần tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng phục vụ chăm sóc sức khỏe và làm đẹp, hướng đến cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Theo PGS.TS. Phương Thiện Thương - Phó Viện trưởng VKIST, các dự án hợp tác hiện nay đang tập trung phát triển quy trình công nghệ chiết xuất và tinh chế EGCG từ nguyên liệu chè Thái Nguyên, đồng thời nghiên cứu ứng dụng công nghệ nano nhằm cải thiện sinh khả dụng của hoạt chất này. Bằng việc chuyển hóa EGCG sang dạng nanoEGCG, khả năng hấp thu và hiệu quả sinh học của hoạt chất sẽ được nâng cao, mở ra triển vọng lớn trong phát triển các sản phẩm dược phẩm, mỹ phẩm và thực phẩm chức năng chất lượng cao.

Hiện nay, VKIST cũng đang hơp tác cùng Công ty Cổ phần Việt Bắc L'Héritage và Công ty Cổ phần Đầu tư Công nghệ FiboLab với mục tiêu: "Hợp tác đầu tư tinh chế, sản xuất hợp chất EGCG, nanoEGCG và các sản phẩm công nghệ cao từ cây chè tại tỉnh Thái Nguyên theo quy mô công nghiệp." Thỏa thuận đặt nền móng cho việc hình thành chuỗi giá trị khép kín từ vùng nguyên liệu chè đến sản phẩm ứng dụng công nghệ cao, góp phần nâng tầm giá trị thương hiệu chè Việt trên thị trường quốc tế.

Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc

Nguồn: https://mst.gov.vn/epigallocatechin-gallat-hoat-chat-quy-tu-cay-che-viet-nam-voi-tiem-nang-ung-dung-trong-cham-soc-suc-khoe-va-lam-dep-197250716181334477.htm