Hày khẩu - chõ đồ xôi truyền thống của người Thái Sơn La

"Hày khẩu" hay còn gọi là "Hày nửng khảu" là tên gọi của chõ đồ xôi truyền thống của người Thái ở Sơn La. Đây là một dụng cụ đặc trưng, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa ẩm thực và sinh hoạt hàng ngày của đồng bào Thái.

"Hày nửng khảu" thường được làm từ gỗ nguyên khối (gỗ "mảy so" hoặc "mạy tin pết" là loại gỗ dẻo, không nứt nẻ, vênh cong). Một chiếc hày khẩu thường có hình trụ, có chiều cao khoảng 35cm, đường kính miệng và đáy khoảng 16-19cm, phần eo nhỏ hơn.

Chiếc chõ đồ xôi không chỉ là vật dụng sinh hoạt mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Đối với người Thái, "không có cái ninh (nồi), cái chõ là không được". Khi con trai lập gia đình, bố mẹ thường sắm cho con một bộ ninh - chõ như của hồi môn, với mong muốn bếp lửa gia đình luôn đỏ lửa, ấm cúng và no đủ. Dù xã hội thay đổi, các loại đồ gia dụng hiện đại xuất hiện nhiều, nhưng người Thái vẫn giữ gìn và duy trì việc sử dụng hày khau, thậm chí còn có những sáng tạo mới về chất liệu và kiểu dáng để phù hợp hơn với cuộc sống hiện đại.