Hoàn thiện hành lang pháp lý dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Đẩy nhanh tiến độ hàng loạt nhiệm vụ then chốt

Theo kế hoạch, hạn chót đến ngày 30/6/2025, nhiều nhiệm vụ then chốt phải được hoàn tất. Cụ thể, cần ban hành ba nghị định của Chính phủ áp dụng đối với các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia trong lĩnh vực đường sắt. Ba nghị định này gồm: Nghị định quy định tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp: Liên quan đến việc giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp trong nước cung cấp dịch vụ, hàng hóa thuộc công nghiệp đường sắt.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024, dự kiến khởi công vào năm 2026.

Nghị định hướng dẫn phát triển khoa học, công nghệ trong ngành đường sắt: Trong đó, nêu rõ quy định chi tiết về nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ phục vụ các dự án đường sắt. Cuối cùng là Nghị định hướng dẫn sử dụng tạm thời rừng để thi công công trình tạm: Bao gồm quy định về việc hoàn trả rừng sau khi thi công các dự án đường sắt. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần ban hành Quyết định của Thủ tướng về danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho tổ chức, doanh nghiệp trong nước thực hiện.

Ngoài các văn bản pháp lý nêu trên, kế hoạch triển khai còn bao gồm việc xây dựng hai chương trình hành động lớn của Chính phủ. Thứ nhất, Chương trình hành động về phát triển công nghiệp đường sắt, do Bộ Công Thương chủ trì xây dựng Đề án. Nhiệm vụ trọng tâm là rà soát, đánh giá thực trạng công nghiệp đường sắt và công nghiệp phụ trợ - từ thiết kế, chế tạo, thi công công trình đến sản xuất phương tiện, thiết bị, hệ thống tín hiệu, cấp điện và vật tư chuyên ngành. Đồng thời, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để xây dựng lộ trình phát triển đến năm 2035, tầm nhìn 2045, xác định rõ mục tiêu, danh mục sản phẩm được đặt hàng và tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia.

Thứ hai, Chương trình hành động về phát triển nguồn nhân lực phục vụ đường sắt tốc độ cao, do Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp thực hiện. Đề án sẽ xác định nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho các khâu từ quản lý, đầu tư, xây dựng đến vận hành, khai thác và bảo trì hệ thống. Nội dung đề án gồm: số lượng nhân lực, chuyên ngành, trình độ đào tạo, lộ trình thời gian và nguồn lực thực hiện.

Những văn bản, đề án và chương trình này được kỳ vọng sẽ đặt nền móng pháp lý và định hướng chiến lược để triển khai hiệu quả Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam - một công trình hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, có ý nghĩa chiến lược trong phát triển bền vững đất nước.

Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có thể khởi công cuối năm 2026

Từ đầu tháng 4, Văn phòng Chính phủ đã có thông báo của Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo Bộ Xây dựng nhanh chóng hoàn thiện thủ tục để khởi công dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam vào cuối năm 2026. Như vậy, mốc thời gian này sớm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu.

Trong báo cáo gửi Chính phủ mới đây, Bộ Xây dựng cho biết thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về khởi công dự án đường sắt tốc độ cao vào cuối năm 2026, Bộ đã lập kế hoạch chuẩn bị dự án với ba giai đoạn.

Giai đoạn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, gồm lập hồ sơ mời thầu các gói thầu tư vấn lập báo cáo, tư vấn giám sát, thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi, dự kiến hoàn thành công tác thẩm định của Hội đồng thẩm định nhà nước và trình Thủ tướng phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi từ nay đến tháng 9/2026.

Giai đoạn giải phóng mặt bằng gồm bàn giao cọc, công tác kiểm đếm, lên phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư, xây dựng khu tái định cư dự kiến thực hiện từ năm 2025 đến tháng 6/2028. Giai đoạn chuẩn bị triển khai dự án bao gồm lựa chọn nhà thầu và khởi công công trình từ tháng 10/2026 đến tháng 12/2026.

Để đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị đầu tư, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội bổ sung một số cơ chế, trong đó cho phép lựa chọn nhà thầu theo hình thức chỉ định thầu với một số hạng mục công việc của dự án.

Ngoài ra, trước ngày 30/4, Bộ Xây dựng sẽ phải hoàn thành dự thảo Nghị định về nội dung, yêu cầu khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật tổng thể; nghĩa vụ, quyền hạn của các bên tham gia thực hiện hợp đồng theo hình thức hợp đồng EPC (chủ đầu tư, nhà thầu/tổng thầu EPC, tư vấn giám sát...).

Bộ cũng sẽ xây dựng dự thảo Nghị định về tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt. Bộ Xây dựng cũng sẽ rà soát, xác định nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực, tổ chức quản lý, vận hành, khai thác và bảo trì đường sắt tốc độ cao để xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực, trình Thủ tướng phê duyệt.

Liên quan đến nhiệm vụ phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại các ga đường sắt, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ giao các địa phương rà soát quy hoạch ga đường sắt để triển khai dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD, hoàn thành trong tháng 12/2025. Các địa phương được đề xuất bố trí vốn ngân sách địa phương để bồi thường hỗ trợ tái định cư theo quy hoạch vùng phụ cận ga đường sắt để tạo quỹ đất, tổ chức đấu giá quỹ đất để phát triển đô thị.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024 với tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (tương đương 67 tỷ USD). Tuyến đường dài 1.541km, bắt đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 20 tỉnh, thành.

Dự án được đầu tư mới với khổ đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục, bao gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hành khách và có khả năng vận tải hàng hóa khi cần thiết, đồng thời phục vụ mục tiêu quốc phòng, an ninh.

Nguồn: https://cand.com.vn/Giao-thong/hoan-thien-hanh-lang-phap-ly-du-an-duong-sat-toc-do-cao-bac--nam-i766435/