Khám phá bí ẩn vệt đen dài trên sườn núi sao Hỏa

Nghiên cứu mới tiết lộ vệt đen giống 'mã vạch' trên sao Hỏa do lở bụi từ va chạm thiên thạch và hoạt động tự nhiên, ảnh hưởng khí hậu hành tinh đỏ.

Mới đây, các nhà khoa học công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí Nature Communications về những vệt đen chạy dài giống "mã vạch lạ" trên sườn núi của sao Hỏa được ghi hình từ cuối năm 2023. Ảnh: European Space Agency.

Hình ảnh "mã vạch lạ" được tàu thăm dò Trace Gas Orbiter của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) ghi lại cho thấy các dải đen hẹp kéo dài xuống sườn núi Apollinaris Mons - ngọn núi lửa đã tắt nằm gần xích đạo sao Hỏa. Mỗi vệt đánh dấu dấu vết của một trận lở bụi, được kích hoạt khi một thiên thạch rơi xuống bề mặt và làm rung chuyển lớp bụi mịn phủ trên sườn dốc. Ảnh: D. Ducros / ESA.

Dù chỉ chiếm chưa tới 0,1% diện tích bề mặt hành tinh, những "vết trượt bụi" này lại đóng vai trò quan trọng trong chu trình bụi của sao Hỏa. Theo các nhà khoa học, lượng bụi mà chúng giải phóng mỗi năm tương đương ít nhất hai trận bão bụi toàn cầu, góp phần đáng kể vào hệ thống khí hậu của hành tinh đỏ. Ảnh: ESA/ATG medialab.

Nghiên cứu mới do Valentin Bickel, Đại học Bern (Thụy Sĩ) dẫn đầu, cho hay đây là một hiện tượng hiếm gặp. Bởi lẽ, chưa tới một phần nghìn trong số các vết trượt bụi này bắt nguồn từ va chạm thiên thạch. Phần lớn lại do biến đổi theo mùa của gió và hoạt động bụi tự nhiên. Ảnh: NASA.

Chuyên gia Bickel và các đồng nghiệp đã phân tích hơn 2 triệu vết trượt bụi trên 90.000 bức ảnh chụp từ các tàu quỹ đạo sao Hỏa, chủ yếu là từ tàu Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) của NASA. Họ sử dụng thuật toán học sâu để quét toàn bộ dữ liệu và xác định thời điểm, vị trí hình thành của từng vết trượt, qua đó phát hiện các quy luật mùa vụ trong sự biến động của bụi sao Hỏa. Ảnh: jenoptik.com.

Kết quả nghiên cứu cho thấy hiện tượng này xuất hiện dày đặc nhất vào mùa Hè và mùa Thu ở bán cầu nam, thời điểm gió mạnh nhất đủ sức cuốn những hạt bụi nhỏ li ti bay lên. Ảnh: World Perspectives/Photographer's Choice/Getty Images.

Khi so sánh lượng bụi mà các vệt trượt này khuấy động với dữ liệu về lưu thông khí quyển, nhóm nghiên cứu nhận thấy chúng góp phần di chuyển khoảng 1/4 tổng lượng bụi được trao đổi giữa bề mặt và khí quyển mỗi năm, tương đương lượng bụi mà hai trận bão toàn cầu tạo ra. Ảnh: NASA/JPL-Caltech/UArizona.

Các điều kiện thuận lợi nhất cho sự hình thành các vệt trượt được xác định là vào lúc bình minh và hoàng hôn. Tuy nhiên, hiện chưa có tàu quỹ đạo nào ghi lại được quá trình này diễn ra trực tiếp do hạn chế ánh sáng trong khoảng thời gian đó. Ảnh: NASA/JPL-Caltech.

Nghiên cứu cũng chỉ ra năm "điểm nóng" nơi hiện tượng này phổ biến nhất gồm Amazonis, vùng quanh Olympus Mons, Tharsis, Arabia và Elysium, những khu vực có địa hình dốc, lớp bụi rời và gió đủ mạnh để kích hoạt sự dịch chuyển bề mặt. Ảnh: earth.com.

Colin Wilson, nhà khoa học phụ trách sứ mệnh Trace Gas Orbiter, cho biết những quan sát này có thể giúp hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra trên sao Hỏa ngày nay. Việc thu thập các quan sát liên tục, lâu dài và trên quy mô toàn cầu để khám phá sự năng động của sao Hỏa là mục tiêu chính của các tàu thăm dò quỹ đạo hiện tại và tương lai. Ảnh: Universal History Archive/ Universal Images Group via Getty Images.

Mời độc giả xem video: Bản đồ vũ trụ với hơn 900.000 ngôi sao, thiên hà và hố đen. Nguồn: THĐT1.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/kham-pha-bi-an-vet-den-dai-tren-suon-nui-sao-hoa-post2149069881.html