Khẳng định văn hóa là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và hệ điều tiết của phát triển bền vững

Hội thảo thu hút sự tham gia của hơn 80 đại biểu là các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, những người thực hành văn hóa, truyền thông đến từ nhiều cơ quan, viện nghiên cứu, hiệp hội, cơ sở đào tạo.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật Hoàng Hà cho biết, Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIV đang nhận được sự quan tâm, hưởng ứng, đóng góp sôi nổi của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Đây là sự kiện chính trị hết sức quan trọng, nhằm tập hợp trí tuệ của toàn xã hội, đóng góp cho định hướng chiến lược phát triển của đất nước ta trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc, hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Trong đó, Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV đã kế thừa, tiếp thu, chắt lọc và nâng tầm nội dung định hướng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam tại các văn kiện cũng như các nghị quyết chuyên đề về văn hóa trước đây. Qua đó, tiếp tục khẳng định vai trò, vị trí hết sức quan trọng và đề ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới cho lĩnh vực văn hóa trong sự nghiệp phát triển đất nước.

Văn hóa, con người được Đảng ta xác định không chỉ là nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh to lớn, mà còn là động lực và hệ điều tiết phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải "khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc".

Khẳng định văn hóa là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và hệ điều tiết của phát triển bền vững - Ảnh 2. — Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật Hoàng Hà

Lần đầu tiên, Đảng ta đã xác định xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

Đây là những quan điểm mới mẻ, cơ bản trong dự thảo văn kiện, thể hiện sự phát triển trong tư duy lý luận của Đảng ta. Các quan điểm cốt lõi này không chỉ được đúc rút từ truyền thống văn hóa quý báu hàng ngàn năm của dân tộc, cũng như trải qua thực tiễn phong phú của cách mạng Việt Nam mà còn bắt nguồn từ những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng hôm nay.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Phát huy tối đa tinh thần dân chủ tham gia đóng góp cho Đảng tiếp tục hoàn thiện văn kiện Đại hội

Mặt khác, những quan điểm mới của Đảng về văn hóa tại dự thảo văn kiện Đại hội XIV cũng nằm trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế- xã hội của đất nước với nhiều định hướng mới, đánh dấu bước nhảy vọt về tư duy phát triển khi dự thảo văn kiện đã cập nhật các quan điểm, mục tiêu, quyết sách chiến lược đột phá của Bộ Chính trị từ cuối năm 2024 đến nay trên nhiều lĩnh vực: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; hội nhập quốc tế; xây dựng thể chế; phát triển kinh tế tư nhân…

Đây cũng là yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho lĩnh vực văn hóa phải chủ động, thích ứng, đổi mới sáng tạo và có các giải pháp phù hợp để thực hiện các nhiệm vụ về: phát triển văn hóa số; kinh tế văn hóa; kinh tế di sản; công nghiệp văn hóa; chủ động, tích cực hợp tác, quảng bá hình ảnh đất nước, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới …bên cạnh việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn với xây dựng, hoàn thiện con người mới Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Lần đầu tiên, những khái niệm mới như "kinh tế di sản" hay các vấn đề: công nghiệp văn hoá, văn hóa số được đề cập một cách đậm nét, cũng như nhấn mạnh "phát triển toàn diện con người Việt Nam trong hệ giá trị thời đại mới" trong dự thảo văn kiện …tất cả đã thể hiện quyết tâm phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hoá, con người Việt Nam của Đảng ta.

Với nhiều quan điểm mới, đột phá, thể hiện bước phát triển quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng tại Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nghiên cứu, phân tích và luận giải ở góc độ khoa học, góp phần luận cứ để hoàn thiện dự thảo các văn kiện; đồng thời, đề xuất các giải pháp thiết thực để nhanh chóng đưa chủ trương của Đảng vào cuộc sống sau khi văn kiện được Đại hội Đảng lần thứ XIV thông qua.

Với ý nghĩa như vậy, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo "Những quan điểm mới của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV".

Khẳng định văn hóa là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và hệ điều tiết của phát triển bền vững - Ảnh 4.

Tổng Biên tập Hoàng Hà cho biết, trong thời gian chưa đầy một tháng, Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được 21 bài tham luận tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, những người thực hành văn hóa giàu kinh nghiệm ở nhiều lĩnh vực liên quan đến văn hóa và phát triển.

Tại Hội thảo này, Ban Tổ chức đề nghị các đại biểu cần tập trung thảo luận và làm rõ hơn những vấn đề đã nêu trong tham luận, đồng thời làm rõ và thảo luận một số nội hàm mới được đề cập trong dự thảo văn kiện; Cơ chế chuyển hóa sức mạnh mềm thành năng lực cạnh tranh; Giải quyết vấn đề phát triển kinh tế di sản; Giải pháp đột phá cho nhân lực...

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Bùi Hoài Sơn – Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết, là người được tham gia trực tiếp trong quá trình dự thảo và góp ý văn kiện lần này, ông cảm nhận rất rõ một bước tiến về tư duy lý luận của Đảng đối với vai trò của văn hóa trong phát triển.

Nếu như ở các kỳ Đại hội trước, chúng ta khẳng định "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội", thì nay, trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, Đảng đã nâng nhận thức ấy lên một tầm cao mới: văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần, mà là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và là hệ điều tiết của phát triển bền vững.

Khẳng định văn hóa là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và hệ điều tiết của phát triển bền vững - Ảnh 5. — PGS.TS Bùi Hoài Sơn – Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội phát biểu tại Hội thảo.

Đây không chỉ là sự thay đổi về cách diễn đạt, mà là sự chuyển hóa sâu sắc trong tư duy phát triển. Bởi lâu nay, chúng ta thường nói đến ba trụ cột của phát triển là kinh tế – chính trị – văn hóa, trong đó kinh tế thường giữ vai trò "động cơ", chính trị là "bộ não", còn văn hóa là "phần hồn". Nhưng trong tầm nhìn mới mà Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV nêu ra, văn hóa không chỉ là phần hồn, mà còn là sức mạnh kiến tạo, là trụ cột của phát triển bền vững, giúp điều chỉnh các quá trình xã hội theo hướng nhân văn, hài hòa và cân bằng.

Nói văn hóa là nền tảng, không chỉ là khẳng định nó gắn với căn cước và bản lĩnh dân tộc, mà là để khẳng định mọi tiến bộ kinh tế, mọi thành tựu chính trị, mọi đổi mới xã hội đều cần một hệ giá trị văn hóa dẫn dắt. Một quốc gia có thể giàu lên nhờ tài nguyên, nhưng chỉ có thể vững bền nhờ văn hóa; có thể hội nhập bằng thương mại, nhưng chỉ được tôn trọng nhờ nhân cách dân tộc. Văn hóa là nền tảng không chỉ vì nó nâng đỡ tinh thần, mà vì nó định hình mô hình phát triển của đất nước – mô hình không chạy theo tốc độ, mà hướng tới sự bền vững, bao dung và hạnh phúc.

Đặc biệt, khái niệm "văn hóa là hệ điều tiết của phát triển" được nêu trong Dự thảo lần này là một bước tiến mang tính đột phá trong tư duy lý luận. Trong thế giới hiện đại, nơi mà công nghệ phát triển vượt bậc, thị trường mở rộng, con người được tự do sáng tạo hơn bao giờ hết, thì cũng là lúc các hệ giá trị bị thách thức mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Khẳng định văn hóa là nền tảng của phát triển quốc gia, là nguồn lực nội sinh và hệ điều tiết của phát triển bền vững - Ảnh 6.

Chính trong bối cảnh ấy, văn hóa trở thành "bộ điều hòa mềm" của xã hội, giúp con người và cộng đồng cân bằng giữa lợi ích và đạo đức, giữa vật chất và tinh thần, giữa tự do và trách nhiệm. Nếu pháp luật là khung cứng điều chỉnh hành vi, thì văn hóa là đạo lý và cảm xúc điều chỉnh lương tri, giúp con người tự biết đâu là giới hạn, đâu là điều thiện, điều đúng.

Không có văn hóa, sự phát triển sẽ mất phương hướng; không có đạo lý, tiến bộ sẽ thiếu linh hồn. Tại buổi gặp mặt các nhà khoa học dự Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ bảy vừa qua, đồng chí Tổng Bí thư khẳng định: "Văn hóa là căn cước của dân tộc, là sức mạnh mềm để đất nước tự tin bước ra thế giới." Câu nói ấy không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà còn là kim chỉ nam cho tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới: đất nước ta không thể tiến lên chỉ bằng năng suất và vốn đầu tư, mà phải dựa trên năng lực sáng tạo, phẩm giá và niềm tin văn hóa của con người Việt Nam.

Khi Đảng ta đặt văn hóa ở vị trí hệ điều tiết của phát triển, điều đó cũng có nghĩa là văn hóa phải trở thành tiêu chuẩn trong mọi quyết sách. Mỗi chiến lược, mỗi chính sách, dù là về kinh tế, giáo dục, môi trường hay công nghệ, đều phải được "soi chiếu" bằng giá trị văn hóa: có nhân văn không, có bền vững không, có góp phần củng cố lòng tin, niềm tự hào và phẩm giá con người hay không. Chỉ khi đó, văn hóa mới thực sự trở thành ngọn đèn dẫn đường cho quốc dân đi – như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh hơn tám thập kỷ trước vẫn còn nguyên giá trị.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh, việc Đảng ta lần này khẳng định văn hóa là nền tảng phát triển và là hệ điều tiết của xã hội là một bước ngoặt lớn, phản ánh tầm nhìn sâu sắc của Đảng về mô hình phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới – một mô hình phát triển lấy con người làm trung tâm, lấy văn hóa làm nền tảng, lấy sáng tạo làm động lực, lấy hạnh phúc làm mục tiêu. Đó không chỉ là lời hiệu triệu, mà là một cam kết với tương lai dân tộc. Một đất nước hùng cường phải được xây trên nền tảng văn hóa hùng cường.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn tin tưởng, khi tinh thần này được thấm vào từng chính sách, từng hành động, từng con người, thì văn hóa Việt Nam sẽ thực sự trở thành ngọn đuốc soi đường cho quốc dân đi, và dân tộc ta sẽ tiến bước vững vàng, tự tin, đầy bản lĩnh trên con đường phát triển bền vững, hạnh phúc và rạng rỡ bản sắc Việt Nam.

Các đại biểu phát biểu tại Hội thảo.

Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi, đề xuất nhiều giải pháp đột phá, thiết thực để phát triển công nghiệp văn hóa, văn hóa số, phát huy sức mạnh mềm trong giải lưu và hội nhập quốc tế; giải quyết các vấn đề về kinh tế di sản, kinh tế văn hóa, văn hóa doanh nghiệp cũng như nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật theo định hướng của Đảng...

Phát biểu kết luận Hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật Hoàng Hà cảm ơn các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà quản lý tại Hội thảo. Ban Tổ chức sẽ tổng hợp các ý kiến, tham luận để báo cáo, kiến nghị Bộ VHTTDL tham mưu, đề xuất với Đảng và Nhà nước trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV và xây dựng các Kế hoạch, Chương trình hành động triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV.

Mục tiêu là hiện thực hóa thành công định hướng chiến lược của Đảng, đảm bảo văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh, động lực to lớn, hệ điều tiết cho phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/khang-dinh-van-hoa-la-nen-tang-cua-phat-trien-quoc-gia-la-nguon-luc-noi-sinh-va-he-dieu-tiet-cua-phat-trien-ben-vung-2025103013390678.htm