Khoảnh khắc 'Công nghệ từ trái tim': Người kể chuyện bằng ánh mắt học trò

Một buổi sáng đầu tháng 10, chúng tôi tìm đến căn nhà nhỏ của ông Bùi Văn Vân trên đường Cánh Mạng Tháng Tám, phường Thuận An (Bình Dương cũ), TP Hồ Chí Minh, người có tác phẩm xuất sắc lọt vào vòng chung kết Cuộc thi ảnh và video với chủ đề “Công nghệ từ trái tim - Technology with heart” lần thứ 2.

Tại căn nhà của ông, chúng tôi được nghe ông kể về hành trình “gặp đúng khoảnh khắc” để có bức ảnh xuất sắc với tên gọi “Niềm vui được làm quen cùng robot”. 

Ông Bùi Văn Vân năm nay hơn 80 tuổi nhưng vẫn đam mê chụp ảnh. 

Từ bỡ ngỡ đến khoảnh khắc bừng sáng

Theo ông Vân, nội dung tác phẩm này ghi lại các em học sinh say mê lắp ráp, điều khiển robot giữa một không gian triển lãm khoa học - công nghệ. Đằng sau khung hình là câu chuyện về sự tò mò của người cầm máy đã hơn 80 tuổi được hoà quyện vào niềm hân hoan của trẻ nhỏ khi chạm tay vào công nghệ. Trong tác phẩm này cũng thể hiện cách một trái tim làm nghề bền bỉ để biến khoảnh khắc đời thường thành thông điệp của tương lai.

Ông Vân cười hiền kể lại: “Tôi biết đến cuộc thi khá muộn, qua lời rủ rê của bạn bè. Khi ấy, họ giới thiệu tôi đến Trường Tiểu học Việt Anh 2 (Dĩ An, Bình Dương), nơi đang diễn ra một triển lãm khoa học - công nghệ có sự tham gia của học sinh nhiều cấp. Tôi nghĩ đây sẽ là dịp tốt để tìm cảm hứng sáng tác. Đến cổng trường mới nhớ mình… chưa liên hệ trước, tôi đành nhờ bảo vệ chuyển lời đến ban giám hiệu. May mắn là nhà trường rất cởi mở, nghe tôi trình bày rồi cho phép vào tham quan. Được vào rồi thì vui lắm, nhưng cũng hồi hộp vì đây là mảng tôi ít chụp”.

Không gian triển lãm mở ra trước mắt ông như một “vũ trụ robot thu nhỏ”: Nhóm thì thi đua xe tự động, nhóm khác điều khiển cánh tay cơ khí vớt rác mô phỏng, góc kia là những bộ kit lắp ráp tỏa sáng dưới ánh đèn lớp học.

“Nhìn tụi nhỏ làm mà tôi thấy… mình lạc hậu. Lạc hậu ở đây là cảm giác ngỡ ngàng trước tốc độ cập nhật công nghệ của bọn trẻ quá nhanh. Mỗi khu trưng bày như một "xưởng thử nghiệm" robot thu nhỏ, nơi các em say mê trao đổi, tranh luận, nhấn nút, sửa lỗi rồi reo lên khi một chi tiết hoạt động đúng ý”, ông Vân cười nói. 

Trẻ em ngày nay rất đam mê công nghệ và lắp ráp các mô hình công nghệ. 

Để bắt được khoảnh khắc, ông Vân đi vòng quanh suốt buổi sáng. Khi thì đứng lặng quan sát, khi lại ghé hỏi han, tìm hiểu từng nhóm học sinh đang điều khiển robot để bấm máy theo cảm xúc của chính mình. "Chụp nhiều thì dễ, nhưng chụp cho ra tinh thần thì phải chờ. Điều tôi tìm là giây phút ánh mắt đồng loạt dồn vào phím Run, là đôi tay bé xíu vừa run vừa chắc khi đẩy module cuối cùng vào khớp, là nụ cười bật lên khi chiếc robot bò qua vật cản. Khi những mảnh ghép ấy ráp lại, tôi mới giơ máy", ông Vân nói.

Trong hàng trăm bức ảnh đã chụp, với ông Vân, có một tấm đặc biệt khiến ông không thể quên. Đó là bức “Ánh mắt Robot” - cái tên ông đặt giản dị nhưng chứa đựng niềm xúc động sâu xa. Khung hình ấy dừng lại ở khoảng giao thoa của ba tầng chuyển động: Robot chạy lăn trên mặt bàn, những bàn tay nhỏ quây tròn và vòng cung gương mặt sáng bừng phía sau. “Nhân vật chính không phải con robot mà là ánh nhìn của các em vừa tò mò, vừa tự tin", ông Vân nói chậm rãi.

Ông chia sẻ thêm: “Tôi muốn người xem cảm nhận rằng công nghệ không hề khô khan. Nó có thể khiến đôi mắt trẻ thơ sáng lên bởi niềm vui và sự tự tin”.

Điều thú vị là, để ghi lại khoảnh khắc ấy, ông không dùng máy ảnh chuyên nghiệp. Chiếc Sony RX dòng compact cũ kỹ, vỏ đã sờn theo năm tháng là người bạn đồng hành duy nhất hôm đó. “Nhiều người mang máy lớn, ống kính dài, còn tôi chỉ có chiếc máy nhỏ nên cũng… hơi ngại. Nhưng ngại chứ không tự ti. Máy chỉ là công cụ, quan trọng là mình có đủ kiên nhẫn để chờ khoảnh khắc hay không”, ông cười nói.

Kết thúc triển lãm, ông trở về với một thẻ nhớ đầy ắp. Lọc đi lọc lại, ông chọn vài tấm gửi dự thi, chỉ nghĩ đơn giản “được triển lãm hay khuyến khích là vui rồi”. Thế nhưng, khi nhận thông báo lọt vào vòng chung kết, ông thực sự bất ngờ. Bạn bè động viên: “Anh nên đi Hà Nội đi, vào chung kết tức là xếp hạng cao đấy!”. Lúc ấy, ông mới nhờ ban tổ chức đặt vé và phòng nghỉ để chuẩn bị ra Hà Nội nhận giải.

Ông Vân cười bối rối: “Tôi không ngờ tấm hình từ một chuyến đi ngẫu hứng lại được đón nhận giải cao như vậy”.

Một lần chạm công nghệ và cảm xúc ở lại

Làm nghề ảnh từ những năm 1985, ông Vân trưởng thành trong môi trường văn hóa cơ sở tại xã Phú Long, rồi các đơn vị sau sáp nhập, ông về công tác tại huyện Thuận An và từng giữ vai trò Giám đốc trung tâm văn hoá huyện. Ông vừa làm quản lý, vừa tham gia các phong trào văn nghệ và không ít lần ông ngồi ghế giám khảo các cuộc thi văn hoá – văn nghệ tại địa phương.

Ngoài công việc chuyên môn về văn hoá ông còn đam mê chụp ảnh nghệ thuật, những bức ảnh của ông đã nhiều lần đoạt giải trong và ngoài nước. Nhưng vào vòng chung kết cuộc thi “Công nghệ từ trái tim” vẫn là điều đặc biệt nhất với ông, bởi nội dung chụp lần này rất mới với một người quen chụp phong cảnh, chân dung và đã lớn tuổi như ông.

Ông Vân cho biết: “Cảm xúc khi tác nghiệp là một sự chuyển dịch. Nếu trước kia tôi say cái đẹp của đường nét, ánh sáng, thì lần này tôi lại bị cuốn vào sự chuyển động trong học tập, chuyển động của tay, của mắt, của tinh thần đồng đội. Mỗi khi tôi nghe tiếng cười, cả tiếng thở dài khi robot "đụng tường". Những âm thanh đó dù không hiện trong ảnh nhưng tôi tin người xem có thể… "nghe" thấy trong những tác phẩm về công nghệ lần này tôi chụp đi thi”.

Ông Vân giới thiệu các tác phẩm ông đã đạt giải cao tại nhiều cuộc thi trong và ngoài nước, tuy nhiên Cuộc thi ảnh"Công nghệ từ trái tim" cho ông một cảm xúc rất đặc biệt khi được tác nghiệp ở đề tài hoàn toàn mới.

Để giữ lại cảm giác ấy, ông Vân đã chọn cách xử lý hình ảnh nhẹ tay, giữ màu sắc chân thực, điều chỉnh rất ít độ tương phản. Ông không muốn “đánh bóng” quá đà vì sợ làm mất chất học đường. “Bức ảnh giống một trang nhật ký. Sẽ giúp chúng ta ghi lại khoảnh khắc các em thực sự sống với điều mình thích và đam mê.

Trong câu chuyện của ông Vân, ông nhiều lần nhắc tới sự cởi mở của ban tổ chức và nhà trường. Nếu hôm ấy ông bị từ chối ngay cổng, bức ảnh vào vòng chung kết đã không ra đời. Sự cởi mở với người chụp ảnh ngang bằng sự cởi mở với công nghệ trong lớp học. “Khi người lớn mở cửa, trẻ con có thêm cơ hội được thử. Khi ra về tôi đi về mang theo cả sự biết ơn với nhà trường và các em học sinh”, ông Vân nói.

Ông Vân cho biết: “Tôi sẽ tiếp tục mạch ảnh giáo dục - công nghệ - học trò. Tôi muốn đến thêm nhiều trường, ghi lại cách các em học công nghệ ở những điều kiện khác nhau. Tôi nghĩ, ngày nay robot không chỉ là trò chơi mà thành dự án nhỏ phục vụ cộng đồng như mô hình vớt rác, robot tự động... mà ông đã thấy hôm ấy. Nếu có thể, tôi mong ảnh của mình góp chút tiếng nói cho việc phát triển giáo dục khoa học công nghệ trải nghiệm nhiều hơn cho thế hệ tương lai”.

Chúng tôi chia tay ông Vân khi nắng đã đổ đầy hiên nhà. Trên bàn làm việc của ông, chiếc máy ảnh nhỏ nằm cạnh xấp giấy khen úa màu và vài tấm ảnh phong cảnh ông chụp từ thủa nào. Một đời làm văn hoá khiến ông nói năng chậm rãi, nhường chỗ cho hành động và sự lặng im khi cần. Với ông, cầm máy không để “săn giải” mà để đi gần thêm một bước tới những điều mình tin là đẹp. Ở đó vẻ đẹp của ánh mắt sáng của trẻ con, nụ cười bật lên sau lần thử thách với công nghệ.

Cuộc thi mang tên “Công nghệ từ trái tim” có lẽ vì thế mà tìm đã đúng người kể chuyện qua hình ảnh như ông Vân. Không “làm phép” biến máy ảnh thành thứ quyền năng, ông chỉ để trái tim mình đứng đúng chỗ, vào đúng lúc và khi trái tim ấy gặp được trái tim nhỏ xíu của những em học trò say mê robot, bức ảnh cùng thông điệp tự nhiên hiện ra.

Lễ trao Giải thưởng Cuộc thi ảnh và video với chủ đề “Công nghệ từ trái tim - Technology with heart” lần thứ 2 sẽ diễn ra vào chiều 23/10 tại Hà Nội để vinh danh 32 tác phẩm xuất sắc. Theo đó, Ban tổ chức sẽ trao 3 Giải Nhất cho 3 thể loại Ảnh đơn, Ảnh bộ và Video clip, mỗi giải trị giá 50 triệu đồng; 6 Giải Nhì, mỗi giải trị giá 40 triệu đồng; 9 Giải Ba, mỗi giải trị giá 30 triệu đồng; 14 Giải Khuyến khích mỗi giải trị giá 10 triệu đồng. Ngoài ra , ban tổ chức còn tổ chức cho 63 tác phẩm tiêu biểu được chọn tham gia triển lãm. Giải thưởng này do Thông tấn xã Việt Nam và Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội (Viettel) phối hợp tổ chức, hướng tới tôn vinh những giá trị mà công nghệ mang đến cho cuộc sống; truyền cảm hứng sáng tạo, khơi dậy niềm tự hào về những thành tựu đột phá của công nghệ Việt Nam, góp phần mang lại sự đổi thay trên các lĩnh vực, tạo nền tảng bền vững đưa đất nước phát triển thịnh vượng trong kỷ nguyên mới, hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và 40 năm Đổi mới đất nước.

 

Nguồn: https://baotintuc.vn/nguoi-tot-viec-tot/khoanh-khac-cong-nghe-tu-trai-tim-nguoi-ke-chuyen-bang-anh-mat-hoc-tro-20251021103736208.htm