Lần đầu phát hiện bão sao mạnh gấp 10.000 lần bão Mặt trời, có thể xóa sổ khí quyển của hành tinh

bão sao - Ảnh 1. — Hình ảnh minh họa quá trình phóng vật chất vành nhật hoa - Ảnh: NAOJ

Theo Hãng tin AFP, ngày 12-11, các nhà thiên văn học cho biết lần đầu tiên phát hiện một cơn bão xảy ra trên một ngôi sao khác ngoài Mặt trời, một vụ nổ dữ dội đến mức có thể đã thổi bay bầu khí quyển của bất kỳ hành tinh nào ở gần đó.

Lần đầu phát hiện bão sao trên một ngôi sao ngoài Mặt trời

Các cơn bão Mặt trời thường tạo ra những vụ phun trào khổng lồ gọi là phóng vật chất vành nhật hoa (CME), có thể làm gián đoạn hoạt động của vệ tinh, đồng thời tạo nên hiện tượng cực quang rực rỡ.

Mới đây, theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA), một cơn bão Mặt trời mạnh đã khiến cực quang xuất hiện về phía Nam tới bang Tennessee của Mỹ. Tại New Zealand, cực quang cũng được ghi nhận và dự kiến sẽ tiếp tục tăng cường trong đêm.

Tuy nhiên, việc quan sát các cơn bão tương tự trên những ngôi sao xa xôi từ lâu là thách thức lớn với giới thiên văn.

Theo công bố mới trên tạp chí Nature, nhóm nghiên cứu quốc tế đã sử dụng dữ liệu của LOFAR - mạng lưới kính thiên văn châu Âu chuyên ghi nhận các tín hiệu vô tuyến - và lần đầu tiên ghi nhận cơn bão sao từ ngôi sao cách Trái đất hơn 133 năm ánh sáng.

Từ năm 2016, nhóm nghiên cứu đã sử dụng LOFAR để quan sát những hiện tượng cực đoan trong vũ trụ như phát xạ từ hố đen.

“Chúng tôi luôn có các ngôi sao trong tầm nhìn của kính thiên văn, nhưng thường thì không chú ý đến chúng”, nhà thiên văn học Cyril Tasse thuộc Đài quan sát Paris, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Nhờ hệ thống xử lý dữ liệu ghi lại cả tín hiệu nền, nhóm bất ngờ phát hiện một vụ nổ cực mạnh vào ngày 16-5-2016, phát ra từ sao lùn đỏ StKM 1-1262 cách Trái đất hơn 133 năm ánh sáng.

Phân tích cho thấy đây chính là một vụ phóng khối vành nhật hoa, đánh dấu cơn bão sao đầu tiên được phát hiện ngoài Mặt trời. Dù vụ nổ kéo dài chỉ một phút nhưng lại có cường độ mạnh gấp ít nhất 10.000 lần các cơn bão từng xảy ra trên Mặt trời, ông Tasse nhấn mạnh.

"Sát thủ bầu khí quyển"

Ông Philippe Zarka, Phó Giám đốc nghiên cứu tại Đài quan sát Paris, nhận định phát hiện này “mở ra một kỷ nguyên mới trong nghiên cứu thời tiết không gian của các hệ sao khác”.

Ông cho rằng việc hiểu rõ hoạt động từ tính của các ngôi sao như sao lùn đỏ sẽ giúp giới khoa học đánh giá chính xác hơn ảnh hưởng của chúng đến khả năng tồn tại sự sống trên các hành tinh lân cận.

Các sao lùn đỏ, có khối lượng chỉ bằng 10-50% khối lượng Mặt trời, được xem là loại sao phổ biến nhất trong vũ trụ và có thể sở hữu những hành tinh kích thước gần bằng Trái đất.

Dù vậy, ông Tasse cho biết dường như sao lùn đỏ có hành vi thất thường và dữ dội hơn Mặt trời rất nhiều.

Ông giải thích: “Điều đó có nghĩa là những ngôi sao này khó có thể là môi trường thân thiện cho sự sống hoặc các ngoại hành tinh” vì các cơn bão cực mạnh có thể phá hủy hoàn toàn bầu khí quyển của các hành tinh gần đó.

Trở lại chủ đề

CÔNG KHẢI

Nguồn: https://tuoitre.vn/lan-dau-phat-hien-bao-sao-manh-gap-10-000-lan-bao-mat-troi-co-the-xoa-so-khi-quyen-cua-hanh-tinh-20251113172836897.htm