 |
| Hội thảo “Xác định tuổi và nguồn gốc vật liệu trong các di tích khảo cổ học bằng các phương pháp và kỹ thuật hạt nhân tiên tiến” do Viện Khảo cổ học, thuộc Viện Hàn lâm khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức. |
Từ những khẳng định khoa học
Với những phát hiện mới ở Mái đá Ngườm sau cuộc khai quật lần thứ 6, Viện Khảo cổ học -Viện hàn lâm khoa học Việt Nam đã làm rõ những căn cứ khoa học, vai trò của các kỹ thuật xác định niên đại tiên tiến ứng dụng trong nghiên cứu khảo cổ, thông qua hoạt động thuyết trình, trao đổi học thuật giữa các nhà khoa học hàng đầu Việt Nam.
 |
| Hiện vật thu được trong lần khai quật thứ 6 tại Mái đá Ngườm. |
Các nhà khoa học đến từ: Viện Khảo cổ học - viện Hàn lâm khoa học Việt Nam; Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam; Trung tâm Hạt nhân TP. Hồ Chí Minh; Viện Nghiên cứu Khoa học cơ bản và Ứng dụng Đại học Duy Tân TP. Hồ Chí Minh; Khoa Địa chất, Đại học Khoa học - Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội)… đã hỗ trợ đoàn khai quật lần thứ 6 sử dụng các phương pháp hiện đại như: phân tích OSL, phân tích đồng vị bền từ cảm, hình thái khoáng vật, cũng như kỹ thuật quét 3D và lập bản đồ tọa độ được áp dụng đồng bộ, đảm bảo tính chính xác trong việc ghi nhận các phát hiện khảo cổ, xác định và cho ra những kết quả khảo cổ như đã công bố.
Câu chuyện của Mái đá Ngườm liên quan đến giai đoạn lịch sử trải dài hàng trăm nghìn năm có sức hấp dẫn, sự thú vị đặc biệt đối với các nhà khoa học.
Niên đại cư trú sớm nhất tại Ngườm già hơn tuổi 124.590 năm, dự đoán có thể từ 140.000 tới 150.000 năm là niên đại chưa từng biết tại Mái đá Ngườm. Tại Ngườm còn ghi nhận bằng chứng sử dụng lửa cổ nhất Đông Nam Á và thứ hai châu Á (chỉ đứng sau Chu Khẩu Điếm của Trung Quốc trong toàn châu Á), một bước ngoặt về kỹ nghệ và sinh tồn của người tiền sử Đông Nam Á.
Theo TS. Nguyễn Văn Hướng, Khoa địa chất, Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội): Có nhiều cách xác định dấu vết của lửa trong trầm tích khảo cổ. Hiện tại các phân tích của nhóm nghiên cứu dựa vào các đặc điểm từ tính ở trong trầm tích để tìm ra những khoảng nghi ngờ, sau đó căn cứ theo đặc điểm biến đổi của các nguyên tố hóa học trong cột trầm tích thẳng đứng như là nguyên tố canxi, phốt pho... rồi tiếp tục được phân tích bởi các phương pháp tiên tiến hơn để tìm ra các đặc điểm biến đổi từ tính.
Đến nhận thức mới
Những phát hiện mới tại Mái đá Ngườm đang được các nhà khoa học khảo cổ trong và ngoài nước rất quan tâm, bởi nó mở ra những nhận thức mới sớm hơn kỹ nghệ Ngườm. Từ những kết quả nghiên cứu sau 6 lần khai quật Mái đá Ngườm TS. Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam) cho rằng: Sau hơn 40 năm kể từ khi được phát hiện bởi các nhà khảo cổ học Việt Nam (năm 1981), Mái đá Ngườm và kỹ nghệ Ngườm đã nổi tiếng thế giới.
Cùng với niên đại sâu, dấu vết của lửa, những dấu tích về các công cụ hạch và mảnh tước lớn của giai đoạn phát triển trước văn hóa Ngườm cho thấy trước kỹ nghệ Ngườm đã có giai đoạn cư trú lâu dài, và con người ở Ngườm là người bản địa. Những dấu hiệu của lửa sớm nhất nhì thế giới, chứng tỏ cư dân cổ xuất hiện lâu đời, đây là phát hiện mới nhất, quan trọng nhất.
Những kết quả nghiên cứu tại Mái đá Ngườm trong năm 2025 là một trong những kết quả khảo cổ được thế giới đánh giá rất cao, được Diễn đàn Khảo cổ Thượng Hải lần thứ 6 (Shanghai Archaeology Forum - SAF) dự kiến diễn ra từ 15 đến 19/12/2025 mời tham dự và đề cử giải nhận thưởng Khám phá hiện trường khảo cổ (Field Discovery Award) SAF 2025.
Giải thưởng này được trao cho những cuộc khai quật hoặc khảo sát khảo cổ đem lại những phát hiện lớn, góp phần mở rộng hoặc thay đổi đáng kể hiểu biết của chúng ta về quá khứ loài người, ở cả phạm vi địa phương và toàn cầu. Theo công bố mới đây, những kết quả nghiên cứu tại Ngườm năm 2025 đã lọt vào TOP 40/500 đề cử SAF 2025.
Tôn vinh xứng tầm di sản thế giới
Mái đá Ngườm là di chỉ có bằng chứng cư trú người cổ sớm nhất từng được phát hiện ở Việt Nam và có giá trị đặc biệt trong việc nghiên cứu giai đoạn chuyển tiếp từ trung kỳ sang hậu kỳ đá cũ.
Với những giá trị khảo cổ mang tầm châu lục và thế giới, Mái đá Ngườm xứng đáng trở thành di tích quốc gia đặc biệt. Các hiện vật khai quật được có thể lựa chọn để công nhận bảo vật quốc gia. Và việc bảo vệ hiện trạng di tích là việc làm cấp bách.
Với những phát hiện mang tính đột phá từ dấu tích lửa sớm nhất, công cụ đá tinh xảo, chế biến thực vật có hệ thống, cho tới bằng chứng chuyển đổi văn hóa - kỹ nghệ - Ngườm không chỉ là “chuẩn mực” khảo cổ của khu vực, mà còn là minh chứng sống động cho sự sáng tạo, thích nghi và tiến hóa của con người trong bối cảnh khí hậu Pleistocen đầy khắc nghiệt.
Các nhà khoa học liên ngành nhận định cụm di tích khảo cổ học Thần Sa - Ngườm là di sản khoa học - văn hóa độc nhất vô nhị, xứng đáng được ghi nhận ở tầm vóc toàn cầu và cần được tôn vinh là Di sản thế giới.
TS. Lưu Anh Tuyên, Trung tâm Hạt nhân TP. Hồ Chí Minh cho rằng: Di chỉ khảo cổ Mái đá Ngườm có vị trí đặc biệt đối với Quốc gia, vô cùng quý hiếm, có thể bảo tồn lưu trữ được những dấu tích liên quan đến hoạt động của con người trong một dải thời gian dài hàng trăm nghìn năm. Giúp chúng ta trả lời những câu hỏi rất quan trọng về người tiền sử, người Việt cổ. Dựa trên những căn cứ lịch sử chắc chắn, chúng ta hoàn toàn tự tin xây dựng hồ sơ trình Unesco công nhận mái đá Ngườm là di sản văn hoá thế giới.
Cùng với Mái đá Ngườm, trên địa bàn Thần Sa và lân cận, trong các hệ núi đã có những phát hiện và công bố về sự tồn tại của các hóa thạch động vật biển với tuổi địa chất từ trên 400 triệu năm. Thái Nguyên cần điều tra tổng thể và tiến tới thành lập bản đồ, quy hoạch khảo cổ học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản,cảnh quan tự nhiên gắn với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
(Hết)
Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202511/mai-da-nguom-ky-vi-chieu-sau-khao-co-bai-2gia-tri-mang-tam-voc-toan-cau-cua-di-san-e563ab9/
Bình luận (0)