Mỹ hủy 700 triệu USD tài trợ pin, áp lực lên EV

Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) đã hủy hơn 700 triệu USD tài trợ cho các dự án pin và công nghệ liên quan tới xe điện, với lý do không đạt mốc tiến độ, thiếu khả thi về kinh tế hoặc không mang lại lợi tức tích cực cho người nộp thuế. Quyết định này làm dấy lên lo ngại Mỹ có thể tụt lại phía sau Trung Quốc trong cuộc đua công nghệ và sản xuất pin, đồng thời tác động đến kế hoạch triển khai nhà máy tại một số bang như Kentucky và Missouri.

my cat giam hon 700 trieu usd tai tro pin, gay lo ngai cho tuong lai xe dien hinh anh 1

DOE hủy tài trợ: bức tranh tổng quan và điểm nhấn

Theo người phát ngôn DOE Ben Dietderich, các khoản tài trợ bị hủy nằm trong chính sách hỗ trợ sản xuất pin thuộc gói hạ tầng và chuỗi cung ứng. Trong số này, 316 triệu USD từng được phân bổ cho Ascend Elements để sản xuất linh kiện từ pin EV tái chế tại nhà máy khoảng 1 tỷ USD ở Kentucky; 57,7 triệu USD cho American Battery Technology (ABTC) xây dựng cơ sở lithium hydroxide tại Nevada; và 117 triệu USD cho Anovion phát triển than chì tổng hợp làm cực dương pin lithium-ion.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ phản đối mạnh mẽ bước đi của DOE, cho rằng cơ quan này vượt quyền và làm suy yếu nỗ lực mở rộng năng lực sản xuất pin trong nước.

Các dự án và con số bị hủy

Doanh nghiệp/Dự án	Số tiền	Mục tiêu dự án	Địa điểm
Ascend Elements	316 triệu USD	Sản xuất bộ phận từ pin EV tái chế	Kentucky
American Battery Technology (ABTC)	57,7 triệu USD	Xây dựng nhà máy lithium hydroxide	Nevada
Anovion	117 triệu USD	Sản xuất than chì tổng hợp cho cực dương	Không nêu cụ thể

Tổng quy mô bị hủy vượt 700 triệu USD, gồm nhiều dự án trong chuỗi cung ứng pin từ vật liệu, tái chế tới sản xuất linh kiện.

Lý do hủy và phản ứng chính trị

DOE nêu ba nhóm nguyên nhân chính: dự án không đáp ứng mốc tiến độ; không đủ khả năng kinh tế; hoặc không mang lại lợi tức tích cực cho người nộp thuế. Về phía lập pháp, một số nghị sĩ Dân chủ cho rằng việc hủy tài trợ làm suy yếu định hướng công nghiệp pin nội địa vốn được kỳ vọng tạo việc làm, giảm phụ thuộc nhập khẩu và hỗ trợ mục tiêu chuyển dịch sang xe điện.

Trong khi đó, các doanh nghiệp được nêu vẫn đánh giá lại kế hoạch. Theo thông tin được đề cập, Ascend Elements cho biết vẫn tiếp tục dự án tại Kentucky, dù nguồn hỗ trợ đã bị rút.

Tác động tới chuỗi cung ứng pin và mục tiêu EV của Mỹ

Theo E&E của Politico, việc hủy tài trợ có thể ảnh hưởng đến kế hoạch xây dựng nhà máy quy mô lớn tại một số bang, trong đó có Missouri và Kentucky. Ở cấp độ chuỗi cung ứng, các mắt xích như vật liệu chủ chốt (lithium hydroxide, than chì tổng hợp) và tái chế pin đều là những khâu chiến lược để giảm chi phí, ổn định nguồn cung và giảm phụ thuộc vào nước ngoài.

Khi nguồn lực công rút bớt, doanh nghiệp có thể phải tìm vốn tư nhân thay thế, xem xét lại quy mô hoặc tiến độ triển khai. Điều này có nguy cơ làm chậm tiến độ đạt các mục tiêu về số hóa giao thông xanh, nội địa hóa sản xuất pin và đáp ứng các tiêu chí xuất xứ trong các gói ưu đãi của Mỹ.

Kentucky, Missouri và nguy cơ chậm tiến độ

Kentucky được xem là điểm đến quan trọng với dự án tái chế pin quy mô lớn của Ascend Elements. Nếu thiếu tài trợ công, việc huy động vốn thị trường có thể kéo dài, tác động tới mốc vận hành. Missouri cũng có thể chịu ảnh hưởng khi các kế hoạch nhà máy phải cơ cấu lại để phù hợp điều kiện tài chính mới.

Khoảng cách với Trung Quốc có thể nới rộng

Nhiều đánh giá cho rằng Trung Quốc đang dẫn đầu về sản xuất pin lithium-ion và đẩy mạnh nghiên cứu các công nghệ mới như pin thể rắn. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, việc Mỹ thu hẹp hỗ trợ công ở vài dự án chủ chốt có thể khiến khoảng cách về sản xuất và công nghệ nới rộng, nếu doanh nghiệp không kịp thời thu xếp nguồn lực thay thế.

Tuy nhiên, mức độ tác động thực tế còn phụ thuộc vào khả năng xoay vốn tư nhân, tối ưu chi phí và sự phối hợp chính sách ở cấp liên bang và tiểu bang nhằm duy trì đà xây dựng chuỗi cung ứng pin nội địa.

Kịch bản tiếp theo: vốn thay thế và bài toán hiệu quả

Ngắn hạn, doanh nghiệp bị ảnh hưởng có thể ưu tiên các hạng mục sẵn sàng vận hành sớm, hoặc điều chỉnh tiến độ để phù hợp sức chịu đựng tài chính. Về dài hạn, tiêu chí “hiệu quả cho người nộp thuế” và các mốc tiến độ rõ ràng có thể trở thành điều kiện then chốt trong đàm phán hỗ trợ công, hướng dòng tiền vào những dự án có khả năng thương mại hóa cao hơn.

Đối với mục tiêu EV của Mỹ, câu hỏi lớn là tốc độ mở rộng năng lực nội địa – từ vật liệu, linh kiện đến tái chế – có theo kịp nhu cầu thị trường và các ràng buộc về xuất xứ để nhận ưu đãi hay không. Việc gián đoạn hỗ trợ ở giai đoạn then chốt có thể kéo dài thời gian đạt trạng thái tự cường của chuỗi cung ứng, đồng thời gia tăng áp lực cạnh tranh giá với sản phẩm đến từ các hệ sinh thái đã hoàn thiện.

Tổng kết, quyết định hủy hơn 700 triệu USD tài trợ pin của DOE ngay lập tức đặt ra thách thức cho một số dự án chủ lực và mục tiêu mở rộng chuỗi cung ứng pin nội địa. Cách doanh nghiệp huy động vốn thay thế và mức độ phối hợp chính sách sẽ quyết định liệu khoảng cách với các đối thủ, đặc biệt là Trung Quốc, có bị nới rộng trong những năm tới hay không.