Nâng cao năng lực phục vụ của các tuyến kênh chính

Do tác động của biến đổi khí hậu, tình hình thời tiết hiện nay diễn biến phức tạp, khó lường, với những hình thái như, hạn hán hoặc mưa lớn gây ngập úng. Trong quy hoạch thủy lợi của tỉnh, yêu cầu của giai đoạn 2021 - 2030 đối với công trình thủy lợi cần đạt hệ số tưới 1,25 - 1,5 l/s/ha; hệ số tiêu 7 - 8 l/s/ha; khu công nghiệp, đô thị 22 l/s/ha. Do vậy, các tuyến kênh tưới, tiêu trục chính cần được nâng cao năng lực phục vụ.

Báo Hà Nam•21/04/2025

Để nâng cao năng lực phục vụ của các tuyến kênh chính, đơn vị quản lý, vận hành đã thường xuyên đầu tư tu bổ, nạo vét, khơi thông dòng chảy. Tuyến kênh tưới chính trạm bơm Như Trác có nhiệm vụ lấy nước tưới cho khoảng 4.000 ha đất lúa của 2 huyện Bình Lục và Lý Nhân. Toàn bộ lòng kênh tưới Như Trác đã được lát bằng các tấm bê tông, nhưng lâu ngày nhiều đoạn xuống cấp, nhất là bờ kênh nổi khá yếu.

Trong đợt mưa lớn kéo dài do ảnh hưởng của bão số 3 trong tháng 9 năm 2024 một số đoạn bờ kênh giáp với ao, đầm phía bên ngoài bị sạt trượt. Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Hà Nam đã đầu tư 2,5 tỷ đồng sửa chữa, gia cố ngay các điểm sạt trượt mái kênh, giúp bảo đảm an toàn trong quá trình vận hành tưới cho mùa vụ. Ông Phạm Xuân Thành, Tổ trưởng Tổ quản lý kênh Như Trác (Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam) cho biết: Diện tích phục vụ của kênh lớn nên việc bảo đảm năng lực hoạt động trong quá trình vận hành rất quan trọng. Kênh được đầu tư sửa chữa kịp thời giúp đạt tối đa năng lực tưới cho mùa vụ. Trong vụ xuân 2025, kênh tưới chính Như Trác đã vận hành 3 đợt tưới, nhất là đợt lấy nước đổ ải đầu vụ (kéo dài hơn 20 ngày) vẫn an toàn.

Cùng với kênh Như Trác, nhiều tuyến kênh chính đã được xử lý nạo vét, sửa chữa trong đợt làm thủy lợi mùa khô 2024 - 2025. Điển hình là nạo vét kênh CT9 trên địa bàn huyện Bình Lục hơn 7.100m3 đất, nạo vét kênh BH8 – A10 (Thanh Liêm) 3.203m3, nạo vét kênh I4-8-9 (Duy Tiên) 4.742m3, nạo vét kênh A3-4-6 (Kim Bảng) gần 2.000m3… Chỉ tính triêng thị xã Duy Tiên, tại các khu công nghiệp và đô thị phát triển đã tiến hành nạo vét 13 tuyến kênh chính, với tổng khối lượng đất gần 26.000m3. Các tuyến kênh chính lần này được nạo vét chủ yếu là kênh dẫn trục chính của các trạm bơm đầu mối.

Theo ông Kiều Viết Hùng, Giám đốc Xí nghiệp Thủy nông Duy Tiên (Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam), do đặc thù địa bàn có nhiều khu công nghiệp, đô thị nên đặt ra yêu cầu hệ số tiêu của hệ thống thủy lợi cao. Xí nghiệp thường xuyên rà soát, đánh giá năng lực phục vụ của từng tuyến kênh để đề xuất với công ty nạo vét, sửa chữa. Hệ thống trạm bơm đầu mối được nâng cấp, xây dựng, kênh dẫn được nâng cao năng lực giúp công tác tiêu úng cho các khu công nghiệp, đô thị trên địa bàn được bảo đảm.

**Kênh tưới chính Như Trác bảo đảm năng lực phục vụ.**

Tính chung trong đợt làm thủy lợi vừa qua, Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam đã sửa chữa, nạo vét hơn 40 tuyến kênh tưới trục chính, với khối lượng đất đào đắp hơn 100 nghìn m3. Đồng thời, các tuyến kênh được thường xuyên giải tỏa bèo, rác khơi thông dòng chảy. Ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam cho biết: So với yêu cầu hiện nay, hệ số tưới, tiêu của công trình thủy lợi trong tỉnh vẫn chưa đạt yêu cầu (hệ số tưới 1,25 l/s/ha, tiêu từ 4,5 – 6,5 l/s/ha). Nhiều tuyến kênh, nhất là kênh tiêu xây dựng lâu, bằng kênh đất lâu ngày chưa được nạo vét. Đơn vị đang cố gắng rà soát, đánh giá, lựa chọn những tuyến kênh chính trọng yếu tu sửa, nạo vét đáp ứng năng lực phục vụ.

Thực tế, hệ thống kênh mương tưới, tiêu của tỉnh vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ được năng lực phục vụ. Các tuyến kênh trước đây được xây dựng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp hệ số phục vụ thấp, hiện nay phải đảm nhiệm cả tiêu nước cho khu công nghiệp, đô thị cần hệ số cao. Nhiều tuyến kênh chính bị chia cắt (do ảnh hưởng trong quá trình phát triển giao thông, đô thị, khu công nghiệp)…

Tại một số vùng chưa có sự đồng bộ, thống nhất giữa kênh chính do công ty thủy nông và các Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp quản lý, dẫn đến tình trạng khi gặp mưa lớn nước trên kênh chính thấp nhưng nước trong nội đồng vẫn cao. Một vấn đề nữa, mức cấp bù thủy lợi phí hơn 10 năm nay không tăng, trong khi tiền điện, nhân công và các chi phí khác tăng cao. Do vậy, kinh phí dành cho tu bổ, nạo vét kênh mương bị hạn chế, ảnh hưởng đến năng lực phục vụ của công trình thủy lợi nói chung…

Trong giai đoạn phát triển mới, yêu cầu phục vụ của hệ thống thủy lợi ngày càng cao. Đặc biệt, tần xuất các trận mưa bất thường có cường độ lớn trong thời gian ngắn gia tăng. Do vậy, việc nâng cao năng lực của các tuyến kênh chính cần được quan tâm đầu tư hơn nữa. Qua đó, góp phần quan trọng phục vụ cả quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, đô thị trên địa bàn tỉnh.

Mạnh Hùng

Nguồn: https://baohanam.com.vn/kinh-te/giao-thong-xay-dung/nang-cao-nang-luc-phuc-vu-cua-cac-tuyen-kenh-chinh-158264.html