Ngân hàng số trong kỷ nguyên AI: Giải pháp nào để phát triển đa dịch vụ?

Biến AI thành năng lực để bứt phá năng suất, chất lượng dịch vụ

TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nhìn nhận, ngành Ngân hàng đã đi qua nhiều chặng đường từ số hóa kênh giao dịch, hiện đại hóa hệ thống lõi, đến kết nối mở với hệ sinh thái. Giờ đây, ngành Ngân hàng lại bước sang hành trình mới là vận hành bằng AI.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, AI mang lại bốn giá trị then chốt cho các ngân hàng Việt Nam. Trước hết, là tăng trưởng chất lượng, khi các hành trình khách hàng được siêu cá nhân hóa, tỷ lệ khách hàng rời bỏ giảm, hiệu quả bán chéo tăng và danh mục sản phẩm được mở rộng. Thứ hai, là vận hành tinh gọn, nhờ tự động hóa thông minh giúp giảm chi phí, rút ngắn thời gian ra mắt sản phẩm. Thứ ba, là quản trị rủi ro chủ động, với khả năng phát hiện gian lận theo thời gian thực và tăng cường phòng thủ an ninh mạng. Cuối cùng, là niềm tin và tuân thủ, khi AI được vận hành một cách có trách nhiệm, minh bạch, bảo đảm quyền riêng tư dữ liệu và tuân thủ pháp lý.

“AI không chỉ giúp chúng ta làm nhanh hơn, tiết kiệm hơn, mà còn giúp hiểu khách hàng sâu hơn, dự đoán tốt hơn và tương tác cá nhân hóa theo thời gian thực ở quy mô rất lớn”, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Trích dẫn báo cáo của Deloitte, ông Hùng cho biết, các ngân hàng hàng đầu thế giới có thể cải thiện hiệu suất kinh doanh từ 27 - 35% nhờ ứng dụng AI, doanh thu trên mỗi nhân viên dự kiến tăng thêm tới 3,5 triệu USD vào năm 2026. Tại Việt Nam, các ngân hàng đã tiên phong triển khai AI trong: chatbot, eKYC, phân tích dữ liệu hành vi hay phát hiện gian lận,… tạo nền tảng nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả vận hành.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng để biến tiềm năng thành kết quả, ngân hàng cần vượt qua nhiều thách thức từ quản trị dữ liệu, cân bằng giữa con người và tự động hóa, đến năng lực tổ chức và hợp tác giữa ngân hàng, cơ quan quản lý, fintech và đối tác công nghệ.

“Với lợi thế dân số trẻ, tinh thần công nghệ mạnh mẽ và quyết tâm số hóa từ Chính phủ đến ngành ngân hàng, tôi tin tưởng ngành sẽ biến AI thành năng lực tổ chức, bứt phá về năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh khu vực”, ông khẳng định.

*Các ngân hàng hàng đầu thế giới có thể cải thiện hiệu suất kinh doanh từ 27 - 35% nhờ ứng dụng AI. Ảnh minh hoạ*

Hướng đi của các tổ chức tiên phong

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, AI trong lĩnh vực ngân hàng hiện nay có thể chia thành ba lớp năng lực tương ứng với ba bước trưởng thành của công nghệ.

Lớp đầu tiên, là AI dự báo (Machine Learning truyền thống), phân tích dữ liệu lịch sử để dự báo hành vi, chấm điểm tín dụng và phát hiện gian lận. Lớp thứ hai, là AI tạo sinh (GenAI), có khả năng đọc, hiểu, tóm tắt và tạo ra nội dung mới, từ báo cáo đến hợp đồng, mã lập trình. “GenAI đang trở thành trợ lý ảo tri thức, giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao năng suất và biến môi trường làm việc trở nên thông minh hơn”, ông Tuấn cho biết. Lớp thứ ba, là AI tác nhân (Agentic AI), bước phát triển tiếp theo khi AI không chỉ gợi ý mà còn có thể hành động, tự động thực hiện các tác vụ cụ thể trong khuôn khổ giám sát con người.

Theo khảo sát của EY-Parthenon năm 2025, 77% ngân hàng toàn cầu đã triển khai hoặc thử nghiệm GenAI, tăng mạnh so với 61% hai năm trước. Gần 90% tổ chức tài chính tin rằng AI sẽ tạo ra thay đổi căn bản trong hai năm tới. “GenAI không còn là thử nghiệm công nghệ mà đang trở thành năng lực cốt lõi trong chiến lược vận hành của các ngân hàng”, ông Phạm Anh Tuấn khẳng định.

Ông cho rằng, AI đang chuyển từ vai trò phân tích dữ liệu sang cộng tác và ra quyết định cùng con người. AI trở thành lớp tri thức vận hành thông minh, giúp hệ thống nhanh hơn, chính xác và cá nhân hóa hơn. Trong nội bộ, AI còn giúp loại bỏ tác vụ lặp lại, mở rộng không gian cho sáng tạo và thay đổi tư duy làm việc.

Không chỉ ngân hàng thương mại, các Ngân hàng Trung ương cũng đang ứng dụng AI trong giám sát chủ động 24/7, theo dõi thanh khoản và rủi ro gian lận, đưa ra cảnh báo sớm cho nhà quản lý. “AI không chỉ là công cụ của ngân hàng thương mại, mà còn là năng lực nền tảng hỗ trợ hoạch định chính sách và giám sát vĩ mô”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Với Việt Nam, ông đánh giá đây là “cơ hội vàng” để bước nhanh vào làn sóng AI song hành cùng quản trị rủi ro và phát triển bền vững. AI mở ra ba cơ hội lớn: hiểu khách hàng sâu sắc hơn, vận hành hiệu quả hơn và ra quyết định thông minh hơn.

*Ngân hàng số TPBank lấy dữ liệu làm lõi, coi dữ liệu là tài sản chiến lược và động lực tăng trưởng. Ảnh: Duy Minh*

Trong khi AI đang dần trở thành năng lực nền tảng, nhiều ngân hàng Việt Nam đã tiên phong chuyển đổi tư duy công nghệ. Ngân hàng TMCP Tiên phong (TPBank) là ví dụ tiêu biểu với triết lý “Data-First, AI-Top và Cloud Ready”, lấy dữ liệu làm lõi, coi dữ liệu là tài sản chiến lược và động lực tăng trưởng.

TPBank xây dựng quy trình “dân chủ hóa dữ liệu”, nơi mỗi nhân viên không chỉ nhập liệu, mà còn đóng góp vào nguồn tài nguyên chung. Dữ liệu chính xác, đầy đủ tạo ra giá trị cộng hưởng cho toàn hệ thống. Ngân hàng phân quyền truy cập linh hoạt, bảo đảm an toàn và bảo mật cao, đặc biệt với dữ liệu khách hàng được mã hóa, phân tầng truy cập.

Sức mạnh của triết lý Data-First thể hiện rõ trong các chiến dịch như “Em xinh say hi” một chương trình giúp nhận diện thương hiệu TPBank trong giới trẻ bứt phá, lượng tải ứng dụng tăng trưởng 200%, có ngày chạm mốc 120.000 lượt. Chỉ số cảm xúc tích cực trên mạng xã hội cũng dẫn đầu toàn ngành trong nhiều tháng liền. Tổng Giám đốc Nguyễn Hưng khẳng định: “Mọi quyết định kinh doanh trong tương lai sẽ dựa vào dữ liệu, năng lực cốt lõi tạo lợi thế cạnh tranh bền vững”.

Với Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB), dữ liệu cũng trở thành nền tảng tạo nên trải nghiệm tài chính mượt mà và khác biệt. Năm 2025, ngân hàng hoàn tất triển khai bộ nền tảng dữ liệu lớn của IBM gồm Watsonx.Data, Watsonx.AI và Cloud Pak for Data đánh dấu bước tiến trong việc biến dữ liệu thành công cụ thấu hiểu khách hàng sâu sắc, hỗ trợ sáng tạo sản phẩm tài chính cá nhân hóa.

Ông Nguyễn Quốc Khánh, Giám đốc Khối Công nghệ MSB cho biết: “MSB không còn phụ thuộc vào báo cáo rời rạc hay phân tích thủ công. Ngân hàng có thể nhanh chóng chuyển đổi dữ liệu thô thành khối thông tin chuẩn hóa, sẵn sàng tích hợp vào các hệ thống thông minh để phục vụ ra quyết định theo thời gian thực”.

Nhờ nền tảng mới, MSB đã triển khai Martech, hệ thống phân tích và tiếp thị đa kênh, giúp thấu hiểu khách hàng đến từng điểm chạm, chủ động gợi ý sản phẩm đúng nhu cầu. Đặc biệt, sản phẩm M-Flex là giải pháp vay thế chấp trực tuyến tới 15 tỷ đồng, phê duyệt chỉ trong 4 giờ, là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của dữ liệu và AI trong rút ngắn quy trình, nâng cao trải nghiệm.

Với việc đặt bảo mật thông tin lên hàng đầu, cả TPBank và MSB đều cho thấy một hướng đi chung của ngân hàng Việt Nam trong kỷ nguyên AI là dựa trên dữ liệu, vận hành bằng công nghệ, nhưng hướng tới con người, để AI không thay thế, mà song hành cùng trí tuệ, đạo đức và cảm xúc con người trong hành trình kiến tạo ngân hàng thông minh và nhân văn.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước: Cần khung quản trị rủi ro AI cấp ngành, hội đồng đạo đức AI tại ngân hàng, thúc đẩy ứng dụng có kiểm soát, đào tạo nhận thức và tuân thủ minh bạch. Bởi AI không thể thay thế cảm xúc, kinh nghiệm và đạo đức nhưng có thể khuếch đại sức mạnh trí tuệ con người nếu được hiểu đúng, dùng đúng và quản trị đúng.

Nguồn: https://congthuong.vn/ngan-hang-so-trong-ky-nguyen-ai-giai-phap-nao-de-phat-trien-da-dich-vu-429334.html