Hiện nay, mô hình nhà văn hóa cộng đồng đã trở thành công trình phổ biến trong đời sống cư dân ở hầu hết các địa phương. Từ miền núi xa xôi đến các khu dân cư đô thị, nhà văn hóa không chỉ là nơi tổ chức hội họp, sinh hoạt cộng đồng mà còn là không gian nuôi dưỡng, gìn giữ những giá trị văn hóa, tinh thần của người dân.
Tại nhiều thôn bản vùng cao, đặc biệt là ở miền Tây Thanh Hóa, nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào Thái, Mường, nhà văn hóa cộng đồng đã và đang phát huy vai trò là “cầu nối tri thức”, nơi kết hợp giữa sinh hoạt văn hóa, văn nghệ và hoạt động học tập, chuyển giao khoa học kỹ thuật, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Không gian lan tỏa văn hóa vùng cao
Xã Thường Xuân (Thanh Hóa) là địa phương có dân tộc Thái, Kinh và Mường cùng sinh sống. Riêng bản Mạ, nơi 100% cư dân là người Thái, nhà văn hóa thôn từ lâu đã trở thành điểm hẹn quen thuộc, gắn bó trong đời sống tinh thần của bà con.
Mỗi dịp cuối tuần, tiếng cồng chiêng, tiếng hát dân ca lại vang lên rộn rã trong những buổi sinh hoạt của Đội văn nghệ bản Mạ, quy tụ nhiều thành viên tích cực.
Thành lập từ năm 2022, sau hơn 3 năm hoạt động, Đội văn nghệ bản Mạ đã trở thành “linh hồn” của phong trào văn hóa, văn nghệ ở cơ sở. Nhà văn hóa thôn chính là nơi đội thường xuyên luyện tập, biểu diễn và tổ chức các buổi giao lưu, sinh hoạt cộng đồng.
Từ không gian quen thuộc ấy, những làn điệu dân ca, điệu múa dân vũ truyền thống của người Thái được trao truyền cho thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương.
Ngoài việc tham gia các chương trình, sự kiện do xã Thường Xuân tổ chức, đội còn tích cực dàn dựng nhiều tiết mục đặc sắc phục vụ du khách đến tham quan, trải nghiệm tại bản Mạ, biến nhà văn hóa thực sự trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa và điểm đến hấp dẫn của cộng đồng.
Chị Hà Thị Tuyến (32 tuổi, bản Mạ) chia sẻ: “Nhà văn hóa giúp bà con có nơi hội họp, giao lưu văn nghệ, thể thao, học tập kỹ thuật sản xuất. Chúng tôi mong chính quyền tiếp tục quan tâm, hỗ trợ phát triển các câu lạc bộ, tổ chức hoạt động gắn với bảo tồn di sản văn hóa Thái, Mường để nơi đây thật sự trở thành trung tâm sinh hoạt tinh thần của cộng đồng.”
Không chỉ là không gian văn nghệ, thể thao, nhà văn hóa bản Mạ còn thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về bảo tồn văn hóa truyền thống, phổ biến khoa học kỹ thuật, hướng dẫn sản xuất nông nghiệp sạch và phát triển du lịch cộng đồng.
Nhờ vậy, nơi đây được ví như “ngôi trường không bảng đen” là nơi bà con cùng nhau học hỏi, trao đổi kinh nghiệm làm ăn, đồng thời gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Đến nay, bản Mạ vẫn bảo tồn được hơn 30 ngôi nhà sàn cổ và 7 hộ gia đình duy trì nghề truyền thống như thêu, dệt thổ cẩm, đan lát, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa vùng cao Thường Xuân.
Cùng với vùng miền núi, ở khu vực đồng bằng, hiệu quả hoạt động của hệ thống nhà văn hóa cũng ngày càng rõ nét. Tại xã Định Tân, 18/18 thôn đã có nhà văn hóa được đầu tư đồng bộ, trang bị đầy đủ loa truyền thanh, tivi, camera, wifi... phục vụ sinh hoạt cộng đồng.
Vào dịp hè, đây là nơi tổ chức sinh hoạt hè cho thanh thiếu nhi, dạy kỹ năng mềm, phổ biến chuyển đổi số, hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất nông nghiệp sạch.
Những địa phương như Đồng Tình, Hổ Thôn, Vệ Thôn còn duy trì các lớp dạy khiêu vũ, thể dục dưỡng sinh, võ thuật và thể thao dân gian, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cư dân nông thôn mới.
Nếu như trước kia, ở nhiều vùng quê, người dân thường phải tụ tập ngoài sân đình, bãi đất trống hay mượn tạm nhà dân để tổ chức hội họp, văn nghệ, thì nay, với sự đầu tư của Nhà nước cùng sự chung tay đóng góp của nhân dân, hầu hết các thôn, bản, khu phố ở Thanh Hóa đều đã có nhà văn hóa khang trang, tiện ích.
Ông Nguyễn Trọng Tha, thôn 8, xã Quảng Bình nhớ lại: “Trước đây, chưa có nhà văn hóa, bà con muốn họp bàn việc chung hay tổ chức hát múa đều rất khó khăn. Giờ có nhà văn hóa, ai cũng phấn khởi, có chỗ sinh hoạt ổn định, con em có nơi vui chơi, luyện tập. Dần dần, phong trào văn hóa văn nghệ phát triển mạnh, người dân thêm gắn bó, đoàn kết.”
Không chỉ là nơi hội họp, nhà văn hóa còn trở thành “điểm sáng” trong xây dựng đời sống văn hóa mới. Tại phường Đông Sơn, 100% tổ dân phố đã có nhà văn hóa được đầu tư, nâng cấp đồng bộ. Nhiều nơi còn bố trí tủ sách, dụng cụ thể thao ngoài trời, tạo điều kiện cho người dân rèn luyện, đọc sách, tham gia sinh hoạt câu lạc bộ văn nghệ, dưỡng sinh...
Bà Nguyễn Thị Thanh, thành viên Câu lạc bộ dân ca và hát chèo phường Đông Sơn, chia sẻ: “Nhà văn hóa là nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm, giúp mọi người gần nhau hơn. Ngoài luyện tập văn nghệ, chúng tôi còn chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ, tạo niềm vui tuổi già và lan tỏa tinh thần yêu văn hóa dân tộc.”
Tổ trưởng tổ dân phố Đà Ninh (phường Đông Sơn), ông Nguyễn Hưng Vĩnh, cho biết: “Nhà văn hóa lúc nào cũng sôi nổi. Người dân xem đây là không gian chung của cộng đồng, vừa để hội họp, triển khai chủ trương chính sách, vừa là nơi sinh hoạt văn hóa, thể thao. Thôn thống nhất mở cửa nhà văn hóa thường xuyên, phân công đoàn thể duy trì hoạt động, vệ sinh sạch sẽ, nên công trình luôn được gìn giữ, phát huy hiệu quả.”
Thiết chế văn hóa – nền tảng phát triển cộng đồng
Từ khi triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2030, phong trào phục dựng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống càng được đẩy mạnh.
Nhiều nhà văn hóa đã trở thành trung tâm trưng bày, giới thiệu sản phẩm thủ công, nông sản địa phương, góp phần phát triển du lịch cộng đồng, tạo sinh kế cho người dân.
Theo Sở VHTTDL Thanh Hóa, toàn tỉnh hiện có 4.302 thôn, bản, khu phố có nhà văn hóa (đạt 98,7%). Nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước cùng nguồn lực xã hội hóa, các nhà văn hóa được xây mới, nâng cấp, đạt chuẩn, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt ngày càng cao của người dân.
Lãnh đạo Sở VHTTDL Thanh Hóa, cho biết: “Nhà văn hóa cộng đồng là thiết chế văn hóa cơ sở quan trọng, không chỉ phục vụ sinh hoạt tinh thần mà còn góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.
Thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục tham mưu cho tỉnh tăng cường đầu tư đồng bộ cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống nhà văn hóa, nhất là ở vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Chúng tôi hướng đến mục tiêu mỗi nhà văn hóa thật sự trở thành trung tâm sinh hoạt, học tập cộng đồng, nơi gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của từng vùng miền Thanh Hóa.”
Hiệu quả hoạt động của hệ thống nhà văn hóa đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, góp phần thúc đẩy phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” phát triển sâu rộng.
Trong 5 năm qua, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức được tăng cường; việc thực hiện nếp sống văn minh trong cưới, tang, lễ hội, hương ước, quy ước được chú trọng. Các cuộc thi, hội diễn nghệ thuật quần chúng, liên hoan văn hóa - thể thao được tổ chức thường xuyên, thu hút đông đảo người dân tham gia.
Kết quả, toàn tỉnh có 87,6% hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, 89,7% thôn, bản, tổ dân phố đạt khu dân cư văn hóa, 20 xã, phường, thị trấn được công nhận “tiêu biểu”, và 100% cộng đồng dân cư có hương ước, quy ước riêng.
Những con số đó không chỉ minh chứng cho sự phát triển của phong trào văn hóa cơ sở, mà còn thể hiện vai trò thiết thực của nhà văn hóa cộng đồng trong việc nâng cao đời sống tinh thần, củng cố tình đoàn kết và bản sắc văn hóa của người dân Thanh Hóa.
Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/nha-van-hoa-cong-dong-khong-gian-ket-noi-va-gin-giu-ban-sac-180137.html
![Bước chuyển OCOP Đồng Nai: [Bài 2] Mở kênh phân phối mới](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/09/1762655780766_4613-anh-1_20240803100041-nongnghiep-154608.jpeg)
Bình luận (0)