Nhân rộng các mô hình trồng trọt giảm phát thải 

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) ban hành Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050”, thông qua nhiều hội nghị công bố, lấy ý kiến địa phương. Tại Quảng Ninh, định hướng trồng trọt phát thải thấp đã được đặt ra. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Sở NN&MT nhiệm kỳ 2025-2030, tiếp tục xác định nông nghiệp phát thải thấp, đặc biệt trong trồng trọt, là mục tiêu trọng tâm nhằm bảo đảm an ninh lương thực, nâng cao sức cạnh tranh nông sản, thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, sạch, bền vững và giá trị cao.

Ông Nguyễn Minh Sơn, Giám đốc Sở NN&MT cho biết: Cùng với một số hoạt động sản xuất đặc thù, sản xuất nông nghiệp cũng có nguy cơ phát thải ra các khí nhà kính (hơi nước, CO2, CH4, N2O, O3 và các khí CFC), vốn là các khí gây nên hiệu ứng khí nhà kính, dẫn đến biến đổi về môi trường và khí hậu. Riêng trong sản xuất trồng trọt, việc sử dụng phân, thuốc khá lớn trên diện tích canh tác rộng, việc áp dụng quy trình canh tác có ngập nước trên đồng ruộng dẫn đến quá trình hoà tan và bốc hơi… là những nguồn tạo ra phát thải.

Mô hình trồng rau má trong nhà màng tại phường Bình Khê không sử dụng phân, thuốc gốc hoá học.

Hiện tổng diện tích trồng trọt của toàn tỉnh khoảng 62.000ha/năm, trong đó diện tích trồng lúa 37.000ha/năm, số còn lại là các loại cây trồng khác. Trong quá trình canh tác, mỗi năm, toàn tỉnh sử dụng khoảng 9.000 tấn thuốc bảo vệ thực vật và khoảng 80.000 tấn phân bón mỗi năm, trong đó tỷ lệ vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật là 5% và tỷ lệ phân vô cơ (gốc hoá học) là trên 60%.

Ông Trần Văn Thực, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh (thuộc Sở NN&MT) phân tích: Nghiên cứu chung cho thấy, nguyên nhân dẫn đến phát thải các khí nhà kính trong trồng trọt là lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trong quá trình canh tác còn tồn dư trong đất, nước và không khí. Với hiện trạng hiện nay, chưa kể lượng vỏ bao bì phân, thuốc vương vãi trên đồng ruộng thì lượng phân thuốc tồn dư trong đất; lượng khí phát ra từ quá trình phân huỷ phân, thuốc; lượng nước hoà tan phân, thuốc và bốc hơi chính là nguồn phát thải các khí nhà kính có hại cho môi trường và con người. Các loại phân, thuốc có gốc hoá học càng phát thải nhiều khí nhà kính hơn so với các loại phân thuốc có gốc hữu cơ, vi sinh. Riêng đối với cây lúa sẽ là đối tượng có lượng phát thải tương đối lớn bởi có diện tích canh tác lớn, khoảng 37.000ha/năm. Quá trình canh tác cây lúa phải sử dụng phân bón để cải tạo và dưỡng đất, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng chống dịch bệnh; trong giai đoạn ngập nước để cây lúa sinh trưởng và phát triển, dẫn đến quá trình bốc hơi mang theo những khí có hại.   

Xuất phát từ thực tế, những năm qua, tỉnh Quảng Ninh dần triển khai những mô hình nông nghiệp xanh, sạch, giảm phát thải. Cụ thể, tỉnh đã chuyển đổi một phần diện tích lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn giá trị cao, kết hợp nuôi thủy sản hoặc khuyến khích phát triển các mô hình "một vụ lúa - một vụ màu". Đối với cây lâu năm, ưu tiên sử dụng giống cây vừa cho hiệu quả kinh tế, vừa hấp thu carbon tốt. Về kỹ thuật canh tác, cũng từng bước chuẩn hoá các kỹ thuật canh tác hướng tới giảm phát thải. Ví như trồng lúa sẽ áp dụng tưới ngập khô xen kẽ, áp dụng hệ thống thâm canh cải tiến (SRI), sử dụng phân hữu cơ, vi sinh và phân chậm tan thay dần phân vô cơ. Thuốc bảo vệ thực vật hóa học được hạn chế, thay bằng giải pháp sinh học. Người nông dân cũng tiến dần tới việc điều tiết nước, phân bón và thuốc thông qua công nghệ số, từ cảm biến, phần mềm giám sát độ ẩm đất...; phát triển nông nghiệp hữu cơ, giảm sử dụng phân thuốc hoá học thay bằng phân thuốc sinh học, việc áp dụng các quy trình canh tác tốt (VietGAP). Cùng với đó thì việc quản lý chặt nguyên liệu đầu vào của nông nghiệp trồng trọt, bao gồm phân bón và thuốc bảo vệ thực vật đã góp phần giảm phát thải trong hoạt động sản xuất này.

Người dân xã Đường Hoa hái chè bằng tay trên đồi chè canh tác theo hướng hữu cơ của doanh nghiệp tư nhân Thuấn Quỳnh.

Ông Trần Văn Thực, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh (thuộc Sở NN&MT) khẳng định: Hiện trong quá trình sản xuất phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, các nhà sản xuất đã chọn lựa những hoạt chất ít tồn dư và thời gian tồn dư trong đất ngắn. Trên cơ sở này, hàng năm, các đơn vị chuyên môn tỉnh lên danh mục các loại phân thuốc thân thiện với môi trường để khuyến khích người dân sử dụng. Nhờ vậy mà lượng phân thuốc sử dụng trên đồng ruộng Quảng Ninh hiện nay đã giảm từ 12.000 tấn thuốc bảo vệ thực vật (năm 2020) xuống 9.000 tấn hiện nay, tỷ lệ bỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật cũng giảm từ 10% xuống 5%; tỷ lệ sử dụng phân hữu cơ, vi sinh tăng từ 25% (năm 2020) lên 35% - 40% như hiện nay.

Với những nỗ lực và chuyển động của Quảng Ninh trong việc sản xuất nông nghiệp giảm phát thải, trọng tâm là giảm phát thải trong trồng trọt được kỳ vọng không chỉ nhân rộng các mô hình nông nghiệp xanh, nông sản sạch, nâng cao giá trị cây trồng trên địa bàn toàn tỉnh mà còn góp phần cùng cả nước hiện thực hoá mục tiêu giảm ít nhất 15% khí thải vào năm 2030, xây dựng nhãn hiệu "phát thải thấp" và phát triển tín chỉ carbon, đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về nông sản gắn trách nhiệm khí hậu.

Việt Hoa

Nguồn: https://baoquangninh.vn/nhan-rong-cac-mo-hinh-trong-trot-giam-phat-thai-3381373.html