Nhớ nhà văn Đoàn Giỏi

Riêng tôi, bao năm rồi tôi vẫn giữ một kỷ niệm riêng với nhà văn Đoàn Giỏi, một người tôi không chỉ khâm phục văn tài mà còn hết sức quý mến nhân cách của ông.

Vâng, có một nhà văn Nam bộ nổi tiếng, ông mất đã lâu, nhưng mỗi khi nhớ ông, tôi lại nhớ tới một người trung thực và đôn hậu. Đó là nhà văn Đoàn Giỏi.

Bây giờ tôi mới biết, Đoàn Giỏi là một trong 25 "nhà văn sáng lập" Hội Nhà văn Việt Nam năm 1957, có lẽ vì ông là một trong những nhà văn đại diện cho các nhà văn Nam bộ.

Nhà văn Đoàn Giỏi (1925 - 1989)

ẢNH: TƯ LIỆU

Ngày xưa, tôi đọc Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi sau khi đọc Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài. Đó là hai cuốn sách viết cho thiếu nhi mà tôi thích nhất, tôi cho là hay nhất. Về sau này cũng còn một số quyển sách khác viết cho thiếu nhi rất hay nữa của Nguyễn Quang Sáng, Dương Thu Hương… Nhưng tôi vẫn thích nhất hai quyển sách của Tô Hoài và Đoàn Giỏi.

Cơ may cho tôi, mùa hạ năm 1983, Hội Nhà văn Việt Nam (lúc bấy giờ anh Nguyên Ngọc chủ trì) tổ chức một đợt đi thực tế cho các nhà văn, ưu tiên các nhà văn cao tuổi. Hồi đó tôi còn khá trẻ (mới 37 tuổi), nhưng được mời tham dự, cùng đi thực tế Quảng Nam - Đà Nẵng với các nhà văn cao tuổi.

Tập trung ở Đà Nẵng, ở nhà khách Ủy ban tỉnh, nhưng sau đó các nhà văn được chia thành nhiều tổ đi thực tế các vùng khác nhau. Tôi cùng tổ với Từ Sơn, Thái Bá Lợi và Trung Trung Đỉnh là 3 nhà văn trẻ, và trong tổ có hai bậc "cây đa cây đề" là nữ thi sĩ Anh Thơ và nhà văn Đoàn Giỏi. Tôi không biết tuổi của hai "cây đa" này, nhưng chắc chắn họ đã cao tuổi, trên 70 xuân cả rồi. Hai người đi thực tế cùng đám trẻ chúng tôi, và không hề thua kém lớp đàn em về khoản đi bộ. Nhiều vùng như Bình Dương cát trắng hay Đại Lộc trung du, chúng tôi phải đi bộ từ điểm này sang điểm khác dưới nắng hè. Hai bác Anh Thơ và Đoàn Giỏi đi bộ rất khỏe, còn vừa đi vừa nói chuyện rất vui.

Nhớ cái lần đi qua trảng cát Bình Dương, một vùng nổi tiếng là căn cứ du kích trong chiến tranh, chúng tôi đã "tới từng nhà, thăm các cụ già…" và thăm cả những người du kích khi ấy vừa ở tuổi trung niên, nghe họ kể bao nhiêu là chuyện chiến đấu ở vùng cát khắc nghiệt này. Một buổi trưa, đang đi bộ như thế ở Bình Dương, đang vui chuyện như thế, thì đột nhiên hai "cây đa" cãi nhau. Đầu đuôi là do bác Đoàn Giỏi nói đùa gì đó, người Nam bộ rất hay hài hước, cốt cho vui thôi, nhưng bác Anh Thơ vốn người Bắc kỹ tính nên không chịu. Bác Anh Thơ cự lại hơi nặng lời, khiến bác Đoàn Giỏi nổi cáu, đòi đưa chuyện này ra chi bộ... Chúng tôi, mấy thằng đàn em, can vội hai bác, nhưng tôi cũng không biết sau đó bác Đoàn Giỏi có đưa "vụ" này ra cuộc họp chi bộ của đoàn nhà văn đi thực tế hay không...

Cuối năm 1983, đại hội nhà văn lần thứ 3, sau 21 năm không có đại hội do chiến tranh. Tôi cũng được đi dự, dù ở đại hội lần 2 năm 1962 tôi chỉ là đứa trẻ con. Thế cũng là quá tiến bộ rồi. Trong đại hội, tới mục giới thiệu ứng cử viên ban chấp hành, chẳng biết bạn bè nào giới thiệu tôi, mà tôi cũng không có ý kiến xin rút, nên được giữ nguyên để bầu. Tôi được 44 phiếu, trong khi muốn trúng cử ban chấp hành phải có 76 phiếu. Trượt như thế cũng dễ coi, nên tôi phấn khởi lắm.

Trong đại hội có một quãng ngắn giải lao tôi được trò chuyện thân tình với bác Đoàn Giỏi. Những lời ân tình bác Đoàn Giỏi nói với tôi khiến tôi tự hào vì tình cảm bác Đoàn Giỏi dành cho tôi - một fan mê tác phẩm của bác từ hồi còn là trẻ con. Cho tới bây giờ, vẫn mê. 

Bìa sách Đất rừng phương Nam bản đặc biệt kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi

ẢNH: NXB KIM ĐỒNG

Khi Đất rừng phương Nam được dựng thành phim nhiều tập, tôi đã xem không sót tập nào. Và, thật tuyệt vời, khi bài hát trong phim cũng mang tên Bài ca đất phương Nam do nhạc sĩ Lư Nhất Vũ sáng tác, lời thơ của nhà thơ Lê Giang, trở thành một trong những ca khúc hay nhất viết về vùng đất Nam bộ, thì đó cũng là bài hát cho tới bây giờ tôi vẫn thích nghe nhất. Với tiểu thuyết Đất rừng phương Nam và ca khúc Bài ca đất phương Nam, vùng đất Nam bộ mà tôi mến thương, mà tôi đã có 5 năm "lang thang qua chiến tranh" ở đó, tôi nghĩ vùng đất ấy đã được tôn vinh xứng đáng. Một tác phẩm nghệ thuật đúng nghĩa có thể làm đẹp cho cả một vùng đất. 

Bây giờ, thỉnh thoảng đi xe trên quốc lộ 4 đoạn qua Tiền Giang, tôi lại để ý thấy một ngôi trường THCS ở vùng Trung Lương - Mỹ Tho mang tên Đoàn Giỏi. Nhà văn mất đã lâu, nhưng ngôi trường trung học cơ sở mang tên ông thì vẫn hiện diện ngay trên quê hương ông. Nhớ Đoàn Giỏi, tôi lại nhớ những lời ông nói với tôi ở đại hội nhà văn lần thứ 3, những lời rất thật thà rất tình cảm của một nhà văn quá trung hậu. Trung hậu như vùng đất quê hương ông mà tôi từng sống trong chiến tranh.

Một nhà văn có thể chỉ để đời với một tác phẩm, nhưng đó là tác phẩm mà nhà văn đã viết nó bằng tất cả tâm huyết của mình. Đoàn Giỏi là một nhà văn như vậy.

Nguồn: https://thanhnien.vn/nho-nha-van-doan-gioi-185250517160554239.htm