Phi công có thể ngủ khi đang bay

Phi công có thể ngủ 10-40 phút khi máy bay đang bay ổn định và được giám sát bởi phi công còn lại. Ảnh: Yakobchuk Olena/Pexels.

Nghe có vẻ khó tin, nhưng trên nhiều chuyến bay đường dài, phi công thực sự được phép ngủ, thậm chí đây là một phần của quy trình an toàn. Điều này không phải sự chủ quan, mà là một chiến lược được các cơ quan hàng không cho phép và giám sát chặt chẽ để giảm mệt mỏi và giữ cho buồng lái tỉnh táo nhất khi cần.

Theo tổ chức phi lợi nhuận quốc tế Flight Safety Foundation (FSF), các chuyến bay dài có thể kéo dài hơn 10-14 giờ khiến phi công phải duy trì sự tỉnh táo liên tục trong môi trường áp lực cao. Mệt mỏi được xem là một trong những rủi ro lớn nhất đối với an toàn bay và nhiều nghiên cứu cho thấy thiếu ngủ làm giảm khả năng phản ứng nhanh tương tự như việc sử dụng rượu.

Để đối phó điều này, các tổ chức hàng không quốc tế như ICAO, IATA và IFALPA đã thiết lập một khung hướng dẫn gọi là “fatigue risk management” (hệ thống quản lý rủi ro mệt mỏi). Một phần quan trọng của hệ thống này là “controlled rest” (ngủ có kiểm soát) ngay tại buồng lái.

Trong quy định an toàn hàng không, ngủ đúng lúc còn là biện pháp an toàn. Ảnh: Global Monents/Pexels.

"Ngủ có kiểm soát" thường kéo dài 10-40 phút, được thực hiện khi máy bay đang bay ổn định và được giám sát bởi phi công còn lại. Các hãng phải tuân thủ nhiều điều kiện nghiêm ngặt, như chỉ ngủ khi thời tiết và tình trạng bay ổn định, hẹn giờ đánh thức và luôn có phi công thứ hai hoàn toàn tỉnh táo.

Trong các chuyến bay đường dài hơn, đặc biệt là bay xuyên đêm, phi công còn có thể nghỉ trong khu vực giường ngủ riêng phía sau buồng lái. Skybrary mô tả đây là “crew rest compartment”, nơi các phi công chia ca ngủ đầy đủ như một phần của ca trực, để đảm bảo người quay lại buồng lái luôn trong trạng thái tốt nhất. Việc chia ca này đặc biệt quan trọng trên những hành trình kéo dài 14-17 giờ như chặng châu Âu - châu Á hay Mỹ - Australia.

Không chỉ là nhu cầu sinh lý, ngủ đúng lúc còn là biện pháp an toàn. Theo nghiên cứu của NASA, một giấc ngủ ngắn 20-30 phút giúp phi công cải thiện tốc độ phản ứng và độ tỉnh táo đáng kể, giảm nguy cơ “vi ngủ” (trạng thái não tắt trong vài giây) mà chính người trải nghiệm không nhận ra. Đây là lý do nhiều chuyên gia gọi controlled rest là “tấm đệm an toàn thầm lặng” trên buồng lái.

Tuy vậy, không phải quốc gia nào cũng có quy định giống nhau. Tại Mỹ, quy định hạn chế việc ngủ tại buồng lái, trong khi nhiều khu vực khác như châu Âu, Canada hay châu Á lại cho phép controlled rest rộng rãi hơn với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Sự khác biệt này phản ánh cách mỗi quốc gia cân bằng giữa rủi ro mệt mỏi và an toàn vận hành.

Từ góc nhìn hành khách, việc phi công ngủ khi đang bay có thể gây lo lắng. Nhưng việc nghỉ ngơi đúng quy trình lại chính là cách để đảm bảo hai người điều khiển chiếc máy bay luôn tỉnh táo nhất khi cần xử lý tình huống. Nói cách khác, giấc ngủ ngắn trong buồng lái không phải là sự sao nhãng, mà là một phần của chiến lược an toàn được thiết kế cẩn thận và khoa học.

Nguồn: https://znews.vn/phi-cong-co-the-ngu-khi-dang-bay-post1604114.html