'Phố Hàng' Hà Nội - linh hồn thủ công giữa nhịp sống hiện đại

"Ba mươi sáu phố phường" - những con phố được đặt tên theo các mặt hàng và nghề thủ công xưa, từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng của Hà Nội. Theo thời gian, hầu hết đã chuyển dịch chức năng, song giữa những thay đổi hiện đại ấy vẫn còn những người bán hàng thủ công lấy từ các làng nghề, bền bỉ duy trì nhịp sống cổ và nét duyên nơi phố cũ.

Sức sống văn hóa nơi phố Hàng

Nguồn hàng từ làng nghề đổ về các phố Hàng theo hai nhịp: người "buôn" phố tìm đến làng để chọn tận tay, và người làng mang sản phẩm lên phố giao tận nơi. Đây là nhịp giao thương và cũng là chu trình sản xuất, phân phối đặc thù của Hà Nội - nơi chất lượng phụ thuộc trực tiếp vào mắt nghề, sự am hiểu thị hiếu phố thị của cả người làm, người bán lẫn người mua.

Phố Hàng Hà Nội với linh hồn là những cửa tiệm bán hàng, làm nghề thủ công vẫn đang giữ nhịp sống văn hóa nội đô thu hút du khách và những người trẻ yêu văn hóa

ẢNH: TRƯƠNG VỊ

Anh Trường, chủ một cửa hàng thủ công mỹ nghệ lâu năm tại phố Ngõ Gạch, chia sẻ: "Hàng nhà mình lấy ở các làng nghề Hà Tây cũ. Chục năm trước người ta mang lên chào hàng, giờ tiện hơn, chỉ cần chụp ảnh gửi zalo mẫu mới hoặc mã nào hết gọi điện là họ gửi. Mua bán lâu năm tự khắc thuận hòa, gắn bó như bạn hữu".

Bà Hương, chủ cửa hàng túi mây tre, giỏ đan ở Hàng Chiếu, nói: "Ngày trước tôi về các làng ở Thường Tín (Hà Nội) rồi Nam Định (nay là Ninh Bình - PV), Thái Bình (nay là Hưng Yên) chọn hàng, giờ nhắn là họ chở lên tận nơi. Hàng các làng nghề giờ mẫu mã đa dạng, đan phối màu sắc đẹp, hình dáng to, nhỏ, tròn, vuông, bát giác, hình trụ đều có - rất độc đáo, vừa dùng vừa để trang trí, đa năng, tiện dụng nên khách hàng rất thích. Tay nghề thợ làm khéo, ăn đứt hàng công nghiệp - tuy bắt chước kiểu như mây tre nhưng không có hồn. Khách du lịch và giới trẻ giờ ít thích đồ công nghiệp, người Hà Nội lại càng kỹ tính. Bán ở phố cổ, chỉ lấy hàng chuẩn từ làng nghề mới làm hài lòng khách".

Ngựa giấy - hàng mã từ làng lên phố

ẢNH: TRƯƠNG VỊ

Càng về cuối năm, dọc những dãy phố cổ, sắc màu thủ công càng rực rỡ: túi và giỏ đan ở Hàng Chiếu, đồ thêu ở Hàng Gai, đồ mỹ nghệ ở Hàng Trống, quần áo ở Hàng Ngang, Hàng Đào, chợ Đồng Xuân... Phố Hàng giờ không còn bán những mặt hàng như tên phố nhưng hàng ở các làng nghề vẫn tụ về đón người lại qua. Nhịp sản xuất ở các làng nghề Đông Cứu, Quất Động, Đan Phượng, Đồng Kỵ, Trạch Xá… cũng theo đó mà tất bật trong guồng cuối vụ.

Không chỉ là những cửa hiệu bán hàng, phố Hàng cũng vẫn còn những tiệm làm nghề. Trên phố Hàng Bạc, Hàng Thiếc, Hàng Vải…, nhiều thợ thủ công vẫn thoăn thoắt gõ búa, khò lửa, hàn vảy, chạm, đậu - chế tác đồ dùng, trang sức tại chỗ phục vụ khách hàng.

Hàng thủ công được coi là “tuyên ngôn” sống xanh. Những chiếc quạt giấy, túi mây, đồ tre làm quà hay trang trí đang phản ánh xu hướng “ocal pride” (niềm tự hào địa phương) khiến văn hóa truyền thống tái định vị vị thế

ẢNH: QUẢNG HÀ

Tuy không còn là "phố buôn" thuần túy như xưa nhưng phố Hàng hôm nay vẫn ẩn chứa một không gian văn hóa sống động, nơi hơi thở làng nghề hòa vào đô thị, duy trì dấu ấn Hà Nội rất xưa.

Khách hàng vẫn thích cái chạm của con người

"Khách hàng vẫn thích cảm giác tay chạm tay", chị Thu Trang (làng nghề Quất Động, Hà Nội), chuyên cung cấp đồ thêu tay cho các tiệm thời trang, cửa hàng ở phố Hàng Gai, Hàng Trống, nói. "Mỗi chiếc khăn hay áo thêu tinh xảo đều có dấu ấn bàn tay người thợ. Khách mua sản phẩm là mua sự sống động trong từng nét thêu, nét vẽ và mua cả cảm xúc làm kỷ niệm riêng".

"Khách Tây quan tâm xuất xứ, chất liệu và màu sắc đặc trưng địa phương trong sản phẩm. Còn khách Việt, nhất là giới trẻ, lại thích những món đồ độc, kiểu dáng, màu sắc nghệ thuật vừa có nét hiện đại vừa pha trộn nét truyền thống để cá nhân hóa", nghệ nhân Nguyễn Thị Hằng (làng nghề thêu Mỹ Đức) nói.

"Khách mua giờ cũng khác so với 10 năm trước. Người trẻ mua để trang trí, bày biện, khách du lịch thì chuộng đồ mây bền, đẹp, dễ mang về làm quà. Nhiều chị em lại ưa kết hợp đồ tre, đồ mây với nội thất hiện đại. Ngày thường chúng tôi túc tắc 20 - 30 lượt khách mỗi ngày, dịp lễ, tết, lượng khách đông hơn, nhưng nói chung nhịp mua bán quanh năm đều đặn, ổn định", anh Trường (Ngõ Gạch) chia sẻ.

Hàng thêu tay và workshop nghề thêu truyền thống của nghệ nhân Nguyễn Thị Hằng tại Đình Kim Ngân (phố Hàng Bạc) là một phần trong đời sống văn hóa truyền thống sống động nơi phố Hàng

ẢNH: NGUYỄN THỊ HẰNG

Trúc Quỳnh (ngụ Hà Nội), một khách mua trẻ tuổi, bày tỏ: "Em thích mua trang sức ở phố Hàng Bạc vì được chọn tận tay, thử trực tiếp, có thể ngồi cùng thợ "chỉ trỏ" đặt theo ý mình cho độc, lạ. Công thợ không quá đắt, hàng được bảo hành, lại còn vệ sinh, sửa chữa định kỳ miễn phí. Mua sắm ở phố cổ cũng rất "chill" - hơn là mua online hay hàng công nghiệp".

Những sản phẩm thủ công từ các làng nghề hòa vào nhịp sống chậm của phố cổ không chỉ duy trì mạch văn hóa nội đô mà còn đưa truyền thống bước ra khỏi ký ức, tiếp tục tái sinh trong đời sống đương đại.

Phố Hàng, làng nghề và hành trình trở thành thành phố sáng tạo của UNESCO

36 phố Hàng hôm nay như cho thấy cái nhìn rõ hơn về việc Hà Nội sở hữu một nền công nghiệp sáng tạo có gốc rễ bền vững. Những nghề thủ công lâu đời từ lụa, bạc, mộc, hương… không chỉ tạo ra sản phẩm mà còn tạo ra tri thức, kỹ nghệ, nguồn cảm hứng cho các ngành thiết kế, thời trang, du lịch văn hóa. Đây được xem là tiêu chí then chốt trong đánh giá của UNESCO: một thành phố phải có khả năng dựa vào văn hóa để phát triển kinh tế sáng tạo.

Những món đồ thủ công tinh xảo bày bán sôi động trên phố thu hút cả khách du lịch lẫn những người yêu văn hóa

ẢNH: NGUYỄN THỊ HẰNG

Để hướng tới việc trở thành Thành phố sáng tạo của UNESCO năm 2025, Hà Nội đặt mục tiêu bảo tồn di sản phố nghề, hỗ trợ nghệ nhân - làng nghề, thúc đẩy kết nối với các nhà thiết kế trẻ, đồng thời phát triển các không gian sáng tạo, tour du lịch trải nghiệm và các chương trình quảng bá quốc tế. Từ đó, phố Hàng không chỉ là biểu tượng ký ức, mà trở thành hạt nhân cho chiến lược phát triển sáng tạo của thủ đô. 

Nguồn: https://thanhnien.vn/pho-hang-ha-noi-linh-hon-thu-cong-giua-nhip-song-hien-dai-185251118225700603.htm