Quyết tâm cao nhất để “gỡ thẻ vàng IUU” (Bài cuối): Từ cam kết IUU đến phát triển ngành thủy sản bền vững

Với quyết tâm cao nhất để hoàn thành nhiệm vụ gỡ “thẻ vàng” của EC đối với ngành thủy sản, hiện nay các quy định pháp lý, các chính sách để đáp ứng yêu cầu gỡ thẻ vàng IUU của Việt Nam đã hoàn chỉnh ở mức cao nhất. Đồng thời, 21 tỉnh, thành phố ven biển nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng đã và đang quyết liệt khắc phục các khuyến nghị của EC và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Đó là tín hiệu tích cực để mở ra kỳ vọng mới cho ngành thủy sản trong tương lai.

Diện tích nuôi cá lồng trên vùng biển đảo Hòn Mê.

Những thành quả đáng ghi nhận

Trong 8 năm ngành thủy sản thực hiện nhiệm vụ trọng tâm gỡ “thẻ vàng”, đây là lần thứ 5 Ủy ban Châu Âu (EC) sang kiểm tra thực tế, mở ra cơ hội để Việt Nam gỡ “thẻ vàng” IUU, cụ thể hóa những thành quả trong phát triển nghề cá minh bạch, bền vững.

Nhằm “tuyên chiến” với khai thác IUU, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ, đã tổ chức các phiên họp thường kỳ vào thứ ba hằng tuần, với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, được kết nối với các tỉnh, thành phố ven biển. Cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương đang tập trung nguồn lực thực hiện nhiệm vụ cấp bách gỡ “thẻ vàng” IUU ngay trong năm 2025.

Cùng với cả nước, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai công tác chống khai thác IUU đồng bộ, quyết liệt và đã đạt được những thành quả đáng ghi nhận. Đến hết tháng 10/2025, 100% tàu cá theo quy định đã nhập vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VnFishbase và bộ dữ liệu Google Sheet; sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua các cảng chỉ định tăng. Toàn tỉnh đã có 1.023/1.024 tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; hoạt động ra, vào cảng thực hiện khai báo, ghi đầy đủ nhật ký khai thác... Cùng với đó, ngư dân cam kết không sử dụng ngư cụ hủy diệt, không đánh bắt các loài động vật biển quý hiếm trên biển...

Ông Phạm Ngọc Tâm, chủ tàu TH 91434-TS trú tại phường Sầm Sơn, cho biết: “Được lực lượng chức năng tuyên truyền, hướng dẫn về tuân thủ quy định chống khai thác IUU, bản thân tôi và cộng đồng ngư dân địa phương đã hiểu hơn về lợi ích, ý nghĩa của khai thác IUU. Chúng tôi luôn thực hiện đúng quy định về xuất, nhập bến, bật thiết bị giám sát hành trình trong suốt quá trình khai thác. Đồng thời, đánh bắt đúng vùng quy định để bảo vệ nguồn lợi thủy sản”.

Từ sự động viên, hướng dẫn của các cơ quan chức năng, đến nay tất cả các chủ tàu cá trên địa bàn tỉnh đều tuân thủ nghiêm các quy định về chống khai thác IUU như tàu cá dưới 6m bắt buộc phải đăng ký vào sổ đăng ký tàu cá của xã/phường; tàu cá từ 6m trở lên bắt buộc có đủ giấy đăng ký tàu cá, giấy phép khai thác thủy sản, danh bạ thuyền viên; tàu cá từ 12m trở lên phải được đăng kiểm, tàu từ 15m trở lên phải lắp thiết bị giám sát hành trình tàu cá. 100% tàu cá phải liên lạc thông báo trước ít nhất 1 giờ trước khi tàu cập cảng, rời bến; hoạt động đúng nghề, vùng ghi trong giấy phép, không sử dụng chất nổ, xung điện để đánh cá; ghi, nộp nhật ký khai thác thủy sản... Trên địa bàn tỉnh hiện không có tàu cá, ngư dân vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, chưa phát hiện các đường dây, tổ chức, cá nhân môi giới đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Những ngày này, tại các cảng chỉ định, những con tàu đầy ắp cá tôm nối nhau cập bến. Đó không chỉ là thành quả của những chuyến đi biển mà còn là biểu tượng cho sự đổi thay của nghề cá tỉnh Thanh.

Thiết lập ngành thủy sản bền vững

Không chỉ siết quản lý khai thác, tái cấu trúc ngành thủy sản theo hướng cắt giảm số lượng tàu cá, sắp xếp lại ngành khai thác phù hợp, bảo đảm sinh kế cho ngư dân gắn với tái tạo nguồn lợi thủy sản, tỉnh Thanh Hóa đang thúc đẩy phát triển nghề nuôi trồng nước mặn thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Cán bộ Đồn Biên phòng Hải Hòa tuyên truyền về chống khai thác IUU cho ngư dân ở phường Hải Bình.

Tại Quyết định số 4716/QĐ-UBND ngày 28/12/2022, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án phát triển nuôi cá lồng tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 cùng với việc phát triển nuôi cá lồng trên các hồ, đập lớn, tỉnh đã định hướng “vươn” nghề nuôi trồng ra biển, với tổng diện tích quy hoạch 88ha quanh vùng đảo Hòn Mê. Sau 3 năm triển khai đề án, đến nay khu vực đảo Hòn Mê đã có hàng chục ô lồng HDPE (thể tích từ 500 - 700m3/ô lồng) của các tổ chức, cá nhân đang nuôi trồng những loại hải sản có giá trị kinh tế cao, như cá giò, cá chim, cá mú... theo tiêu chuẩn VietGAP, mang lại doanh thu hàng tỉ đồng/năm.

Phó Chủ tịch UBND phường Hải Bình Nguyễn Như Dũng cho biết: "Để hạn chế tình trạng tàu khai thác vi phạm IUU, cùng với việc kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm, phường còn tuyên truyền để ngư dân giải bản những tàu cá không đủ điều kiện vươn khơi và vận động người dân chuyển đổi nghề phù hợp. Trong đó, việc tỉnh quy hoạch diện tích nuôi cá lồng quanh đảo Hòn Mê đã mở ra sinh kế mới để người dân địa phương “đổi nghề nhưng không rời biển”. Đồng thời, việc di chuyển sang nghề nuôi cá lồng trên biển cũng góp phần bảo vệ môi trường, tuân thủ quy định của Nhà nước và giảm thiểu tình trạng nuôi cá lồng tự phát đang diễn ra tại địa phương".

Cùng với đó, hằng năm, Chi cục Biển đảo và Thủy sản tỉnh Thanh Hóa cũng hướng dẫn các địa phương, đơn vị tổ chức thả con giống xuống các vùng thủy vực; tuyên truyền khai thác đúng vùng, đúng quy định, góp phần bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản.

Tại nhiều cuộc họp thường kỳ của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: Không chỉ dừng ở việc quản lý tàu cá hay đánh bắt đúng vùng, đúng tuyến, Việt Nam đang mở rộng cam kết IUU theo hướng sâu hơn chính là bảo vệ chính sự sống của đại dương.

Với việc thiết lập 16 khu bảo tồn biển quốc gia, bảo vệ các loài quý hiếm như rùa biển, san hô, vích, cá heo; thực hiện mùa cấm khai thác theo khu vực và theo loài, Việt Nam đang từng bước giữ biển xanh không chỉ để gỡ “thẻ vàng”, mà còn để khẳng định hình ảnh một quốc gia có trách nhiệm với môi trường và phát triển kinh tế biển bền vững vì hôm nay và mai sau. Những chuyển biến trong công tác chống khai thác IUU và cơ cấu lại ngành thủy sản của tỉnh đã và đang phù hợp với xu hướng phát triển chung của cả nước; khẳng định sự đồng hành, nhất quán của Thanh Hóa trong thực hiện cam kết IUU và xây dựng nghề cá bền vững.

Bài và ảnh: Lê Hòa

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/quyet-tam-cao-nhat-de-go-the-vang-iuu-bai-cuoi-tu-cam-ket-iuu-den-phat-trien-nganh-thuy-san-ben-vung-268096.htm