Sàng lọc khắt khe, chuẩn hóa thị trường: Trái phiếu doanh nghiệp mở lối vốn dài hạn

VTV.vn - Thị trường trái phiếu bước vào chu kỳ chuẩn hóa, nâng cao minh bạch, siết chặt rủi ro và thu hút dòng vốn dài hạn, bền vững.

Kỷ luật vốn: Xếp hạng tín nhiệm sàng lọc trái phiếu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và áp lực chuyển đổi xanh, thị trường vốn của Việt Nam đang đứng trước yêu cầu kép: vừa phải minh bạch hóa để loại bỏ rủi ro tích tụ, vừa phải chuyên nghiệp hóa để thu hút nguồn vốn dài hạn, chất lượng cao phục vụ các dự án quy mô lớn, bao gồm cả các dự án xanh và bền vững. Nếu như tín dụng xanh cần sự minh bạch về mục đích sử dụng vốn thông qua Danh mục phân loại xanh, thì thị trường vốn, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), cần sự minh bạch về chất lượng hàng hóa và rủi ro. Sự chuyên nghiệp hóa TPDN lúc này là yếu tố sống còn để huy động vốn dài hạn.

Để giải quyết triệt để những bất ổn và khủng hoảng niềm tin gần đây trên thị trường TPDN, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2020/NĐ-CP), đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong khuôn khổ pháp lý về phát hành TPDN ra công chúng. Văn bản này tạo ra "chu kỳ sàng lọc mới" trên thị trường, với điểm nhấn là yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với phần lớn tổ chức phát hành ra công chúng, cùng với các quy định siết chặt kỷ luật tài chính khác. Theo các chuyên gia kinh tế, đây không chỉ là một thay đổi về mặt hành chính mà là một sự thay đổi về triết lý quản lý thị trường, đặt sự an toàn và minh bạch lên hàng đầu.

Việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm giúp chuẩn hóa đánh giá rủi ro, cung cấp "bộ lọc" thông tin đáng tin cậy.

Các chuyên gia kinh tế và tổ chức tài chính đều coi Nghị định 245 là một "bước ngoặt lớn" nhằm chuẩn hóa chất lượng hàng hóa trên thị trường. Bà Bá Thị Thu Huệ, Giám đốc Thương mại FiinRatings, nhận định: "Nghị định 245 đánh dấu bước chuyển quan trọng. Quy định này ra đời trong bối cảnh Chính phủ đẩy mạnh phát triển kênh huy động vốn công chúng, giúp thị trường phát hành trở nên chất lượng hơn, khi vốn chỉ chảy vào những doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn minh bạch và quản trị". Theo bà Huệ, việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm giúp chuẩn hóa đánh giá rủi ro, cung cấp "bộ lọc" thông tin đáng tin cậy cho cả nhà đầu tư tổ chức lẫn cá nhân, qua đó củng cố niềm tin bị suy giảm trong thời gian trước.

Nghị định 245/2025/NĐ-CP mở ra chu kỳ sàng lọc mới trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), với yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm và siết chặt đòn bẩy tài chính. Quá trình chuyên nghiệp hóa này là tối cần thiết để củng cố niềm tin và định hình kênh huy động vốn bền vững.

Quy định siết chặt kỷ luật tài chính cũng là một điểm nhấn tối quan trọng. Ông Nguyễn Đình Duy, Giám đốc, chuyên gia phân tích cao cấp của VIS Rating, cho biết: "Nghị định số 245/2025/NĐ-CP siết chặt kỷ luật tài chính và nâng tính minh bạch cho doanh nghiệp phát hành. Quy định giới hạn nợ không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu là một biện pháp kỹ thuật quan trọng, giúp giảm rủi ro cho hệ thống và củng cố an toàn hệ thống". Giới hạn đòn bẩy tài chính này trực tiếp kiểm soát những rủi ro quá mức, đặc biệt từ các doanh nghiệp bất động sản - vốn là ngành thường sử dụng đòn bẩy cao có thể gặp "độ trễ" trong kế hoạch huy động vốn ngắn hạn.

Quy định này sẽ tạo ra tác động kép lên thị trường. Trong ngắn hạn, có thể khiến tiến độ phát hành chậm lại, do doanh nghiệp cần thời gian hoàn thiện hồ sơ, minh bạch hóa dữ liệu tài chính và chấp nhận quy trình đánh giá khắt khe. Tuy nhiên, về dài hạn, lợi ích là không thể phủ nhận: giúp doanh nghiệp củng cố uy tín, giảm rủi ro thông tin. Doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm tốt không chỉ dễ dàng xác định mức lãi suất hợp lý hơn, mà còn mở rộng được tệp nhà đầu tư nhờ mức độ minh bạch cao, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.

Bước ngoặt lớn chuẩn hóa chất lượng hàng hóa và kỷ luật tài chính

Sự phân hóa thị trường TPDN sẽ diễn ra rõ rệt, thúc đẩy một cuộc tái cơ cấu mạnh mẽ trong nội bộ các doanh nghiệp phát hành. Những doanh nghiệp có hồ sơ tài chính minh bạch, quản trị tốt và xếp hạng cao sẽ nhanh chóng nắm ưu thế: chi phí huy động vốn giảm, quy mô phát hành lớn và kỳ hạn dài hơn. Ngược lại, các doanh nghiệp chưa sẵn sàng về công bố thông tin, hoặc phải chấp nhận xếp hạng thấp, sẽ buộc phải tái cơ cấu tài chính hoặc tìm tới các kênh huy động khác với chi phí vốn cao hơn. Quá trình này được xem là cần thiết để loại bỏ những "điểm nóng" rủi ro và nâng cao tính chuyên nghiệp chung của thị trường.

Từ góc độ kinh doanh, việc tuân thủ các chuẩn mực mới này nhanh chóng trở thành một lợi thế cạnh tranh. Ông Đỗ Anh Thuấn, giám đốc chiến lược công ty về hạ tầng xanh nhận định: "Việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm giúp những nhà phát hành minh bạch như chúng tôi có ưu thế rõ rệt: chi phí huy động vốn giảm 10-15% so với đối thủ có hồ sơ tài chính mờ mịt, đồng thời mở rộng được tệp nhà đầu tư quốc tế. Đây là yêu cầu bắt buộc nếu muốn cạnh tranh vốn với thị trường khu vực". Lợi ích từ việc giảm chi phí vốn và mở rộng nguồn tiền này là động lực mạnh mẽ nhất để doanh nghiệp chủ động cải tổ quản trị và minh bạch hóa. Bà Huệ cũng nhấn mạnh, với nhà đầu tư cá nhân, đây là "bộ lọc" thông tin đáng tin cậy. Về dài hạn, chuẩn mực minh bạch và xếp hạng tín nhiệm được áp dụng rộng rãi sẽ củng cố niềm tin, thu hút dòng vốn dài hạn và giúp thị trường phát triển bền vững.

Sự minh bạch thể chế trong nước là lời mời gọi hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tổ chức tài chính quốc tế.

Trong bối cảnh thị trường đang tìm kiếm sự ổn định, sự ra đời của Nghị định 245 là một động thái đúng thời điểm. Nó không chỉ là công cụ quản lý rủi ro mà còn là một công cụ phát triển. Bằng cách thiết lập một "sàn chất lượng" cao hơn, Chính phủ đang đặt nền móng cho việc chuyển thị trường TPDN từ một kênh huy động vốn ngắn hạn, rủi ro cao sang một kênh huy động vốn dài hạn, an toàn và chuyên nghiệp, tương xứng với vai trò là trụ cột của thị trường vốn.

Củng cố niềm tin nội địa và thu hút vốn ngoại

Có thể thấy, hai nỗ lực lớn của Chính phủ thúc đẩy tín dụng xanh thông qua Danh mục phân loại xanh và cơ chế hỗ trợ lãi suất và chuyên nghiệp hóa thị trường TPDN đều hội tụ ở một điểm mấu chốt là minh bạch và thể chế hóa. Tín dụng xanh cần Danh mục Xanh và cơ chế quản lý dòng tiền rõ ràng để ngăn chặn "tẩy xanh", đảm bảo mỗi đồng vốn ưu đãi phục vụ cho mục tiêu Net Zero. Tương tự, thị trường trái phiếu cần xếp hạng tín nhiệm và kỷ luật tài chính chặt chẽ (Nghị định 245) để xây dựng niềm tin, thu hút được nguồn vốn chất lượng cao, an toàn.

Sự minh bạch thể chế trong nước là lời mời gọi hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tổ chức tài chính quốc tế. Danh mục phân loại xanh tiệm cận chuẩn mực toàn cầu, tạo điều kiện thuận lợi để các định chế tài chính quốc tế và quỹ đầu tư ESG tham gia sâu hơn vào thị trường Việt Nam. Ông Julien Seillan, Giám đốc Cơ quan Phát triển Pháp tại Việt Nam (AFD) khẳng định, danh mục phân loại xanh tiệm cận chuẩn mực toàn cầu, tạo điều kiện thuận lợi để các định chế tài chính quốc tế tham gia sâu hơn vào thị trường. Minh chứng cho sự cam kết này, AFD đã công bố đầu tư 500 triệu Euro trong khuôn khổ Sáng kiến Chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP).

Sự hợp tác này cho thấy, khi khung pháp lý trong nước rõ ràng, ưu đãi tài chính thực tế và cơ chế quản lý đồng bộ, các cam kết chính trị lớn về Net Zero sẽ được cụ thể hóa bằng những dự án đầu tư thực chất. Sự đồng hành của các đối tác chiến lược chỉ có thể bền vững khi các cơ chế quản lý trong nước được thiết kế với sự minh bạch tuyệt đối và có khả năng kiểm soát rủi ro hiệu quả. Điều này khẳng định rằng minh bạch không chỉ là một yêu cầu quản trị mà còn là một lợi thế cạnh tranh quốc gia trong cuộc đua thu hút nguồn vốn phát triển bền vững.

Khi khung pháp lý được chuẩn hóa, và các cơ chế hỗ trợ lẫn kiểm soát được thiết kế với sự minh bạch tuyệt đối, dòng vốn sẽ không chỉ chảy đúng đích mà còn trở thành động lực kép. Vốn tín dụng xanh giá rẻ kết hợp với thị trường TPDN an toàn, chuyên nghiệp sẽ tạo thành bệ phóng tin cậy cho Việt Nam chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050 một cách thực chất và bền vững. Sự chuyển đổi này đặt ra yêu cầu mới về năng lực quản trị, tài chính, và sự sẵn sàng của mọi doanh nghiệp tham gia vào thị trường vốn./.

Nguồn: https://vtv.vn/sang-loc-khat-khe-chuan-hoa-thi-truong-trai-phieu-doanh-nghiep-mo-loi-von-dai-han-100251115211247315.htm