Sửa đổi Luật Công nghệ cao: Cơ hội cho doanh nghiệp trong nước

Việc Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) đặt trong mục tiêu đưa chính sách về công nghệ cao, R&D và đổi mới sáng tạo vào khuôn khổ pháp luật chặt chẽ, cập nhật với thực tế phát triển nhanh của công nghệ số và chuỗi giá trị toàn cầu. Dự thảo nêu rõ phạm vi điều chỉnh liên quan đến hoạt động công nghệ cao, chính sách khuyến khích, ưu đãi và quyền nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân có liên quan, những nội dung này mở ra nhiều cơ hội thiết thực cho doanh nghiệp trong nước.

Hỗ trợ R&D: giảm chi phí, khuyến khích đầu tư dài hạn

Một điểm nổi bật nhận được nhiều chú ý là khung chính sách khuyến khích đầu tư cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Dự thảo đưa ra các cơ chế hỗ trợ trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm, thành lập phòng thí nghiệm trọng điểm; đồng thời đề xuất cơ chế tài chính gián tiếp như siêu khấu trừ thuế cho chi phí R&D, một công cụ đã được nhiều nền kinh tế sử dụng để kích thích doanh nghiệp tăng chi cho sáng chế và hoàn thiện công nghệ. Nếu được cụ thể hóa và hướng dẫn đầy đủ, quy định này sẽ làm giảm đáng kể gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp khi đầu tư vào nghiên cứu dài hạn, giúp họ mạnh dạn triển khai các dự án đổi mới có rủi ro cao nhưng giá trị lớn.

Với cơ chế như vậy, doanh nghiệp trong nước có lợi thế hơn trong việc giữ chân nhân lực chất lượng cao, xây dựng đội ngũ R&D nội bộ, và thiết lập quan hệ đối tác quốc tế phục vụ nghiên cứu. Hỗ trợ cho phòng thí nghiệm trọng điểm và chi phí thử nghiệm cũng góp phần rút ngắn "khoảng cách" từ đề tài nghiên cứu tới sản phẩm thương mại.

Khuyến khích chuyển giao và thương mại hóa công nghệ

Dự thảo nhấn mạnh phát triển hệ sinh thái kết nối doanh nghiệp, viện-trường, quỹ đầu tư và vườn ươm, coi khu công nghệ cao là "điểm nút" của chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo. Luật dự kiến quy định rõ hơn các cơ chế thúc đẩy chuyển giao công nghệ, hỗ trợ thương mại hóa sáng chế và sản phẩm đổi mới, qua đó tạo hành lang pháp lý thuận tiện để doanh nghiệp nội địa mua, thuê, nhận chuyển giao hoặc sở hữu kết quả nghiên cứu có giá trị.

Chính sách khuyến khích chuyển giao không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ cao nhanh hơn mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam trở thành "bên chuyển giao" khi họ làm chủ công nghệ then chốt, có thể bán bản quyền, nhượng quyền hoặc hợp tác sản xuất với đối tác trong và ngoài nước. Điều này góp phần tăng giá trị gia tăng trong nước và giảm phụ thuộc công nghệ.

Tăng khả năng tiếp cận hạ tầng, nguồn lực và thị trường

Dự thảo đề cập tới vai trò của khu công nghệ cao như không gian sinh thái bao gồm cơ sở hạ tầng nghiên cứu, trung tâm thử nghiệm, khu triển khai mô hình sản xuất công nghệ cao. Việc luật hóa, chuẩn hóa tiêu chí thành lập và cơ chế ưu đãi cho các khu này giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa công nghệ (SME) dễ tiếp cận hạ tầng dùng chung từ nhà xưởng, phòng thí nghiệm tới dịch vụ bảo hộ sở hữu trí tuệ và hỗ trợ quản trị.

Khi doanh nghiệp được tiếp cận nhanh hơn với cơ sở vật chất và dịch vụ chuyên môn, chi phí đầu vào giảm, chu trình R&D, sản xuất và thương mại hóa rút ngắn, giúp họ tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường nội địa và xuất khẩu.

Những tập đoàn, doanh nghiệp đã có đầu tư lớn vào R&D và hạ tầng công nghệ sẵn sàng tận dụng lợi thế từ Luật mới. Ví dụ, Viettel vừa công bố đầu tư trung tâm R&D quy mô lớn tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, dự án có thể hưởng lợi khi cơ chế ưu đãi, khuyến khích R&D và hạ tầng được pháp luật hóa rõ ràng.

FPT đã thiết lập trung tâm R&D về chip và công nghệ cao tại Đà Nẵng, đồng thời đầu tư vào các dự án AI và trung tâm dữ liệu, những doanh nghiệp có năng lực R&D sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ siêu khấu trừ, hỗ trợ phòng thí nghiệm và cơ chế thương mại hóa.

Tập đoàn Vingroup và hệ sinh thái VinTech/VinBigData từng đầu tư mạnh vào công nghệ AI, robot và dữ liệu, khi khung pháp lý thuận lợi, các tài sản R&D này có thể được khai thác hiệu quả hơn dưới cơ chế chuyển giao, liên kết công-tư và thu hút đối tác chiến lược.

Phenikaa là ví dụ về hệ sinh thái đại học - doanh nghiệp khi xây dựng viện nghiên cứu, trung tâm ứng dụng, và có nhiều sáng kiến khởi nghiệp công nghệ; Luật mới giúp các tổ chức như Phenikaa tiếp cận nguồn lực, quỹ hỗ trợ và cơ chế thương mại hóa.

Luật Công nghệ cao sửa đổi sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước.

Không chỉ tập trung vào tập đoàn lớn, các cơ chế hỗ trợ R&D, phòng thí nghiệm trọng điểm, và ưu đãi khi hoạt động trong khu công nghệ cao sẽ tạo điều kiện cho các startup và doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng công nghệ. Khi doanh nghiệp nội địa được khuyến khích sản xuất linh kiện, vật liệu lõi, và tham gia chuỗi giá trị, nền công nghiệp công nghệ cao trong nước sẽ dần hình thành chiều sâu và tính liên kết.

Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) nếu được thông qua với những quy định về siêu khấu trừ R&D, hỗ trợ hạ tầng, tiêu chí khu công nghệ cao và cơ chế chuyển giao minh bạch sẽ là đòn bẩy mạnh mẽ cho doanh nghiệp trong nước tăng cường năng lực đổi mới. Tuy nhiên, hiệu quả cuối cùng phụ thuộc vào việc quy định chi tiết, hướng dẫn triển khai, và cơ chế giám sát để đảm bảo ưu đãi đi kèm trách nhiệm minh bạch, đánh giá hiệu quả và không tạo kẽ hở lợi dụng chính sách.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/sua-doi-luat-cong-nghe-cao-co-hoi-cho-doanh-nghiep-trong-nuoc-197251012134757043.htm