Thèn Pả - “Ngôi làng xanh” dưới chân Cột cờ Lũng Cú

Nơi địa đầu Tổ quốc, Cột cờ Lũng Cú sừng sững vươn cao, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trong gió, khẳng định chủ quyền thiêng liêng của non sông. Dưới chân cột cờ, nép mình bên hồ Mắt Rồng xanh biếc, bản Thèn Pả hiện lên yên bình với mái ngói âm dương cổ kính, tường trình đất rêu phong và nếp sống đậm đà bản sắc người Mông.

Từ bản nghèo bên hồ Mắt Rồng

Chỉ vài năm trước, Thèn Pả còn là một thôn nghèo. Cuộc sống bà con quanh năm gắn với nương ngô, đàn bò, thanh niên bỏ bản đi làm thuê, trẻ nhỏ quần áo sờn cũ. Trong khi ngay bên cạnh, làng Lô Lô Chải đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng, Thèn Pả vẫn lặng lẽ nép mình bên sườn núi, chưa được nhiều người biết đến.

Làng du lịch Thèn Pả dưới chân cột cờ Lũng Cú.

Bước ngoặt đến vào năm 2021, khi anh Vũ Gia Đại - một doanh nhân trẻ từ miền xuôi lần đầu đứng trên đỉnh cột cờ, nhìn xuống thấy Thèn Pả như một “bức tranh cổ bị lãng quên”. Anh kể: “Tôi thấy nơi đây có tiềm năng lớn, nhưng bà con chỉ nghĩ làm sao đủ ăn. Tôi muốn cùng họ dựng nên một mô hình du lịch khác biệt, nơi cả cộng đồng cùng tham gia và cùng hưởng lợi”.

Anh Đại kiên trì thuyết phục từng hộ dân tham gia làm du lịch. Chuồng bò được dỡ bỏ, nhà trình tường được sửa sang để đón khách, giữ nguyên kiến trúc truyền thống nhưng bổ sung tiện nghi tối thiểu. Khách đến nghỉ phải tôn trọng phong tục Mông: Nam - nữ ngủ riêng, cùng ăn, cùng làm, cùng trải nghiệm như người bản địa.

Ông Vàng Mí Nhù, một trong những hộ tiên phong, nhớ lại: “Ban đầu tôi lo lắm, bỏ đàn bò đi lấy gì sống? Anh Đại bảo thử một vụ, nếu không bằng nuôi bò thì thôi. Ai ngờ khách đến ngày càng đông, thu nhập cao gấp mấy lần bán bò. Giờ tôi còn nuôi thêm ngựa để khách cưỡi dạo quanh làng”.

Khu trung tâm Thèn Pả với điểm nhấn ngôi sao đá đặc sắc.

Chỉ sau hai năm, Thèn Pả đã có 32 phòng nghỉ với sức chứa khoảng dưới 100 khách. Mười hai hộ dân cùng tham gia, mỗi hộ một sản phẩm: Hộ làm bánh ngô, hộ chế biến trâu gác bếp, hộ nuôi ngựa phục vụ khách, hộ trồng dâu tây. Ngõ xóm sạch sẽ, vườn hoa thay thế nương ngô, không gian bản làng như khoác lên tấm áo mới, tươi sáng và tràn đầy sức sống.

Người Mông tự tin làm du lịch

Không chỉ đổi thay về cảnh quan, điều quý giá hơn là sự thay đổi trong nhận thức. Những cô gái Mông vốn quen với bó cỏ, gùi ngô, nay khoác váy xòe rực rỡ, tự tin hướng dẫn du khách dệt lanh, vẽ tranh sáp ong, nhuộm chàm.

Em Vàng Thị Say xúc động chia sẻ: “Trước đây nhà em là hộ nghèo, quanh năm lo cái ăn. Giờ mẹ em dệt vải, còn chị em em phục vụ khách. Thu nhập tăng gấp nhiều lần, chúng em có điều kiện mua quần áo, đồ dùng và học thêm tiếng Việt, tiếng Anh để giao tiếp với du khách”.

Các cô gái Mông ở đây tỷ mỷ vẽ tranh sáp ong trên vải lanh nghề truyền thống để bán cho khách du lịch.

Với Hờ Thị Mai, làm du lịch còn là cách giữ gìn nghề truyền thống. Trong những lúc rảnh rỗi, em hướng dẫn du khách vẽ tranh sáp ong, nhuộm chàm - nghề được truyền qua bao đời. Máy tự hào nói: “Trước em chỉ làm theo mẹ, giờ hiểu rõ giá trị văn hóa của nghề này. Em mong du khách đến đây sẽ yêu quý và tôn trọng những nét đẹp truyền thống của người Mông”.

Không chỉ phụ nữ, đàn ông trong bản cũng đổi thay. Ông Vàng Sính Lùng giờ đã trở thành “người lái ngựa” chuyên nghiệp, đưa khách dạo quanh làng. Ông phấn khởi: “Ngày trước chỉ biết trồng ngô, giờ thu nhập gấp đôi, con cái được học hành đầy đủ. Quan trọng hơn, mình tự hào vì bản mình được khách khắp nơi biết đến”.

Anh Vũ Gia Đại, người khởi xướng mô hình du lịch cộng đồng, nhận định: “Khi bà con tự tay phục vụ khách, họ thấy bản làng mình được tôn trọng. Du lịch không chỉ mang lại thu nhập mà còn khơi dậy niềm tự hào, giúp con em đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây gắn bó với quê hương”.

Du khách trải nghiệm vẽ tranh sáp ong cùng với cô gái Mông chủ nhà.

Giờ đây, Thèn Pả không chỉ là điểm check-in dưới chân cột cờ, mà còn là nơi du khách được hòa mình vào đời sống người Mông: Thưởng thức rượu ngô men lá, lắng nghe tiếng khèn dìu dặt, hòa nhịp trong điệu múa truyền thống và cảm nhận nhịp sống mộc mạc nơi cực Bắc.

Hướng tới hình mẫu du lịch xanh vùng cực Bắc

Từ đầu năm 2025 đến nay, xã Lũng Cú đón trên 200.000 lượt khách du lịch, trong đó Thèn Pả là điểm đến nổi bật. Nhiều hộ dân tham gia làm homestay có thu nhập ổn định, vươn lên khá giả, tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt.

Giúp du khách mặc trang phục truyền thống của người Mông.

Ông Dương Ngọc Đức, Bí thư Đảng ủy xã Lũng Cú, khẳng định: “Trong nhiệm kỳ tới, chúng tôi xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, nông nghiệp là nền tảng trọng tâm. Thèn Pả cùng các làng văn hóa cộng đồng sẽ trở thành hạt nhân, góp phần đưa Lũng Cú trở thành trung tâm du lịch của Cao nguyên đá Đồng Văn vào năm 2030. Phát triển du lịch phải đi đôi với bảo tồn bản sắc văn hóa và bảo vệ môi trường để tạo sự bền vững”.

Theo kế hoạch, xã Lũng Cú sẽ tập trung hoàn thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ và đưa vào khai thác các điểm kết nối như cụm công trình văn hóa tâm linh, nhà cổ Há Súng và điểm cực Bắc thiêng liêng. Khi các công trình này đồng bộ, Thèn Pả không chỉ tự đổi thay, mà còn trở thành mắt xích quan trọng trong hành trình khám phá toàn vùng. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ xã Lũng Cú lần thứ Nhất, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đặt mục tiêu đón 1 triệu lượt khách du lịch vào năm 2030, tạo việc làm bền vững cho người dân, nâng cao thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân 5 - 6% mỗi năm... Đây là những con số thể hiện tầm nhìn dài hạn và quyết tâm mạnh mẽ của địa phương.

Thiếu nữ Mông trải nghiệm cùng du khách tại Làng du lịch Thèn Pả.

Chị Nguyễn Bảo Ngọc, du khách đến từ Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ sau khi trải nghiệm vẽ tranh sáp ong và dệt lanh: “Cảnh sắc hùng vĩ, không khí trong lành, và hơn hết là được hòa mình vào văn hóa độc đáo của người Mông. Mình sẽ quay lại và giới thiệu bạn bè, vì ngoài cảnh đẹp còn thấy mình góp phần vào sự phát triển của bà con nơi đây”.

Từ chỗ chỉ là một bản nghèo bên hồ Mắt Rồng, Thèn Pả giờ đây đã vươn mình trở thành điểm sáng du lịch xanh. Hành trình này không chỉ mang lại no ấm cho người dân, mà còn lan tỏa thông điệp về sự đổi thay nhờ du lịch bền vững - câu chuyện mà mỗi du khách đều góp phần viết tiếp bằng sự đồng hành và trân trọng văn hóa địa phương.

Với định hướng mới, Thèn Pả không chỉ là niềm tự hào của người Mông nơi cực Bắc địa đầu của Tổ quốc, mà còn là minh chứng cho khát vọng vươn lên, khẳng định vị thế của một vùng đất giàu bản sắc, giàu tiềm năng và giàu lòng hiếu khách./.

Bài, ảnh: Đức Quý

Nguồn: https://baotuyenquang.com.vn/van-hoa/du-lich/202509/then-pa-ngoi-lang-xanh-duoi-chan-cot-co-lung-cu-fba7cc3/