Ngày 1/11, Ban Nội chính Trung ương phối hợp với Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.
Dự thảo đề án do Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng, gồm 3 phần lớn: Những vấn đề chung về cấu trúc hệ thống pháp luật; Đánh giá thực trạng hệ thống pháp luật Việt Nam; Quan điểm, mục tiêu, giải pháp hoàn thiện cấu trúc pháp luật giai đoạn 2026-2031 và các giai đoạn tiếp theo.
Hội thảo khoa học cấp quốc gia do Bộ Tư pháp phối hợp với Ban Nội chính Trung ương, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tổ chức ngày 1/11 (Ảnh: Phương Mai).
Phó Thủ tướng Lê Thành Long đánh giá đây là sự kiện quan trọng, góp phần làm sáng tỏ các khía cạnh lý luận, nhận diện thực tiễn, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để thực hiện mục tiêu đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển đất nước.
Những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật, xác định đây là một trong ba đột phá chiến lược. Vì thế, theo Phó Thủ tướng, cần xác định cụ thể phương hướng, giải pháp, lộ trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam.
Việc này nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập, xây dựng một cấu trúc hệ thống pháp luật hoàn thiện hơn để Nhà nước và các chủ thể phát huy đúng vai trò, vị trí, trách nhiệm trong tiến trình phát triển của đất nước.
AI sẽ chỉ ra vấn đề, chồng chéo pháp luật không thể xảy ra
Nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường khẳng định hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam thuộc nhóm phức tạp nhất thế giới. Ông đề nghị hãy xây dựng đề án “từ đơn giản đến phức tạp”. Song song với đó cần tổng rà soát hệ thống văn bản pháp luật quốc gia, chỉ giữ lại khoảng 1.000 luật và nghị định.
“Luật đương nhiên có hiệu lực, chứ không phải chờ hướng dẫn. Vừa rồi Luật Đất đai ra đời được người dân vỗ tay, nhưng tôi có anh bạn ở Hà Nội 20 năm nay chưa được lấy sổ đỏ dù theo luật thì đương nhiên họ được cấp. Không thể để như vậy”, ông Cường lo ngại.
Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, thẳng thắn đề nghị áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào thực hiện đề án, chuyển hệ thống văn bản pháp luật hiện nay sang máy có thể đọc được.
Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng phát biểu tại hội thảo (Ảnh: Phương Mai).
“Thời đại bây giờ đã khác. Singapore, châu Âu đã chuyển các luật sang dạng máy đọc được rồi. AI sẽ so sánh luật của chúng ta với luật quốc tế. Khi máy đọc được luật thì mất 1 phút 30 giây người ta sẽ hiểu hệ thống pháp luật thôi”, Tiến sĩ Dũng nêu quan điểm.
Nhận định các luật bây giờ được viết với định dạng PDF, Word nên máy không đọc được, ông Dũng khuyến nghị cần phải có chuyên gia dữ liệu và những công cụ khác hỗ trợ.
“Đưa luật sang hệ thống máy đọc được thì 30 giây AI sẽ chỉ ra vấn đề, chồng chéo pháp luật không thể xảy ra”, ông Dũng góp ý.
Chuyển từ tư duy pháp luật quản lý sang pháp luật kiến tạo
Ông Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, khái quát các ý kiến góp ý tại hội thảo cơ bản thống nhất cấu trúc hệ thống pháp luật hiện nay của Việt Nam có 4 đặc điểm nổi bật.
Thứ nhất, cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam về cơ bản được xây dựng dựa trên luật thành văn, các bộ luật, luật là nguồn chính và quan trọng nhất.
Thứ hai, phát triển nhanh về số lượng các văn bản nhưng chất lượng chưa đồng đều.
Thứ ba, cấu trúc hệ thống văn bản phức tạp, nhiều tầng nấc, cấu trúc bên ngoài của hệ thống pháp luật khá phức tạp với nhiều văn bản, gây khó khăn cho việc tra cứu, áp dụng và là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự chồng chéo, mâu thuẫn.
Thứ tư, trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ, cấu trúc hệ thống pháp luật đang vận động, hoàn thiện không ngừng để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Việc từng bước nâng cao vai trò của án lệ và các cơ chế tài phán khác cho thấy xu hướng kết hợp các yếu tố hợp lý của các hệ thống pháp lý, của hệ thống pháp luật khác nhau trên thế giới.
Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc phát biểu chỉ đạo tại hội thảo (Ảnh: Phương Mai).
Một số lĩnh vực mới như tài sản số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu cá nhân,… chưa có pháp luật điều chỉnh và hiện nay Quốc hội đang thảo luận về các luật này.
Từ đó, ông Phan Đình Trạc cho rằng cần tập trung hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật theo hướng chuyển từ tư duy pháp luật quản lý sang pháp luật kiến tạo. Pháp luật không chỉ đặt trọng tâm vào việc kiểm soát rủi ro mà cần dẫn dắt, tạo cơ hội, khuyến khích đổi mới sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo trật tự, kỷ cương.
Bên cạnh đó, cần tập trung rà soát, hệ thống hóa, cắt giảm tầng nấc trung gian, xóa bỏ tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định, hướng tới hệ thống pháp luật tinh gọn, thống nhất, minh bạch và dễ thực thi.
Đổi mới một cách toàn diện quy trình xây dựng pháp luật theo hướng khoa học, minh bạch, ngăn chặn tình trạng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng chính sách.
Nghiên cứu hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật theo hướng lấy Hiến pháp và một số bộ luật, luật có tính chất rường cột như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính... làm trung tâm.
Ông Phan Đình Trạc đề nghị tiến hành tổng rà soát văn bản quy phạm pháp luật để xử lý những vấn đề chồng chéo, mâu thuẫn, bất cập của hệ thống pháp luật hiện nay.
Cuối cùng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương đề nghị Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cùng các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, chắt lọc, tiếp thu các ý kiến để nghiên cứu, hoàn thiện đề án tốt hơn.
Dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” sẽ được hoàn thành, trình Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật vào tháng 12 tới.
Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/tong-ra-soat-van-ban-quy-pham-phap-luat-de-xu-ly-chong-cheo-mau-thuan-20251101162552217.htm
Bình luận (0)