Trời lạnh – máu đặc: Căn nguyên thầm lặng gây đột quỵ ở người cao tuổi

Trời lạnh làm co mạch, tăng độ nhớt máu khiến tim phải làm việc nhiều hơn. Người cao tuổi có bệnh tim mạch, tăng huyết áp càng dễ bị đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Khi nền nhiệt xuống thấp, nhiều người cao tuổi phải đối mặt với nguy cơ tăng huyết áp, nhồi máu não và các biến cố tim mạch cấp tính. Các bác sĩ cảnh báo: không chỉ cảm lạnh mới đáng lo, mà chính sự thay đổi sinh lý bên trong cơ thể – đặc biệt là hiện tượng "máu đặc" khi trời lạnh – mới là nguyên nhân thầm lặng gây ra đột quỵ.

Máu đặc hơn khi trời lạnh – phản ứng tự nhiên nhưng nguy hiểm

Cơ thể con người phản ứng với thời tiết lạnh bằng cách co mạch máu để giữ ấm cho các cơ quan trọng. Tuy nhiên, hiện tượng này khiến lưu thông máu chậm lại, máu trở nên nhớt hơn. Khi độ nhớt tăng, tim phải co bóp mạnh hơn để đẩy máu đi, khiến huyết áp tăng cao.

Ở người cao tuổi, thành mạch đã xơ vữa, hệ tim mạch yếu và khả năng điều hòa nhiệt kém, những thay đổi này trở nên nguy hiểm. Lạnh cũng kích thích hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, làm tăng tiết các hormone như adrenaline và noradrenaline – vốn khiến nhịp tim nhanh hơn và dễ gây co mạch. Đây là cơ chế báo động sinh lý, nhưng khi diễn ra liên tục, nó làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông – yếu tố dẫn tới nhồi máu tim hoặc đột quỵ não.

Các chuyên gia tim mạch cho biết, chỉ cần vài ngày nhiệt độ xuống thấp, tần suất nhập viện do đột quỵ có thể tăng rõ rệt, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi, người tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc có tiền sử bệnh mạch máu.

Theo dõi huyết áp, uống đủ nước và kiểm soát mỡ máu là cách phòng tránh máu đặc khi trời lạnh.

Thời tiết lạnh và "chuỗi phản ứng domino" trong cơ thể

Khi trời lạnh, không chỉ máu đặc hơn – hàng loạt thay đổi khác cũng xảy ra trong hệ tuần hoàn. Huyết áp tăng nhanh, tim làm việc nhiều hơn để bơm máu qua các mạch bị co lại. Trong khi đó, nồng độ cholesterol trong máu thường tăng nhẹ vào mùa lạnh do thay đổi chuyển hóa, khiến mảng xơ vữa dễ hình thành hơn.

Thêm vào đó, người già ít vận động trong mùa lạnh, ít ra ngoài, ngại uống nước, khiến cơ thể càng mất nước và làm tăng độ đặc của máu. Nếu kèm theo tình trạng stress, mất ngủ hoặc sử dụng rượu để "làm ấm", nguy cơ tắc mạch càng lớn.

Một điểm ít ai để ý: nhiều ca đột quỵ không xảy ra trong ngày rét nhất, mà vào khoảng 2–5 ngày sau khi trời chuyển lạnh. Đó là thời điểm cơ thể đã bị ảnh hưởng bởi sự co mạch và thay đổi độ nhớt máu kéo dài.

Khi "một cú lạnh" cũng đủ gây biến cố

Bác sĩ chuyên khoa thần kinh cho biết, đột quỵ mùa lạnh thường đến bất ngờ – nhiều người chỉ cảm thấy hơi tê tay, mỏi cổ hoặc chóng mặt rồi ngã quỵ. Lý do là khi ra ngoài buổi sáng sớm, sự chênh lệch nhiệt độ lớn khiến mạch máu co thắt mạnh, huyết áp tăng đột ngột. Nếu trong lòng mạch đã có mảng xơ vữa, chỉ cần áp lực tăng thêm, cục huyết khối dễ hình thành và gây tắc nghẽn.

Không chỉ khi ra ngoài, ngay trong nhà, người cao tuổi cũng có thể bị hạ thân nhiệt mà không nhận ra. Khả năng cảm nhận lạnh giảm dần theo tuổi tác khiến họ chủ quan, trong khi nhiệt độ phòng giảm sâu vào ban đêm. Nhiều ca hạ thân nhiệt nhẹ đi kèm tăng huyết áp, tim đập nhanh – là "mồi lửa" cho cơn đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Người cao tuổi cần giữ ấm và duy trì vận động nhẹ nhàng để giảm nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh.

Dấu hiệu cảnh báo sớm không nên bỏ qua

Người cao tuổi hoặc người chăm sóc cần nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường trong mùa lạnh:

• Yếu hoặc tê nửa người, méo miệng, nói khó, nhìn mờ.
• Đau đầu đột ngột, choáng váng, khó giữ thăng bằng.
• Đau ngực, khó thở, tim đập nhanh hoặc không đều.
• Lạnh run, môi tím, thân nhiệt thấp, mệt lả.

Những triệu chứng này dù thoáng qua cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim đang đến gần. Mọi trường hợp nghi ngờ nên được đưa đến cơ sở y tế sớm nhất – vì "thời gian vàng" cấp cứu đột quỵ chỉ kéo dài khoảng 3–4 giờ đầu.

7 khuyến nghị quan trọng bảo vệ tim não trong mùa lạnh

1. Giữ ấm liên tục, đặc biệt về đêm và sáng sớm. Nhiệt độ phòng nên duy trì khoảng 22–24°C, tránh để chênh lệch lớn khi ra ngoài.

2.Uống đủ nước ấm mỗi ngày. Dù ít khát, cơ thể vẫn cần nước để duy trì độ loãng của máu..

3. Không uống rượu để "làm ấm". Rượu chỉ gây giãn mạch tạm thời, sau đó cơ thể mất nhiệt nhanh hơn.

4. Duy trì vận động nhẹ trong nhà. Tập thể dục buổi sáng trong phòng kín gió giúp máu lưu thông tốt hơn.

5. Theo dõi huyết áp thường xuyên. Nếu có bệnh nền, cần uống thuốc đều và không tự ý ngưng.

6. Ăn đủ chất, bổ sung rau xanh và cá béo. Các acid béo omega-3 giúp giảm kết dính tiểu cầu, giảm nguy cơ đông máu.

7. Ngủ đủ giấc và kiểm soát stress. Căng thẳng kéo dài làm tăng tiết hormone gây co mạch và tăng huyết áp.

Lưu ý: Mùa đông đến, người ta thường quan tâm đến chiếc áo khoác, chiếc mền dày, mà quên mất "chiếc áo" quan trọng nhất là hệ tim mạch. Với người cao tuổi, chỉ một thay đổi nhỏ về nhiệt độ cũng có thể khiến máu đặc lại, tim phải làm việc gấp đôi, và một cơn đột quỵ có thể đến bất cứ lúc nào.

Vì thế, giữ ấm cơ thể, uống nước đầy đủ, duy trì vận động và kiểm soát huyết áp không chỉ là lời khuyên thông thường – mà là cách bảo vệ mạng sống. Đừng để những ngày lạnh trở thành "bài kiểm tra sinh tử" cho trái tim và bộ não của người thân cao tuổi trong gia đình.

Nguồn: https://suckhoedoisong.vn/troi-lanh-mau-dac-can-nguyen-tham-lang-gay-dot-quy-o-nguoi-cao-tuoi-169251103113256331.htm