Gieo “hạt giống” báo chí
Cuối tháng 4/2025 vừa qua, đoàn công tác của Hội Nhà báo tỉnh Quảng Nam tổ chức chuyến về thăm địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng (đóng ở xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên).
Đường từ thành phố Thái Nguyên về di tích cấp quốc gia này khoảng 20km, nhưng cảm giác rất gần bởi chúng tôi bị cuốn hút trước cách giới thiệu của ông Phan Hữu Minh - nguyên Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, nguyên Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên, sau đó công tác ở Hội Nhà báo Việt Nam, hiện đã nghỉ hưu.
Ông Minh nói về lịch sử hình thành khu di tích này với một niềm tự hào như thể vừa hoàn thành một sứ mệnh mà mình tâm huyết.
Trong những năm trường kỳ chống thực dân Pháp, núi rừng Việt Bắc chở che cho bộ đội, quân và dân ta, và Thái Nguyên được xem là an toàn khu của cách mạng.
Từ đòi hỏi “viết báo như chiến đấu”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Tổng bộ Việt Minh và đoàn báo chí kháng chiến mở lớp dạy làm báo đầu tiên trong nước lấy tên Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - nguyên quyền Chủ tịch nước.
Cụ Huỳnh là một người giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khổ không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả đời cụ không cần danh vị, không cần lợi lộc, không màng giàu sang. Cả đời cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập.
Bác Hồ viết về chí sĩ yêu nước Huỳnh Thúc Kháng khi cụ qua đời
Thế là tại xóm Bờ Rạ (xã Tân Thái), đã dựng lên một trường học đơn sơ với mái lợp lá, ghế và bàn học là những tấm gỗ ghép tạm.
Theo tư liệu của Bảo tàng Báo chí Việt Nam, ngày 4/4/1949, lớp học khai giảng với 42 học viên, là cán bộ tuyên huấn, cán bộ thông tin tuyên truyền vừa cầm bút vừa cầm súng chiến đấu. Điều đáng chú ý là trường chỉ tổ chức được một khóa học duy nhất đến ngày 6/7/1949 là bế giảng.
Tham gia giảng dạy là các đồng chí Hoàng Quốc Việt - Bí thư Tổng bộ Việt Minh, Tổng Biên tập báo Cứu Quốc; Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên biên tập báo Tiếng Dân và Le Travail; Nguyễn Văn Tạo - Bộ trưởng Bộ Lao động, nguyên biên tập báo Humanilé của Đảng Cộng sản Pháp và báo La lulle ở Sài Gòn năm 1934 - 1935; Vũ Đình Hòe - Bộ trưởng Bộ Tư pháp, nguyên biên tập báo Thanh Nghị và biên tập báo Độc Lập.
Ngoài ra, còn có nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng khác tham gia giảng dạy. Các học viên sau khi hoàn thành khóa học ngắn hạn (hơn 3 tháng) đã “xếp bút nghiên lên đường ra trận”.
Như vậy, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là cơ sở đào tạo nhân lực báo chí kháng chiến đầu tiên trong lịch sử báo chí nước ta.
Năm 1975, tỉnh Thái Nguyên triển khai đắp đập dâng nước hồ Núi Cốc, nhiều hộ dân di dời, tên xóm Bờ Rạ vẫn còn nhưng không loại trừ khả năng một số vị trí ban đầu dựng Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng chìm dưới lòng hồ.
Ông Phan Hữu Minh kể, khi ông còn công tác, tại An toàn khu Thái Nguyên, các địa điểm di tích liên quan đến lĩnh vực văn hóa, điện ảnh, lịch sử..., hầu như Nhà nước đều làm xong, còn Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng năm 1949 vẫn im ắng, chẳng ai đá động vì tư liệu, hình ảnh sưu tầm khá rời rạc.
“Một số học viên cũ của trường mà thời tôi còn làm phóng viên báo đảng địa phương may mắn đưa đến đây đều nhớ rằng trường nằm tại địa điểm Bờ Rạ - xã Đại Tự. Qua nhiều thông tin sưu tầm được, nhất là từ trong cuốn “Đường tới Bờ Rạ” của tác giả Andrew Hardy do Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp xuất bản năm 2008, cái tên Bờ Rạ, Gốc Mít đã được nhắc đến. Cuối cùng, Bia di tích lịch sử cấp quốc gia - Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng cũng được dựng lên tại xã Đại Tự” - ông Minh nói.
Một nhân cách lớn làm báo
Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng nằm trong quy hoạch Khu du lịch quốc gia hồ Núi Cốc, có diện tích gần 900m2 với các hạng mục: nhà bia tưởng niệm, nhà sàn truyền thống, phòng trưng bày, khu vực tái hiện lớp học thực hành báo chí và bức phù điêu khắc họa 48 chân dung ban giám hiệu, giảng viên và học viên khóa đầu tiên.
Trong phòng trưng bày đã được phục dựng chiếc máy in khổ 24x42cm, nặng hơn 600kg, máy chữ, cây bút, trang bản kẽm, những số báo Nhân Dân, Cứu Quốc, Sự Thật…
Phát biểu khai giảng lớp học ngày 4/4/1949, đồng chí Hoàng Quốc Việt - Bí thư Tổng bộ Việt Minh nói: “Lớp mang tên cụ Huỳnh Thúc Kháng là để nhớ ơn và noi gương cụ lão thành ái quốc và đồng thời cũng là một nhà viết báo lâu năm, có danh tiếng, nêu một tấm gương cho các học viên một đức tính học hỏi cần mẫn, một óc tổ chức tiến bộ, một chí khảng khái, bất khuất, là những đức tính căn bản cho một ký giả”.
Sử sách chép rằng, ngày 10/8/1927, Huỳnh Thúc Kháng cho ra đời tờ báo Tiếng Dân (La Voix du Peuple), khởi phát đấu tranh công khai bằng ngôn luận.
Năm 2017, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với tỉnh Thái Nguyên và Bảo tàng Báo chí Việt Nam triển khai Dự án phục dựng di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Ngày 28/3/2019, Bộ VH-TT&DL quyết định xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia đối với địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Đầu năm 2024, Hội Nhà báo Việt Nam hợp với UBND tỉnh Thái Nguyên khởi công Dự án tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia và đến ngày 9/8/2024 - đúng dịp kỷ niệm 75 năm thành lập trường, công trình đã được khánh thành, bàn giao cho địa phương.
Những năm 1927 - 1928, khi còn là Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ, thông qua báo Tiếng Dân, bằng các bài viết với lập luận sắc sảo, cụ Huỳnh đã yêu cầu ban hành hiến pháp, giảm thuế điền, thuế đinh, mở thêm trường học…
Năm 1943, báo Tiếng Dân kết thúc hoạt động, song suốt 16 năm với vai trò chủ nhiệm kiêm chủ bút của cụ Huỳnh Thúc Kháng, Tiếng Dân khẳng định “tuyên ngôn” làm báo trước sau như một là vì dân vì nước.
Những ngày tháng 6 này, đội ngũ người làm báo càng tự hào khi đất nước kỷ niệm 100 năm Ngày báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
Ở quê nhà xứ Quảng, đây cũng là lần thứ 19 UBND tỉnh tổ chức trao Giải thưởng báo chí Huỳnh Thúc Kháng, thêm nhắc nhớ các thế hệ làm báo hôm nay và mai sau không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và nhất là luôn giữ vững “tâm sáng, lòng trong, bút sắc” để phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân.
Còn tại tỉnh Thái Nguyên, năm 2025 là năm thứ hai địa phương này tổ chức giải thưởng báo chí tương tự như Quảng Nam, càng khẳng định một nhân cách lớn về người làm báo Huỳnh Thúc Kháng.
Nguồn: https://baoquangnam.vn/truong-bao-chi-dau-tien-cua-viet-nam-3156962.html
Bình luận (0)