Tu Mơ Rông: Từ vùng đất khó đến thủ phủ dược liệu Tây Nguyên

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính định hướng cho người dân, chính quyền địa phương phát triển sâm Ngọc Linh bền vững trong chuyến công tác tại huyện Tu Mơ Rông vào tháng 8-2023

Phóng viên: Tu Mơ Rông đã bắt đầu hành trình phát triển của mình như thế nào giữa muôn vàn khó khăn, thưa ông?"

Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông: Huyện Tu Mơ Rông được thành lập ngày 9-6-2005, trên cơ sở chia tách từ huyện Đăk Tô. Những ngày đầu, địa phương gặp rất nhiều khó khăn: hạ tầng thiếu thốn, giao thông cách trở, dân trí thấp, tập quán canh tác lạc hậu.

Huyện Tu Mơ Rông tổ chức đấu giá sâm Ngọc Linh để lấy kinh phí xây dựng nhà dài, giúp đồng bào Xơ Đăng làm du lịch cộng đồng

95% dân số là đồng bào Xơ Đăng, chủ yếu sống bằng nông nghiệp tự cung tự cấp, chưa tiếp cận được kỹ thuật hiện đại. Đặc biệt, thiên tai xảy ra thường xuyên, như cơn bão số 9 năm 2009 gây thiệt hại nặng nề về người và của.

Phóng viên: Tu Mơ Rông đã lựa chọn hướng đi nào để khai thác tiềm năng và tạo đột phá?

Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông:

Ông Nguyễn Đức Tuy, Phó Bí thư Tỉnh ủy Kon Tum (bên phải) tặng chiêng cho đồng bào Xơ Đăng huyện Tu Mơ Rông làm du lịch cộng đồng, vươn lên thoát nghèo

Qua các kỳ Đại hội Đảng, huyện Tu Mơ Rông từng bước định hình con đường phát triển riêng, phù hợp với điều kiện tự nhiên – xã hội của địa phương. Từ chỗ phụ thuộc vào cây mì, cây lúa, huyện đã mạnh dạn chuyển sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như cà phê xứ lạnh, dược liệu, đặc biệt là sâm Ngọc Linh – quốc bảo của Việt Nam.

Huyện xác định rõ chiến lược phát triển bền vững là bảo vệ và phát triển rừng, trồng dược liệu, chăn nuôi dưới tán rừng, gắn với phát triển du lịch. Đây cũng là hướng đi nhận được sự đồng thuận cao của người dân.

Lãnh đạo huyện Tu Mơ Rông chia sẻ về tiềm năng, thế mạnh của địa phương trước nhà đầu tư ngoại tỉnh, nhằm kêu gọi đầu tư vào huyện

Để hiện thực hóa định hướng phát triển bền vững, huyện tích cực thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia liên kết sản xuất, phát triển cây dược liệu, qua đó giúp người dân có thêm điều kiện xây dựng các vườn sâm của riêng mình. Cùng với phát triển nông nghiệp, chúng tôi đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa Xơ Đăng, từng bước hình thành mô hình phát triển bền vững dựa trên các trụ cột: trồng rừng, chăn nuôi, dược liệu và du lịch.

Hội thi ẩm thực dược liệu là một chương trình do UBND huyện Tu Mơ Rông tổ chức, nhằm nâng tầm giá trị cây sâm dây trên địa bàn

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) trở thành chiến lược trọng tâm, góp phần xây dựng thương hiệu cho sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu quý. Nhiều sản phẩm đã được chứng nhận chất lượng, được huyện quảng bá tại các hội chợ trong và ngoài tỉnh, đưa dược liệu Tu Mơ Rông đến gần hơn với người tiêu dùng cả nước và quốc tế.

Song song với đó, địa phương chú trọng đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đến tận các khu sản xuất; lắp điện chiếu sáng cho 86/86 thôn, làng; nâng cấp cơ sở vật chất trường học và nâng cao chất lượng y tế, an sinh xã hội. Các mô hình giáo dục bán trú dân nuôi, hỗ trợ bữa ăn cho học sinh vùng khó khăn đã góp phần cải thiện đáng kể chất lượng học tập. Những khu dân cư kiểu mẫu như khu tái định cư Tu Thó (xã Tê Xăng), Ba Khen – Long Tro (xã Văn Xuôi) và làng Mô Za (xã Ngọc Lây) đã làm thay đổi diện mạo nông thôn miền núi.

Các chuyên gia, đầu bếp chuyên nghiệp trổ tài chế biến ẩm thực từ sâm dây Tu Mơ Rông

Trong bối cảnh chuyển đổi số, huyện Tu Mơ Rông đã có những bước đi gì để thích ứng, thưa ông?

Chúng tôi đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong cả quản lý nhà nước và đời sống dân sinh. Về hành chính, chúng tôi tổ chức tập huấn chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo (AI) cho cán bộ, công chức, giúp nâng cao kỹ năng sử dụng công cụ số trong quản lý, xử lý văn bản, hướng đến phục vụ tốt nhất cho nhân dân.

Lãnh đạo Tỉnh ủy Kon Tum băng rừng lên vườn sâm để định hướng các chính sách cho huyện Tu Mơ Rông phát triển sâm Ngọc Linh

Trong sản xuất, chúng tôi hướng dẫn bà con bán hàng qua sàn thương mại điện tử, dùng mã QR truy xuất nguồn gốc, tổ chức livestream giới thiệu sản phẩm. Wifi miễn phí được lắp đặt tại các nhà rông, điểm cộng đồng của 60 thôn để người dân dễ dàng tiếp cận công nghệ.

Huyện đã vận động các đơn vị kết nghĩa hỗ trợ thiết bị dạy học trực tuyến, tạo điều kiện để học sinh vùng sâu kết nối với giáo viên tại TPHCM và Kon Tum. Qua đó, góp phần khắc phục tình trạng thiếu giáo viên và giúp học sinh tiếp cận với phương pháp giảng dạy hiện đại từ đội ngũ giáo viên giỏi ở thành phố.

Năm 2024, ông Nguyễn Đức Tuy (bên trái), Phó Bí thư Tỉnh ủy Kon Tum đến làm việc tại Làng Tái định cư Tu Thó (xã Tê Xăng), định hướng cho địa phương về việc xây dựng các mô hình kinh tế, phát triển du lịch để nâng cao đời sống người dân vùng tái định cư

Sau gần 20 năm xây dựng và phát triển, ông đánh giá đâu là những dấu ấn đậm nét nhất của huyện Tu Mơ Rông?

Sau 20 năm phát triển, Tu Mơ Rông đã vươn lên trở thành một trong ba vùng trọng điểm trồng dược liệu của tỉnh Kon Tum, với hơn 4.000ha, trong đó có hơn 3000ha sâm Ngọc Linh – lớn nhất nước. Hàng loạt "cái nhất" được ghi nhận: diện tích trồng sâm Ngọc Linh lớn nhất, nhiều tỷ phú Xơ Đăng nhờ sâm Ngọc Linh nhất, nhiều sản phẩm dược liệu được chế biến nhất, và là nơi có mô hình du lịch tham quan vườn sâm lớn nhất thế giới….

Từ chỗ ngành du lịch không được ai biết đến, nay Tu Mơ Rông đã xây dựng được nhiều sản phẩm du lịch độc đáo, mỗi năm đón 10.000 lượt khách

Du lịch cũng khởi sắc, đưa Tu Mơ Rông từ chỗ "trắng" khách thành điểm đến hấp dẫn, thu hút khoảng 10.000 lượt khách/năm. Hình thành các điểm du lịch cộng đồng thôn Tu Thó (xã Tê Xăng), Đăk Chum 1 ( xã Tu Mơ Rông), Lê Văng ( xã Đăk Na)…

Thu nhập bình quân đầu người tăng mạnh, từ mức 18 triệu đồng/người/năm lên 47 triệu đồng/người/năm. Thu ngân sách huyện cũng tăng trưởng đáng kể, từ 40 tỷ đồng lên gần 70 tỷ đồng.

Sâm Ngọc Linh - loại cây giúp vùng đất Tu Mơ Rông chuyển mình

Hộ nghèo, cận nghèo khi thành lập huyện trên 70% đến nay còn dưới 30%.

Điều đáng mừng nhất là tư duy của đồng bào vùng sâu ở Tu Mơ Rông đã có sự chuyển biến rõ rệt theo hướng văn minh, hiệu quả, giá trị. Đó là từ tập quán sản xuất tự cung, tự cấp, phát rừng làm nương rẫy, nay người dân đã biết trân trọng, bảo vệ và phục hồi những cánh rừng để phát triển kinh tế xanh, trở thành vùng đệm quý giá cho việc trồng dược liệu, đặc biệt là sâm Ngọc Linh.

Tư duy trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước cũng dần được thay thế bằng tinh thần chủ động phát triển kinh tế. Người dân mạnh dạn vay vốn, sử dụng nguồn tích lũy để đầu tư trồng sâm.

Các hủ tục lạc hậu cơ bản được loại bỏ, người dân đau ốm được chữa trị tại các cơ sở y tế.

Công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Xơ Đăng đã đạt nhiều thành tựu. Các lễ hội truyền thống, nghệ thuật dân gian và hoạt động tại các làng văn hóa được duy trì và phát triển, góp phần làm sống dậy nét đẹp văn hóa đặc trưng của cộng đồng địa phương.

Nhìn lại chặng đường phát triển của Tu Mơ Rông, ông muốn gửi lời tri ân đến những ai đã đồng hành cùng huyện trong hành trình ấy?

Trên hành trình phát triển của Tu Mơ Rông suốt 20 năm qua, chúng tôi luôn trân trọng và biết ơn sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Nhờ có những chính sách ưu tiên đầu tư cho vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Tu Mơ Rông có điều kiện từng bước cải thiện hạ tầng, nâng cao đời sống người dân và tạo đà phát triển bền vững.

Trong chuyến công tác tại huyện Tu Mơ Rông, Thủ tướng Phạm Minh Chính tặng 12.000 cây sâm giống cho 300 hộ nghèo huyện Tu Mơ Rông

Chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Kon Tum đã luôn đồng hành, định hướng chiến lược phát triển phù hợp với điều kiện tự nhiên – xã hội đặc thù của huyện. Đặc biệt, sự quan tâm hỗ trợ về nguồn lực, cơ chế, chính sách là những yếu tố rất quan trọng để huyện hiện thực hóa các mục tiêu phát triển.

Cuối cùng, chúng tôi muốn tri ân đồng bào Xơ Đăng vì đã luôn tin tưởng, đồng lòng cùng chính quyền địa phương vượt qua khó khăn, mạnh dạn thay đổi tư duy, cách làm để vươn lên. Chính sự đồng thuận ấy là nền tảng vững chắc để Tu Mơ Rông tiếp tục đi xa hơn trong tương lai. Thành quả này là kết tinh của sự chung sức, chung lòng giữa ý Đảng và lòng dân.

Huyện Tu Mơ Rông đón nhận kỷ lục Việt nam về 120 món ăn được chế biến từ sâm dây

Huyện có định hướng gì trong thời gian tới, đặc biệt khi có chủ trương sắp xếp lại đơn vị hành chính?

Theo định hướng sắp xếp lại đơn vị hành chính của tỉnh Kon Tum, huyện Tu Mơ Rông sẽ từng bước chuyển đổi mô hình, tiến tới không còn cấp huyện, mà chỉ còn lại 4 xã. Đây là bước đi quan trọng trong tiến trình tái cơ cấu địa giới hành chính, nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và hướng tới phát triển bền vững. Sau 20 năm xây dựng và phát triển, Tu Mơ Rông đã tạo dựng được những nền tảng vững chắc để bước vào giai đoạn chuyển mình.

Đó là sự thay đổi tích cực trong nhận thức, tư duy và cách làm của cán bộ, người dân; là sự phát triển mạnh về kinh tế, xã hội và văn hóa. Trong đó, nổi bật là việc hình thành và nhân rộng các mô hình kinh tế hiệu quả, đặc biệt là phát triển cây dược liệu và sâm Ngọc Linh. Cơ sở hạ tầng cũng không ngừng được đầu tư, nâng cấp đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các xã.

Người dân huyện Tu Mơ Rông làm hàng rào bảo vệ sâm Ngọc Linh

Song song với đó, việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của người Xơ Đăng được xem là yếu tố cốt lõi để phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm gắn với vườn dược liệu – một hướng đi giàu tiềm năng, phù hợp với xu thế phát triển hiện nay. Việc sắp xếp, tinh gọn địa giới hành chính từ 11 xã còn 4 xã sẽ giúp công tác quản lý, điều hành hiệu quả hơn, tập trung nguồn lực cho phát triển trọng điểm.

Với định hướng phát triển bền vững và những tiềm năng sẵn có, Tu Mơ Rông sẽ bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình cùng đất nước với sự tự tin và khả năng vươn lên mạnh mẽ, sẵn sàng đối mặt với thách thức, tận dụng cơ hội trong tương lai.

HỮU PHÚC

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/tu-mo-rong-tu-vung-dat-kho-den-thu-phu-duoc-lieu-tay-nguyen-post793940.html