Xã hội số - khi người dân trở thành trung tâm của quá trình chuyển đổi số

Đoàn thanh niên xã Định Tân (Yên Định) ra quân tuyên truyền, hướng dẫn người dân cài đặt mã định danh điện tử VNeID.

Thôn thông minh - mô hình chuyển đổi số tiêu biểu

Những năm gần đây, nhiều thôn, xã trên địa bàn tỉnh đã chuyển biến tích cực nhờ quá trình chuyển đổi số. Tại thôn Xa Thư, xã Quảng Bình (Quảng Xương), cuộc sống người dân đã thay đổi nhờ công nghệ số. Thay vì hệ thống loa truyền thanh truyền thống, giờ đây thông tin được truyền tải nhanh chóng đến gần 400 hộ dân qua nhóm Zalo “Xa Thư - Nhân dân tương tác”, nơi họ không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn chủ động phản ánh tình hình an ninh trật tự, vệ sinh môi trường...

Bên cạnh đó, hệ thống 140 mắt camera an ninh phủ khắp các ngõ xóm đã giúp giảm thiểu tình trạng trộm cắp vặt và đổ rác bừa bãi. Nhà văn hóa thôn được lắp đặt đường truyền internet tốc độ cao, trang bị màn hình lớn trở thành không gian sinh hoạt cộng đồng sôi nổi. Đặc biệt, chuyển đổi số đã góp phần thắt chặt tình làng, nghĩa xóm khi mỗi lần có gia đình gặp hoàn cảnh khó khăn, ban quản lý thôn đều kêu gọi sự giúp đỡ trên nền tảng số. Trò chuyện với chúng tôi, ông Phạm Công Trung, Trưởng thôn Xa Thư chia sẻ: "Công nghệ số đã gắn kết cộng đồng qua việc hỗ trợ những hoàn cảnh khó khăn. Điển hình như vận động được gần 100 triệu đồng cho gia đình có người mất ở Đài Loan, và 44 triệu đồng cho gia đình anh Phạm Công Thông có hoàn cảnh đặc biệt... Người dân trong thôn rất vui khi được thụ hưởng những thành quả do mình đóng góp trong quá trình xây dựng thôn thông minh".

Tại thôn Nam Thượng, xã Tây Hồ (Thọ Xuân), từ một thôn quê với hơn 60% người dân làm nông nghiệp, Nam Thượng đã hòa mình vào dòng chảy công nghệ số. Những con đường làng được điểm tô bởi các điểm quét QR Code ở mỗi đầu ngõ, giúp người dân dễ dàng tra cứu hương ước, quy ước và thông tin dân cư. Trưởng thôn Nam Thượng Lê Thị Thắm chia sẻ: "Giờ đây, thông qua các nhóm trên ứng dụng Zalo, việc tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách hay tổ chức hội họp đã được thông tin nhanh chóng, đảm bảo từng hộ dân trong thôn đều nắm bắt được. Đặc biệt, cuộc sống “không tiền mặt” đã trở thành hiện thực tại Nam Thượng khi 100% hộ sản xuất, kinh doanh trong thôn đều chấp nhận thanh toán điện tử. Các ứng dụng hồ sơ sức khỏe điện tử và định danh điện tử VNeID cũng đã được phổ cập, giúp người dân dễ dàng quản lý thông tin sức khỏe và thực hiện các thủ tục hành chính".

Thôn Trọng Hậu, xã Hoằng Quỳ (Hoằng Hóa) không chỉ là thôn NTM kiểu mẫu mà còn là thôn thông minh đầu tiên của xã. Mạng lưới internet cáp quang và sóng di động 3G/4G giờ đây đã phủ kín từng ngõ ngách, kết nối toàn bộ cộng đồng với thế giới số, nơi 91,5% người dân trong độ tuổi lao động đã làm quen với chiếc điện thoại thông minh.

Ông Nguyễn Văn Phượng, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng Ban công tác mặt trận thôn Trọng Hậu chia sẻ về hệ thống camera an ninh: "Những con mắt điện tử này đã thay đổi cả diện mạo an ninh của thôn. Trước đây, chúng tôi từng phải đối mặt với nỗi lo trộm cắp, nhưng giờ đây, đó chỉ còn là câu chuyện của quá khứ. Thú vị hơn, người dân dường như ý thức hơn về việc giữ gìn vệ sinh môi trường khi biết rằng mọi hành động đều được ghi lại".

Ông nhấn mạnh: "Công nghệ đã biến những việc tưởng chừng bình thường thành điều kỳ diệu. Khi các chủ trương, chính sách mới được triển khai, chúng tôi nắm bắt kịp thời. Mô hình thôn thông minh không chỉ là câu chuyện về công nghệ hay tiện ích. Nó là câu chuyện về một cộng đồng nông thôn đang thay đổi, về chất lượng cuộc sống đang được nâng cao từng ngày".

Công dân số - động lực thúc đẩy chuyển đổi số

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh năm 2024, kinh tế số đã bước đầu đóng góp vào sự phát triển kinh tế của tỉnh với tỷ trọng đạt 10,74% trong tổng quy mô nền kinh tế. Toàn tỉnh đã xây dựng được 27 thôn thông minh, tạo nên những điểm sáng về chuyển đổi số trong cộng đồng.

Về hạ tầng số, tỉnh đã phủ sóng thông tin di động và cung cấp dịch vụ internet băng thông rộng cố định đến 99,66% số thôn, bản. Tổng số thuê bao điện thoại toàn mạng ước đạt 3.000.000 thuê bao, mật độ 81,63 thuê bao/100 dân, trong đó thuê bao di động là 2.976.000 thuê bao. Tổng số thuê bao internet băng thông rộng là 2.700.000 thuê bao, mật độ đạt 73,3 thuê bao/100 dân.

Những con số trên đã phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của công dân số tại tỉnh ta. Đến nay toàn tỉnh đã thu nhận 4.202.502 hồ sơ căn cước công dân (CCCD) và trả 3.744.652 thẻ CCCD; thu nhận và kích hoạt thành công 1.974.149 tài khoản định danh điện tử. Về chữ ký số, đã cấp phát hơn 537.253 chữ ký điện tử cho người dân, đạt tỷ lệ 26,3%.

Trong lĩnh vực y tế, đã có 684/684 cơ sở y tế triển khai việc sử dụng thẻ CCCD, ứng dụng VNeID thay thế thẻ BHYT. Số lượng CCCD được đồng bộ với thẻ BHYT còn hiệu lực để đi khám, chữa bệnh bằng CCCD đạt 3.222.609 thẻ. Liên thông dữ liệu giấy khám sức khỏe lái xe, giấy chứng sinh, giấy báo tử cũng đã được triển khai hiệu quả với 104.639 giấy khám sức khỏe cho người lái xe, hơn 44.400 giấy chứng sinh và 302 giấy chứng tử.

Về thanh toán không dùng tiền mặt, 26/26 huyện, thị xã, thành phố đã thực hiện chi trả không dùng tiền mặt cho các đối tượng hưởng chính sách an sinh xã hội; tổng số đối tượng được chi trả qua tài khoản là 45.158/53.571 người (đạt tỷ lệ 84,3%). Về chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH, đã vận động và triển khai việc tiếp nhận không dùng tiền mặt cho 59.991/164.382 người (đạt tỷ lệ 36,49%). Về thanh toán trực tuyến trên Cổng dịch vụ công quốc gia, tỷ lệ hồ sơ thực hiện thanh toán trực tuyến là 265.588/450.684 hồ sơ (đạt tỷ lệ 58,93%).

Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, quá trình xây dựng xã hội số ở tỉnh ta vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh, một số khó khăn còn tồn tại như: hạ tầng tiện ích chưa phủ khắp, đồng bộ; người dân còn ngại thay đổi thói quen trong thanh toán không dùng tiền mặt; các ứng dụng, nền tảng số dành cho người dân chưa thực sự thuận tiện.

Để khắc phục những khó khăn này, Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh đề ra nhiều giải pháp trọng tâm cho năm 2025, trong đó có việc triển khai các chương trình thúc đẩy phát triển công dân số rộng khắp, phấn đấu mỗi người dân tuổi thành niên đều có danh tính số, tài khoản số, phương tiện số và được đào tạo về kỹ năng số. Công tác bồi dưỡng nhân lực số cũng được chú trọng; đồng thời, tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông về chuyển đổi số theo hướng đổi mới về nội dung, đa dạng về hình thức, tăng cường tuyên truyền phòng chống lừa đảo trực tuyến, bảo vệ thông tin cá nhân, đảm bảo an toàn cho người dân trên môi trường số.

Với những bước đi vững chắc, xã hội số ở tỉnh ta đang dần hiện thực hóa, mang lại những giá trị thiết thực cho người dân, đưa công nghệ số trở thành công cụ nâng cao chất lượng cuộc sống, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, xây dựng một xã hội thông minh, văn minh và đáng sống. Quá trình này đã và đang đưa người dân trở thành chủ thể trung tâm, không chỉ là người hưởng lợi mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của xã hội số.

Bài và ảnh: Ngân Hà

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/xa-hoi-so-khi-nguoi-dan-tro-thanh-trung-tam-cua-qua-trinh-chuyen-doi-so-243939.htm