Xác định rõ "ngưỡng" kích hoạt, cấp độ về tình trạng khẩn cấp

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Quy định cụ thể về chế độ với tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trong tình trạng khẩn cấp

Trình bày tóm tắt Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý gồm 6 Chương và 36 Điều.

a1(1).jpg — Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Về các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp (Chương III), trên cơ sở ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo nghiên cứu, chỉnh lý Chương III quy định các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp tương ứng với 3 loại tình trạng khẩn cấp. Theo đó, để thống nhất các nội dung trong dự thảo Luật, chỉ quy định 3 loại tình trạng khẩn cấp gồm khi có thảm họa, về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và về quốc phòng, tương ứng với các biện pháp áp dụng phù hợp (Điều 13, 14 và Điều 15 dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý). Đồng thời, bổ sung Điều 12 quy định về nguyên tắc, thẩm quyền áp dụng biện pháp trong tình trạng khẩn cấp.

Để bảo đảm thống nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã rà soát, chỉnh lý các Điều 15, 16, 17, 18, 19 dự thảo Luật Chính phủ trình; quy định cụ thể về cứu trợ, hỗ trợ và chính sách hỗ trợ tại Điều 19 và Điều 20; bổ sung Điều 22 quy định về đào tạo, huấn luyện, diễn tập về tình trạng khẩn cấp; quy định cụ thể về chế độ, chính sách đối với tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trong tình trạng khẩn cấp tại Điều 23 dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới trình bày tóm tắt Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp. Ảnh: Phạm Thắng

Về chỉ đạo, chỉ huy và lực lượng trong tình trạng khẩn cấp (Điều 25), trên cơ sở ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý điều khoản này để làm rõ trách nhiệm của các Ban chỉ đạo, chỉ huy quy định trong pháp luật chuyên ngành, khi ban bố. Đồng thời sửa tên Điều thành “Cơ quan chỉ đạo, chỉ huy trong Điều 25” cho phù hợp.

Quy định rõ thẩm quyền và thủ tục kiểm soát thông tin trong tình trạng khẩn cấp

Về tình trạng khẩn cấp, ĐBQH Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) nhận thấy, quy định tại Điều 2 của dự thảo Luật mới dừng ở việc mô tả định tính, chưa nêu rõ tiêu chí định lượng, ngưỡng kích hoạt và cơ chế thẩm định liên ngành. Trong khi đó, pháp luật hiện hành đã có nhiều đạo luật điều chỉnh các tình huống khẩn cấp khác nhau như Luật Phòng thủ dân sự, Luật Quốc phòng, Luật An ninh quốc gia, Luật Phòng chống thiên tai, Luật Phòng chống dịch bệnh.

ĐBQH Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Cho rằng “nếu không làm rõ ranh giới giữa các loại khẩn cấp thì rất dễ xảy ra xung đột về thẩm quyền”, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị bổ sung Điều 2 hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí định lượng, định tính, ngưỡng kích hoạt, cấp độ về tình trạng khẩn cấp. Đơn cử như phạm vi tác động, tỷ lệ dân cư bị ảnh hưởng, thiệt hại về kinh tế, mức độ đe dọa đến an ninh quốc phòng.

Về nội dung này, để dễ triển khai thực hiện, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, cần làm rõ hơn tiêu chí kích hoạt tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, nhất là khi chưa đến mức thiết quân luật nhưng đã có nguy cơ xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới hoặc đe dọa nghiêm trọng cơ sở hạ tầng chiến lược. “Việc làm rõ khái niệm này không chỉ thuận lợi cho chỉ huy, điều hành mà còn giúp thống nhất nhận thức giữa các lực lượng vũ trang, chính quyền và nhân dân ở địa phương”, đại biểu nhấn mạnh.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Ngoài ra, về các hành vi bị nghiêm cấm trong tình trạng khẩn cấp (Điều 5), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, xem xét bổ sung hành vi bị cấm theo hướng “không được lợi dụng tình trạng khẩn cấp để lạm quyền, sử dụng vũ lực trái thẩm quyền” nhằm bảo đảm sự cân bằng giữa quyền hạn của lực lượng thi hành công vụ và quyền, lợi ích hợp pháp của người dân. Theo đại biểu, quy định này không làm giảm hiệu lực quản lý mà ngược lại, thể hiện tinh thần nhân văn và tính kiểm soát quyền lực của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Về kiểm soát thông tin tình trạng khẩn cấp, tại khoản 8 Điều 13 dự thảo Luật quy định kiểm soát việc đăng tải thông tin về tình trạng khẩn cấp trên phương tiện thông tin đại chúng và không gian mạng. Đồng thời, tại khoản 5 Điều 14 dự thảo Luật cũng quy định kiểm soát việc đăng tải thông tin về tình trạng khẩn cấp trên các phương tiện thông tin đại chúng và không gian mạng, kiểm duyệt các xuất bản phẩm, đình chỉ việc xuất bản và thu hồi các ấn phẩm, xuất bản phẩm có nội dung gây nguy hại cho an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Nhất trí với quy định của dự thảo Luật để ngăn chặn các thông tin sai sự thật, gây hoang mang dư luận hoặc lợi dụng tình trạng khẩn cấp nhằm trục lợi, song ĐBQH Vũ Hồng Luyến (Hưng Yên) nhấn mạnh, việc kiểm soát này phải được thực hiện một cách công khai, minh bạch và tuân thủ nguyên tắc giới hạn quyền công dân.

ĐBQH Vũ Hồng Luyến (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Vũ Hồng Luyến đề nghị thẩm quyền và thủ tục kiểm soát thông tin phải được quy định một cách rõ ràng, có giới hạn thời gian và phạm vi áp dụng. Đồng thời, quy định trách nhiệm của Nhà nước, các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong việc công bố thông tin kịp thời, thông suốt, chính xác để định hướng dư luận và tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Tại điểm b, khoản 1, Điều 19 dự thảo Luật quy định một trong những đối tượng được cứu trợ, hỗ trợ khẩn cấp là hộ gia đình, cá nhân không còn nhà ở, không có lương thực, thực phẩm, nước uống, hàng hóa thiết yếu, có nguy cơ ảnh hưởng tới tính mạng, sức khỏe, ưu tiên quan tâm đối tượng dễ bị tổn thương.

Đại biểu Vũ Hồng Luyến cho rằng, quy định này thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nhân dân trong lúc nguy cấp, bảo đảm ổn định đời sống của nhân dân và nhanh chóng phục hồi sản xuất. Tuy nhiên, cần xác định rõ hơn tiêu chí của đối tượng dễ bị tổn thương, ví dụ như người già neo đơn, trẻ em, người khuyết tật, hộ nghèo để bảo đảm việc cứu trợ được thực hiện một cách công bằng, kịp thời và đúng mục tiêu.

Về hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp, Điều 6 dự thảo Luật đã bổ sung quy định cho phép Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Viện trưởng Viện kiểm sát, Chánh án Tòa án nhân dân các cấp được rút ngắn hoặc kéo dài thời gian thực hiện và thủ tục thực hiện các hoạt động tố tụng so với quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Các ĐBQH Nguyễn Công Long (Đồng Nai), Huỳnh Thị Phúc (TP. Hồ Chí Minh), Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) đề nghị cần cân nhắc bổ sung thẩm quyền được xem xét rút ngắn hoặc kéo dài thủ tục thực hiện các hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp.

ĐBQH Nguyễn Công Long (Đồng Nai) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

ĐBQH Huỳnh Thị Phúc (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, tình trạng khẩn cấp rất bất thường nên cần cho phép kéo dài thời gian tố tụng so với quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành. Song, về thủ tục tố tụng chỉ nên để các cơ quan tố tụng quyết định những thủ tục nào cần hay không cần thực hiện với từng vụ án.

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

“Tùy theo tiến trình giải quyết vụ án cụ thể những người trực tiếp tiến hành tố tụng sẽ đánh giá và xác định cách thức thực hiện phù hợp để bảo đảm giải quyết vụ án dân chủ, khách quan và toàn diện. Nếu thấy các lời khai mâu thuẫn thì bắt buộc phải tiến hành đối chất. Nếu thấy việc nhận dạng của người bị hại và các nạn nhân khác chưa rõ ràng thì phải tổ chức việc nhận dạng, giọng nói…”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/xac-dinh-ro-nguong-kich-hoat-cap-do-ve-tinh-trang-khan-cap-10393165.html