Bên cạnh tín hiệu khởi sắc về chất lượng phim, sức nóng đường đua và sự mở rộng giao thoa giữa nghệ thuật-thị trường, giải thưởng năm nay cũng bộc lộ không ít khó khăn về cơ chế, tài chính, đặt ra thách thức đối với việc duy trì uy tín giải thưởng và đổi mới quản lý, bảo đảm môi trường sáng tạo bền vững cho điện ảnh nước nhà.
Thời gian dự kiến tổ chức chương trình Giải thưởng Cánh diều năm 2025 vào tháng 12/2025. Đây là giải thưởng điện ảnh danh giá thường niên của Hội Điện ảnh Việt Nam, nhằm tổng kết hoạt động sáng tác điện ảnh và phim truyền hình, khen thưởng các tác phẩm, tác giả xuất sắc, qua đó kịp thời động viên, khích lệ cống hiến của đội ngũ văn nghệ sĩ, người làm phim điện ảnh, truyền hình trên cả nước.
Lần lượt, qua các mùa giải, Cánh diều luôn có những giải thưởng xứng đáng, ghi nhận sự đổi mới và tôn vinh dấu ấn sáng tạo. Hội Điện ảnh Việt Nam đã thông báo rộng rãi về giải thưởng nhằm lựa chọn và trao giải, tôn vinh những tác phẩm điện ảnh xuất sắc trong năm qua.
Năm nay, phim truyện điện ảnh “Mưa đỏ” đang nổi lên như ứng viên sáng giá, cạnh tranh cùng loạt tác phẩm gây chú ý, gồm: “Tử chiến trên không”, “Lật mặt 8: Vòng tay nắng”, “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, “Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu”, “Bộ tứ báo thủ”… Giới làm phim đánh giá đường đua năm nay khá gay cấn, phản ánh năng lực sản xuất phim đã có bước trưởng thành về kỹ thuật, diễn xuất, phát triển kịch bản.
Sự dịch chuyển trong quan điểm chấm giải những năm gần đây khi nhiều phim tư nhân, phim đoạt doanh thu cao được vinh danh đã góp phần thu hẹp khoảng cách về thưởng thức, nhận định trong điện ảnh. Trong khuôn khổ giải thưởng, nhiều triển lãm, sự kiện giao lưu, tọa đàm, kết nối đã được đổi mới nhằm tiếp cận gần gũi hơn với công chúng và các nhà làm phim trẻ.
Tuy không nên bi quan, song cũng không thể xem nhẹ thực tế là giải thưởng chuyên nghiệp chưa có nguồn lực tương xứng. Hội Điện ảnh Việt Nam cần sớm tìm được hướng xã hội hóa để giải thưởng không bị gián đoạn.
Nhà quay phim Phạm Anh Tuấn
Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, trong quá trình chuẩn bị tổ chức, Giải thưởng Cánh diều 2025 cũng bộc lộ những hạn chế kéo dài nhiều năm, nhưng chưa được tháo gỡ căn cơ. Vướng mắc lớn nhất là định mức chi ngân sách cho các Hội văn học nghệ thuật chuyên ngành. Khi quy định chưa điều chỉnh kịp thời, các giải thưởng dù có ý nghĩa quốc gia lại rơi vào nguy cơ... không có tiền thưởng. Điều này ảnh hưởng đến tác giả, tác phẩm được vinh danh, đồng thời tác động tiêu cực đến niềm tin, tinh thần tôn vinh trong đời sống sáng tạo.
Đại diện Hội Điện ảnh Việt Nam cho biết, khoản ngân sách mỗi năm chỉ vừa đủ chi cho giám khảo, cúp, truyền hình trực tiếp; mọi hoạt động khác phải “nhờ” vào nguồn xã hội hóa. Thực tế, xã hội hóa trong lĩnh vực nghệ thuật nếu không đi kèm tiêu chí nghề nghiệp rõ ràng sẽ đối mặt nguy cơ lệch chuẩn, bị thương mại hóa hoặc ảnh hưởng đến tính độc lập của giải thưởng.
Bên cạnh câu chuyện tài chính, việc sắp xếp lại tổ chức các Hội cũng khiến bộ máy còn lúng túng, đặc biệt trong các thủ tục liên quan đến chi tiêu, phê duyệt kế hoạch. Đến thời điểm giữa tháng 11/2025, nhiều vấn đề của kỳ giải Cánh diều 2025 như: địa điểm tổ chức, kinh phí bổ sung… vẫn chưa có thông tin chính thức.
Nhà quay phim Phạm Anh Tuấn cho rằng, tuy không nên bi quan, song cũng không thể xem nhẹ thực tế là giải thưởng chuyên nghiệp chưa có nguồn lực tương xứng. Hội Điện ảnh Việt Nam cần sớm tìm được hướng xã hội hóa để giải thưởng không bị gián đoạn.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội, nhận định: “Giải thưởng nghệ thuật là công cụ khích lệ sáng tạo. Để tồn tại bền vững, cần có mô hình tài chính phù hợp, trong đó phần từ ngân sách nhà nước và có mục được huy động nguồn xã hội hóa. Nếu chỉ trông chờ vào một phía thì sẽ dễ rơi vào tình trạng chờ vốn để vinh danh”.
Theo các chuyên gia, từ câu chuyện của Giải thưởng Cánh diều, có thể thấy hệ thống quản lý văn hóa-nghệ thuật đang cần một khung pháp lý mới, theo hướng: thiết lập định mức riêng cho các giải thưởng nghệ thuật, tách khỏi các ràng buộc hành chính không còn phù hợp. Xây dựng quỹ linh hoạt có kiểm soát, bảo đảm minh bạch nhưng tránh tình trạng cứng nhắc. Đẩy mạnh mô hình công-tư dựa trên chuẩn mực nghề nghiệp chặt chẽ và xác định các giải thưởng uy tín là tài sản văn hóa quốc gia, cần được bảo đảm mức tối thiểu về quy mô, uy tín và cơ cấu giải ngay cả khi ngân sách hạn chế.
Giải thưởng nghệ thuật là công cụ khích lệ sáng tạo. Để tồn tại bền vững, cần có mô hình tài chính phù hợp, trong đó phần từ ngân sách nhà nước và có mục được huy động nguồn xã hội hóa. Nếu chỉ trông chờ vào một phía thì sẽ dễ rơi vào tình trạng chờ vốn để vinh danh.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn,
Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội
Một giải thưởng điện ảnh uy tín như Cánh diều là niềm tự hào nghề nghiệp, tiếp thêm động lực để nghệ sĩ tiếp tục cống hiến, trở thành mốc tham chiếu quan trọng trong xét tặng các danh hiệu cao quý. Sự chậm trễ, bị động trong xử lý những bất cập có thể gây ảnh hưởng đến một mùa giải, làm suy giảm uy tín tích lũy nhiều năm.
Để Cánh diều tiếp tục “bay cao”, cần giải quyết những “nút thắt” trước mắt và quan trọng hơn là thể hiện sự thích ứng linh hoạt, tầm nhìn quản trị văn hóa phù hợp bối cảnh toàn cầu hóa. Khi cơ chế tôn vinh và hỗ trợ sáng tạo thật sự đồng hành cùng nghệ sĩ, điện ảnh Việt Nam sẽ có thêm nền tảng để phát triển bền vững, lan tỏa giá trị văn hóa và bản sắc Việt trên trường quốc tế
Nguồn: https://nhandan.vn/canh-dieu-2025-diem-sang-va-nhung-bat-cap-can-som-khac-phuc-post923554.html
Bình luận (0)