Doanh nghiệp kỳ vọng sự cải cách mạnh mẽ từ Luật Đầu tư Kinh doanh

Hành lang pháp lý cho đầu tư: Động lực tăng trưởng kinh tế

Phát biểu tại hội thảo góp ý Luật Đầu tư kinh doanh do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Bộ Tài chính phối hợp tổ chức ngày 24/9, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh: Không thể phủ nhận vai trò của hệ thống pháp luật về đầu tư trong việc kiến tạo môi trường kinh doanh ổn định. Luật Đầu tư nhiều năm qua đã góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy dòng vốn tư nhân và FDI, đồng thời phát triển khu vực kinh tế tư nhân, tạo việc làm và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Luật Đầu tư năm 2020 đã thiết lập nền tảng pháp lý quan trọng, đặc biệt là quy định rõ ràng về ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Cơ chế kiểm soát việc ban hành, sửa đổi, bổ sung các ngành nghề này được siết chặt, qua đó đảm bảo quyền tự do kinh doanh. Môi trường đầu tư ngày càng cởi mở, phù hợp nguyên tắc "người dân, doanh nghiệp được kinh doanh những gì pháp luật không cấm".

Tuy nhiên, ông Tuấn cho rằng bối cảnh hiện nay đã thay đổi mạnh mẽ, chính vì vậy, việc sửa đổi toàn diện Luật Đầu tư – thay thế bằng một đạo luật mới mang tên "Luật Đầu tư Kinh doanh" – được đánh giá là bước đi kịp thời, cần thiết và có ý nghĩa chiến lược.

Doanh nghiệp kỳ vọng sự cải cách mạnh mẽ từ Luật Đầu tư Kinh doanh- Ảnh 2. — Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI - Ảnh: VGP/HT

Ông Đậu Anh Tuấn đánh giá cao quá trình xây dựng luật chủ động tinh giản ngay từ đầu sẽ giúp cấu trúc luật hợp lý hơn, thay vì bị cắt gọt một cách bị động. Ông Tuấn cũng ghi nhận những nỗ lực của các cơ quan soạn thảo trong bối cảnh phải cân bằng giữa lý tưởng pháp lý và thực tiễn thi hành.

Đại diện VCCI cho rằng: Dự thảo Luật lần này thể hiện tinh thần cải cách mạnh mẽ, với nhiều điểm mới quan trọng được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao. Cụ thể, có thể ghi nhận một số nội dung cải cách đáng chú ý như: Cắt giảm mạnh các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện – vốn là rào cản lớn đối với quyền tự do kinh doanh. Đơn giản hóa thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, thu hẹp diện dự án phải xin chấp thuận; đồng thời phân cấp mạnh thẩm quyền chấp thuận. Cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi có dự án cụ thể, bảo đảm sự bình đẳng với nhà đầu tư trong nước. Thay đổi cách tiếp cận trong ưu đãi đầu tư, tập trung vào ngành nghề có giá trị gia tăng cao, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển bền vững. Đề xuất cải cách lớn về quản lý đầu tư ra nước ngoài, phù hợp thông lệ quốc tế và thực tiễn, theo hướng bỏ Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài.

Tuy nhiên, bên cạnh các điểm tích cực, dự thảo vẫn cần tiếp tục hoàn thiện ở nhiều khía cạnh.

Thứ nhất, cần làm rõ ranh giới thẩm quyền giữa Luật Đầu tư Kinh doanh và các luật chuyên ngành như Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh Bất động sản, Luật Quy hoạch… để tránh chồng chéo, gây dự án "treo" và lãng phí nguồn lực.

Thứ hai, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư còn gây tranh luận. Nhiều ý kiến cho rằng thủ tục này khiến quy trình kéo dài trong khi dự án đã chịu điều chỉnh bởi nhiều luật khác. Cần cân nhắc việc duy trì, và nếu có, thì phải xác định rõ phạm vi, đối tượng áp dụng.

Thứ ba, cơ chế kiểm soát ngành nghề kinh doanh có điều kiện cần chặt chẽ hơn. Thực tế cho thấy việc bổ sung ngành nghề vào Danh mục diễn ra dễ dàng, đôi khi chỉ dựa trên giải trình chính sách chưa đủ thuyết phục, gây nguy cơ tùy nghi.

Thứ tư, quy định về ưu đãi đầu tư cần gắn với hiệu quả thực tế, có điều kiện rõ ràng và dễ kiểm chứng, tránh tình trạng ưu đãi phong trào hoặc không đánh giá được tác động lan tỏa.

Thứ năm, phân cấp và phân quyền phải đi đôi với phân trách nhiệm và giám sát. Việc giao thẩm quyền cho địa phương là cần thiết nhưng cần năng lực thực thi và trách nhiệm giải trình, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm, gây khó cho nhà đầu tư.

Doanh nghiệp kỳ vọng sự cải cách mạnh mẽ từ Luật Đầu tư Kinh doanh- Ảnh 3. — Ông Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội nhà đầu tư nước ngoài (VAFIE) - Ảnh: VGP/HT

Hiệp hội, chuyên gia góp ý hoàn thiện dự thảo

Ông Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội nhà đầu tư nước ngoài (VAFIE) nhấn mạnh sự cần thiết phải khoanh hẹp các dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng chỉ những dự án lớn, có tác động đến môi trường và kinh tế - xã hội mới cần thủ tục này. Về đầu tư ra nước ngoài, ông khẳng định việc cấp giấy chứng nhận đăng ký là cần thiết để nhà đầu tư có cơ sở pháp lý chuyển vốn và thu hồi lợi nhuận.

Ông cũng đồng tình với đề xuất cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi có dự án cụ thể. Đây là bước tiến phù hợp với bối cảnh hội nhập, tạo điều kiện để các tập đoàn lớn mở rộng hoạt động tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Nội, nguyên Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài cho rằng danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện phải được quy định tại luật, không thể giao xuống nghị định. Điều này đảm bảo tính chặt chẽ và minh bạch. Ông cũng đề nghị làm rõ quy định về các dự án lớn, như đường sắt tốc độ cao, để tránh bỏ sót những dự án có tác động lớn đến ngân sách và xã hội.

Giáo sư Lê Đăng Huệ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự Kinh tế (Bộ Tư pháp) cảnh báo dự thảo còn thiếu những khái niệm cốt lõi như "chủ trương đầu tư" hay "quyền sử dụng đất". Ông cho rằng việc bỏ qua định nghĩa rõ ràng sẽ dẫn đến khoảng trống pháp lý, gây khó khăn cho cả quản lý và doanh nghiệp.

Bà Nguyễn Minh Thảo – Trưởng ban Môi trường kinh doanh (CIEM) lại tập trung vào phân tích danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Bà Thảo nhấn mạnh, thay vì chỉ giảm điều kiện, cần giảm hẳn số ngành nghề. Bởi lẽ, khi một ngành đã bị đưa vào danh mục, nguy cơ phát sinh thêm nhiều điều kiện con là rất lớn. Bà Thảo cũng cho rằng tiêu chí xác định ngành nghề có điều kiện còn mơ hồ, cần quy định rõ ràng để tránh lạm dụng.

Các ý kiến đều thống nhất rằng mục tiêu cuối cùng của việc sửa đổi Luật Đầu tư Kinh doanh là nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Việt Nam cần thể chế hiện đại, minh bạch, để thu hút và giữ chân nhà đầu tư, đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước.

Dự thảo Luật Đầu tư Kinh doanh lần này được kỳ vọng sẽ mở ra giai đoạn mới cho môi trường kinh doanh của Việt Nam. Những điểm cải cách như cắt giảm ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao. Tuy nhiên, các chuyên gia cùng đại diện cơ quan soạn thảo cũng thống nhất rằng luật cần tiếp tục được hoàn thiện, cụ thể hóa, đảm bảo tính khả thi khi áp dụng.

Anh Minh

Nguồn: https://baochinhphu.vn/doanh-nghiep-ky-vong-su-cai-cach-manh-me-tu-luat-dau-tu-kinh-doanh-102250924163254311.htm