Độc đáo tục nhận con nuôi của người Sán Chỉ

Với người Sán Chỉ ở các xã Hoành Mô, Lục Hồn và Bình Liêu, nhận con nuôi không chỉ là sợi dây tình thân, mà còn là nghi lễ cầu phúc, gửi gắm niềm tin vào điều lành và chúc phúc cho đôi lứa . Giữa nhịp sống hiện đại, phong tục lạ mà đẹp ấy vẫn được gìn giữ như một biểu tượng của lòng nhân hậu và sự gắn kết cộng đồng.

Nghi lễ trang trọng và đậm bản sắc

Người Sán Chỉ có tỷ lệ dân số đứng thứ 3 sau dân tộc Tày, Dao, tập trung cư trú ở xã Bình Liêu, Hoành Mô và xã Lục Hồn... Họ vẫn cùng nhau bảo tồn những nét văn hóa đặc trưng của dân tộc mình. Theo truyền thống người Sán Chỉ, việc nhận con nuôi phải hợp tuổi tác và không được trong cùng huyết thống. Quan trọng nhất là sự hòa hợp trong tính cách và tình cảm giữa hai gia đình.

Bà mối đang sửa lại vấn tóc và khăn cho cô dâu.

Ông Đặng A Trình, Người có uy tín thôn Loòng Vài (xã Hoành Mô) chia sẻ, gia đình nhận nuôi thường là những người “đủ nếp đủ tẻ”, cuộc sống yên ấm, có điều kiện và được cho là “có vía tốt”. Việc nhận con nuôi không chỉ là thêm người thân, mà còn là một cách cầu mong may mắn, bình an.

“Đây là nghi lễ đã có từ rất lâu đời của người Sán Chỉ rồi. Càng ngày khi đời sống kinh tế của người dân càng được nâng lên thì lại tổ chức nghi lễ này càng được tổ chức chu đáo và trang trọng hơn ấy chứ”, ông Trình nói.

Từ sau nghi lễ nhận con nuôi, mối quan hệ giữa hai bên trở nên vô cùng thân thiết. Người con được nhận sẽ được xem như một thành viên của gia đình. Trong mọi dịp quan trọng từ cưới xin, giỗ chạp đến lễ Tết... người con ấy đều có mặt, thậm chí còn phải về thăm, chúc Tết bố mẹ nuôi trước cả bố mẹ ruột. Khi bố mẹ nuôi qua đời, con nuôi cũng mặc tang, chịu tang và thờ cúng như con đẻ, thể hiện lòng hiếu kính và sự gắn bó thiêng liêng.

Phù rể gánh sính lễ đến nhà mẹ nhận.

Lễ nhận con nuôi của người Sán Chỉ được tổ chức công phu, thể hiện sự trang trọng và tấm lòng của cả hai bên. Trước lễ, nhà người con gái nuôi sẽ mời thầy về nhà làm lễ cúng trước. Sau đó chuẩn bị 1 con lợn, 1 gánh gạo nếp, 1 gánh gạo tẻ, 42 chiếc bánh dày, 30 lít rượu cùng một khoản tiền tùy điều kiện, thường từ 3 đến 5 triệu đồng đến nhà bố mẹ nuôi.

Trong ngày làm lễ, sau nghi thức, hai bên họ hàng cùng quây quần, dùng bữa cơm thân mật như một buổi liên hoan kết tình gia đình. Gia đình bố mẹ nuôi cũng chuẩn bị gánh chăn màn, quần áo và các vật dụng cần thiết tặng lại... Đặc biệt, bố mẹ nhận còn trao cho hai con một đôi nhẫn cưới mang ý nghĩa lấy vốn làm ăn ban đầu biểu trưng cho sự che chở, đùm bọc.

Cô dâu chú rể đến nhà bố mẹ nhận.

Đặc biệt, tục lệ còn quy định số lượng con nuôi bằng với số con đẻ trong nhà, với quan niệm “thêm đàn thêm đống” càng nhiều con cháu, càng thêm phúc lộc.

Cầu nối văn hóa và hòa nhập cộng đồng

Điểm thú vị là tục nhận con nuôi khi có cô gái dân tộc khác kết hôn với người Sán Chỉ. Khi ấy, người con dâu mới sẽ được tìm cho một gia đình để nhận làm bố mẹ nuôi, giúp cô hòa nhập, hiểu phong tục và được cộng đồng đón nhận. Việc nhận này thường diễn ngay ra sau đám cưới, khi cô dâu chính thức về nhà chồng.

Mẹ nhận dặn dò con cái nuôi và chúc phúc cho con những điều tốt đẹp nhất.

Nhờ phong tục này, người con dâu dù khác dân tộc vẫn cảm thấy được chào đón, yêu thương và bảo vệ, không bị lạc lõng giữa môi trường văn hóa mới. Đó cũng là minh chứng rõ nét cho tinh thần cởi mở, nhân văn và hướng đến cộng đồng của người Sán Chỉ.

Tháng 9/2025, chị Lục Thị Hồng, dân tộc Tày, thôn Nà Ếch (xã Bình Liêu) vừa làm thủ tục nhận bố mẹ nuôi gia đình ông Trần A Dìn và bà Trần Thị Vì, thôn Pắc Pộc (xã Hoành Mô).

“Sau đám cưới, tôi được làm thủ tục và nhận bố mẹ nuôi của mình. Nhờ đó tôi cảm thấy hòa nhập hơn, như một người con Sán Chỉ, mạnh dạn hơn với môi trường mới, ngôi nhà mới của mình”, chị Hồng chia sẻ.

Trước khi ra về, mọi người chào chén rượu cho cô dâu chú rể để chúc phúc.

Trải qua bao thế hệ, tục nhận con nuôi vẫn được duy trì và xem như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Sán Chỉ. Dẫu xã hội hiện đại đã thay đổi nhiều, nhưng ở các bản làng vùng cao, nghi lễ này vẫn được tổ chức trang trọng, giữ nguyên ý nghĩa ban đầu: kết nối con người, lan tỏa tình yêu thương và tôn vinh sợi dây gắn bó giữa các gia đình.

Việc nhận thêm bố mẹ nuôi cho cô dâu, chú rể mới nhằm lấy vía tốt cho đôi trẻ sau này làm ăn thuận lợi, cuộc sống sung túc, con cái đủ đầy. Tục lệ ấy, hơn cả một nghi lễ, chính là biểu tượng của lòng nhân hậu và khát vọng sum vầy, phản ánh sâu sắc nét đẹp văn hóa của người Sán Chỉ giàu truyền thống và đậm đà bản sắc Việt Nam.

 La Nhung ( TT Cung ứng Dịch vụ xã Bình Liêu)

Nguồn: https://baoquangninh.vn/doc-dao-tuc-nhan-con-nuoi-cua-nguoi-san-chi-3385249.html