Đưa làng nghề truyền thống trở thành trụ cột kinh tế bền vững, góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống

Trong xu thế hội nhập, nhiều làng nghề truyền thống đứng trước nguy cơ mai một. Việc gắn bảo tồn làng nghề với phát triển du lịch nông thôn được xem là giải pháp vừa bảo vệ di sản văn hóa, vừa khai thác tiềm năng kinh tế ở Phú Thọ. Đây là hướng đi phù hợp để gìn giữ hồn nghề và thúc đẩy phát triển bền vững.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ, toàn tỉnh có hơn 110 làng nghề và hàng trăm "làng có nghề" đang hoạt động, thu hút hơn 30.000 hộ cùng hàng chục hợp tác xã, doanh nghiệp, tạo việc làm cho khoảng 43.000 lao động. Những làng nghề thủ công mỹ nghệ, dệt thổ cẩm, rèn, gốm… không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế nông thôn gắn với du lịch.

Du khách trải nghiệm vẽ sáp ong, nhuộm tràm cùng nghệ nhân người Mông ở xã Pà Cò

Từ bao đời nay, đồng bào dân tộc Mông ở xã Pà Cò vẫn miệt mài bên khung cửi, gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Những tấm vải sặc sỡ hoa văn không chỉ dùng để may trang phục thường ngày mà còn thể hiện tâm hồn, bản sắc của người phụ nữ Mông. Khi du lịch cộng đồng phát triển, thổ cẩm Mông không còn bó hẹp trong đời sống thường nhật.

Từ năm 2015, xã Pà Cò đã thành lập làng nghề dệt thổ cẩm, duy trì hàng trăm khung cửi. Chị em phụ nữ cùng nhau lập tổ hợp tác, hợp tác xã, biến thổ cẩm thành nhiều sản phẩm mới như: Túi xách, khăn, đồ trang trí. Nhờ vậy, phụ nữ trong xã có thu nhập ổn định, không phải đi làm ăn xa, vừa giữ nghề vừa làm du lịch.

Không chỉ người Mông ở Pà Cò, đồng bào Dao Tiền ở xóm Sưng, xã Cao Sơn cũng đang tích cực bảo tồn nghề dệt, thêu thổ cẩm. Những bàn tay khéo léo của các bà, các mẹ đã tạo nên sản phẩm rực rỡ sắc màu, được du khách ưa chuộng mua làm quà lưu niệm.

Chị Triệu Thị Tiên, thành viên Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền chia sẻ: "Từ khi tham gia tổ hợp tác, chúng tôi vừa có thể ở nhà dệt, vừa có thêm thu nhập và quảng bá văn hóa dân tộc đến du khách".

Phụ nữ Dao Tiền ở xóm Sưng, xã Cao Sơn gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Tuy nhiên, nhiều làng nghề vẫn gặp khó khăn như: Lớp thợ trẻ ngày càng ít, sản xuất manh mún, thiết bị lạc hậu, thiếu vốn, phụ thuộc thương lái, trong khi giá nguyên liệu tăng và ô nhiễm môi trường gia tăng. Nhiều lao động trẻ chuyển sang làm việc tại khu công nghiệp khiến việc kế thừa nghề truyền thống trở thành thách thức. Thực tế này cho thấy, nếu chỉ trông vào thói quen tiêu dùng truyền thống thì làng nghề sẽ khó trụ vững.

Vì thế, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ đã và đang tạo điều kiện và khuyến khích các địa phương có làng nghề tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuẩn hóa quy trình sản xuất, mở rộng thị trường qua du lịch và thương mại điện tử để đảm bảo vừa giữ được hồn nghề, vừa đứng vững trước thị trường. Góp phần phấn đấu đến năm 2030, tỉnh Phú Thọ nằm trong nhóm ngành nghề nông thôn tăng trưởng 6-7%/năm, thu nhập bình quân lao động tăng hơn 2,5 lần so với năm 2020, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt từ 80% trở lên, trong đó ít nhất 35% có bằng hoặc chứng chỉ nghề.

Du khách thích thú trải nghiệm nghề vẽ sáp ong, nhuộm tràm truyền thống tại xã Pà Cò

Để làng nghề truyền thống trở thành trụ cột kinh tế bền vững, góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, thời gian tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo và giữ chân thế hệ trẻ, đổi mới công nghệ và xây dựng thương hiệu mạnh. Ở nhiều nơi, mô hình "Lớp học nghề tại nhà" đã hình thành, giúp thanh niên vừa học bài bản từ nghệ nhân, vừa có thu nhập ngay trên quê hương.

Cùng với đó, nguồn vốn khuyến công sẽ trở thành cú huých để các cơ sở làng nghề thay thế máy móc cũ, tăng năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm. Sản phẩm sản xuất ra không chỉ dừng ở chợ quê mà được gắn tem truy xuất nguồn gốc, tham gia chương trình OCOP, hiện diện ở hội chợ, siêu thị và trên các sàn thương mại điện tử.

Một hướng mở đầy triển vọng là kết hợp làng nghề với du lịch trải nghiệm. Du khách có thể tận tay nhuộm vải, nặn gốm, khâu lá nón, rồi mang về một món quà tự làm - một "độc bản" mang câu chuyện của chính họ. Thực tế cho thấy, một số làng nghề dệt, rèn hay chế tác gỗ mỹ nghệ, lượng khách tăng đều mỗi năm, kéo theo cả dịch vụ lưu trú, ẩm thực địa phương cùng phát triển.

Có thể khẳng định, việc bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống ở Phú Thọ không chỉ giữ gìn giá trị văn hóa lâu đời của cha ông mà còn mở ra hướng phát triển du lịch nông thôn giàu bản sắc. Khi sản phẩm thủ công được gắn với không gian làng quê yên bình và câu chuyện văn hóa sẽ trở thành điểm nhấn độc đáo, thu hút du khách trong và ngoài nước./.

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/dua-lang-nghe-truyen-thong-tro-thanh-tru-cot-kinh-te-ben-vung-gop-phan-bao-ton-cac-gia-tri-van-hoa-truyen-thong-20251111160630332.htm