Giải pháp xây dựng văn hóa sở hữu trí tuệ

Gần 100 đại biểu, chuyên gia đến từ các viện, trường đại học, cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội, nhà khoa học và DN khu vực phía Nam đã tham dự hội thảo.

Anh hùng lao động Hoàng Đức Thảo, Tổng Giám đốc Công ty CP KH-CN Việt Nam (Busadco) chia sẻ về văn hóa sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo của DN mình.

Ông Trần Giang Khuê, Trưởng Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại TP.HCM cho biết, hội thảo nhằm hưởng ứng ngày SHTT thế giới 26/4, tôn vinh vai trò của SHTT và đổi mới sáng tạo trong đời sống kinh tế - xã hội. Qua đó, truyền tải, cung cấp thông tin, kiến thức và đưa ra các giải pháp để xây dựng văn hóa SHTT và đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả bảo hộ, quản lý, phát triển tài sản trí tuệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Còn nhiều thách thức

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Vũ Tuấn Hưng, Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ đánh giá, tại Việt Nam nhận thức về tầm quan trọng của SHTT đã có những bước tiến đáng kể.

Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật nhằm điều chỉnh và thúc đẩy văn hóa SHTT, như: Luật SHTT, Chiến lược quốc gia về SHTT cùng hàng loạt các Nghị định, Thông tư của Chính phủ và Bộ KH-CN đã tạo ra hành lang pháp lý để khuyến khích phát triển và bảo hộ văn hóa SHTT.

Năm 2024, Cục SHTT đã tiếp nhận 151.489 đơn SHTT các loại (tăng 2,2% so với năm 2023), bao gồm 88.355 đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp (tăng 4,5%) và 63.134 các loại đơn và yêu cầu khác.

Cục SHTT đã xử lý được 140.497 đơn các loại (tăng 17,5% so với cùng kỳ 2023), trong đó 88.711 đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp (tăng 29,8%) và 51.786 đơn/yêu cầu khác. Cục cũng đã cấp 51.437 văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp các loại (tăng 46%).

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều thách thức trong việc xây dựng và phát triển văn hóa SHTT, cũng như hoàn thiện hệ thống chính sách, quy định liên quan.

Việc xâm phạm quyền SHTT, bao gồm sao chép, làm giả sản phẩm, xâm phạm bản quyền, nhãn hiệu, sáng chế... vẫn diễn ra phổ biến, nhiều nhất ở lĩnh vực phần mềm, âm nhạc, phim ảnh và hàng hóa tiêu dùng.

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, số vụ vi phạm về hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ năm 2023 là hơn 4.000 vụ. Các hành vi vi phạm này thường không bị xử lý kịp thời hoặc thiếu nghiêm minh do những khó khăn trong việc phát hiện và chứng minh vi phạm.

Ngoài ra, hoạt động hỗ trợ DN và các tổ chức trong việc bảo vệ quyền SHTT còn chưa thực sự được quan tâm đúng mức và hiệu quả.

Các chính sách hỗ trợ DN trong việc đăng ký và bảo vệ quyền SHTT đã được cải thiện. Tuy nhiên, việc phổ biến thông tin và cung cấp các dịch vụ tư vấn hỗ trợ DN trong việc bảo vệ quyền SHTT vẫn chưa được triển khai một cách rộng rãi và hiệu quả. Các DN nhỏ và vừa thường gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình do thiếu hiểu biết và nguồn lực.

Xây dựng văn hóa sở hữu trí tuệ

Mặc dù còn nhiều hạn chế, nhưng theo các chuyên gia, thời gian qua Việt Nam cũng đã có những nỗ lực không nhỏ trong việc cải thiện môi trường pháp lý, phát triển hệ thống hỗ trợ và tư vấn về SHTT, cũng như gia nhập các hiệp định quốc tế, tạo nền tảng vững chắc để bảo vệ quyền lợi cho các tổ chức, cá nhân sở hữu tài sản trí tuệ.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Nguyễn Kỳ, Phó Giám đốc Sở KH-CN Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, SHTT và đổi mới sáng tạo đang trở thành yếu tố then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội.

SHTT không chỉ là công cụ bảo vệ quyền lợi của các nhà sáng tạo mà còn góp phần thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng KH-CN vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh. Đặc biệt, đối với khu vực phía Nam, trung tâm kinh tế năng động của cả nước, việc xây dựng văn hóa SHTT và đổi mới sáng tạo không chỉ giúp nâng cao giá trị tài sản trí tuệ mà còn tạo động lực phát triển bền vững cho DN và cộng đồng.

Đặc biệt, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành cuối năm 2024 đã tạo sự đột phá về thể chế, đưa SHTT, đổi mới sáng tạo trở thành công cụ động lực góp phần đẩy mạnh năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nghị quyết số 57 khẳng định KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là nhân tố quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, đến năm 2030, tỷ lệ DN có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt trên 40% trong tổng số DN, số lượng đơn đăng ký sáng chế, văn bằng bảo hộ sáng chế tăng trung bình 16 - 18%/năm, tỷ lệ khai thác thương mại đạt 8-10%. Đây chính là kim chỉ nam để các địa phương, DN và tổ chức KH-CN hành động mạnh mẽ hơn nữa.

“Một hệ thống SHTT và đổi mới sáng tạo vận hành hiệu quả chỉ khi cả xã hội có ý thức tôn trọng, bảo vệ quyền SHTT và đổi mới sáng tạo. Văn hóa SHTT và đổi mới sáng tạo không chỉ giúp khuyến khích sáng tạo, giảm thiểu tình trạng vi phạm bản quyền mà còn tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, ông Nguyễn Kỳ, Phó Giám đốc Sở KH-CN Bà Rịa - Vũng Tàu nhấn mạnh.

Tại Bà Rịa - Vũng Tàu, các hoạt động hỗ trợ xác lập quyền SHTT đã được đẩy mạnh, với số lượng đơn đăng ký và văn bằng bảo hộ tăng hàng năm. Trong năm 2024, số đơn đăng ký sở hữu trí tuệ có 409 đơn (gồm 15 đơn sáng chế, 8 giải pháp hữu ích, 26 kiểu dáng công nghiệp, 360 nhãn hiệu) tăng 58,8% so với mức trung bình hàng năm giai đoạn 2018–2022 (bình quân 255 đơn/năm).

Bài, ảnh: NGỌC MINH

Nguồn: https://baobariavungtau.com.vn/kinh-te/202504/giai-phap-xay-dung-van-hoa-so-huu-tri-tue-1038941/