Hấp dẫn lễ hội di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Mỗi lễ hội không chỉ mang đậm giá trị tín ngưỡng, phong tục của từng dân tộc mà còn là sợi dây kết nối các thế hệ, góp phần gìn giữ, lan tỏa tình yêu quê hương, niềm tự hào về bức tranh văn hóa Đồng Nai đa sắc màu, sôi động và đầy sức sống.

Hội tụ nhiều lễ hội độc đáo

Đồng Nai hiện có 6 lễ hội được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cụ thể: Lễ hội Dua tpeng (Phá bàu) của người Khmer ở xã Lộc Hưng, Lễ hội Miếu Bà Rá ở phường Phước Long, Lễ hội Cầu bông của người Kinh, Lễ hội chùa Ông và Lễ giỗ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh ở phường Trấn Biên, Lễ hội Sayangva (cúng thần Lúa) của người Chơro ở Đồng Nai.

Ban Quản lý di tích đình thần Hưng Long, phường Chơn Thành thực hiện nghi lễ truyền thống trong Lễ hội Cầu bông của người Kinh năm 2025. Ảnh: My Ny

Trong đó, Lễ hội Dua tpeng (Phá bàu) của người Khmer ở xã Lộc Hưng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 4615/QĐ-BVHTTDL ngày 20-12-2019. Lễ hội diễn ra vào tháng 3 âm lịch hằng năm và là dịp để đồng bào Khmer cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, lễ hội còn thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người và thiên nhiên, đề cao tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Ngoài phần nghi lễ trang nghiêm, phần hội của Lễ hội Dua tpeng diễn ra náo nhiệt. Khi tiếng trống vang lên, người dân nhanh chóng đưa các vật dụng xuống bàu nước để đánh bắt cá, trong khi trên bờ là những điệu múa lâm vông, lâm thôn, tiếng nhạc, tiếng trống rộn ràng. Không khí lễ hội hòa quyện giữa sắc màu, âm thanh và nụ cười, tạo nên khung cảnh hân hoan, sôi động. Sau khi thu hoạch cá, người dân cùng nhau nướng cá, chế biến món ăn truyền thống, vừa thưởng thức vừa giao lưu, ca hát, thể hiện niềm vui, sự gắn kết và lòng biết ơn với thiên nhiên.

Tại các đình và miếu trên địa bàn tỉnh như: đình thần Hưng Long, đình thần Tân Khai, đình thần Thanh An, đình thần Suối Cạn, đình thần Tân Lập Phú, miếu Đức Hòa hằng năm đều diễn ra Lễ hội Cầu bông của người Kinh. Lễ hội này ra đời vào khoảng nửa cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, gắn với quá trình hình thành các ngôi đình thần và hoạt động sản xuất nông nghiệp của những cư dân người Kinh sinh sống trên địa bàn tỉnh Bình Phước (cũ). Cùng với các nghi lễ truyền thống, phần hội của lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động biểu diễn hát bội, các trò chơi dân gian như: chọi gà, đi cà kheo, đánh cờ…

Trưởng ban Quản lý di tích đình thần Hưng Long (ở phường Chơn Thành, tỉnh Đồng Nai) Ngô Tấn Bông chia sẻ: “Lễ hội Cầu bông không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ, tri ân các bậc tiền nhân đã có công khai hoang, lập ấp mà còn gửi gắm ước vọng về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống sung túc. Qua lễ hội, thế hệ trẻ hôm nay có cơ hội hiểu hơn về nguồn cội, về những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của ông cha, từ đó thêm yêu quê hương, ý thức hơn trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.

Ngoài 6 lễ hội được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Đồng Nai còn có hàng chục lễ hội truyền thống được tổ chức hằng năm tại các di tích, đình, chùa, miếu. Có thể kể đến như: Lễ hội Lồng tồng của đồng bào Tày, Lễ cấp sắc của người Dao, Lễ cúng trăng của người Khmer, Lễ hội làm Chay của người Hoa…

Lễ hội Sayangva của người Chơro ở Đồng Nai được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025. Lễ hội diễn ra từ ngày 15-2 đến ngày 15-4 âm lịch tại nhiều xã, phường trên địa bàn tỉnh như: xã Phú Lý, phường Bảo Vinh, phường Bình Lộc... Đây là lễ hội lớn nhất của người Chơro, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên, nhà nhà được ấm no, hạnh phúc. Lễ hội gồm 2 phần: phần lễ và phần hội. Trong lễ hội, đồng bào Chơro cùng nhau biểu diễn cồng chiêng, thi kéo co, nhảy bao bố, bắn nỏ, bịt mắt đập heo đất; thưởng thức ẩm thực như: cơm lam, rượu cần…

Động lực mới cho du lịch văn hóa

Vài năm trở lại đây, các lễ hội truyền thống của Đồng Nai thu hút khá đông người dân và du khách tham dự. Trong đó, Lễ hội chùa Ông và Lễ giỗ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh tại phường Trấn Biên là 2 hoạt động văn hóa, tín ngưỡng mang đậm dấu ấn lịch sử, gắn liền với quá trình hình thành và phát triển vùng đất Đồng Nai. Các hoạt động trong lễ hội được tổ chức trang trọng, kết hợp giữa nghi thức truyền thống và các chương trình nghệ thuật dân gian, vừa thể hiện lòng tri ân với tiền nhân vừa giới thiệu, quảng bá du lịch Đồng Nai đến bạn bè, du khách gần xa.

Theo Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Đồng Nai Trần Quang Toại, Lễ giỗ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh không chỉ có ý nghĩa với người dân địa phương mà còn mang tầm ảnh hưởng đối với cả vùng Nam Bộ. Hiện nay, ở nhiều tỉnh, thành trong khu vực đều có nơi thờ Đức Ông Nguyễn Hữu Cảnh. Vì vậy, việc tổ chức lễ giỗ có thể được mở rộng, liên kết giữa các địa phương để hình thành chuỗi sự kiện văn hóa, du lịch vùng, tạo sức lan tỏa trong nhân dân.

Ông Toại cho rằng: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Nai nên phối hợp với các tỉnh, thành có thờ Đức Ông để tổ chức các hoạt động giao lưu, gặp gỡ ban quý tế các đình trong Lễ giỗ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh. Sự kết tinh giữa giá trị văn hóa, lịch sử, đạo đức và nhân văn trong lễ giỗ sẽ góp phần tạo nên sức mạnh mềm cho văn hóa, thúc đẩy du lịch phát triển, từ đó lan tỏa hình ảnh vùng đất Đồng Nai.

Nhiều năm nay, Đồng Nai đã chú trọng quảng bá các lễ hội truyền thống trên nhiều nền tảng số như: Facebook, YouTube, Zalo và các website của sở, ngành, địa phương, giúp hình ảnh di sản đến gần hơn với công chúng. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ là công cụ giới thiệu văn hóa địa phương một cách sinh động mà còn trở thành kênh giáo dục hiệu quả, khơi dậy niềm tự hào và ý thức gìn giữ bản sắc dân tộc trong thế hệ trẻ. Nhờ công nghệ số, các lễ hội truyền thống, di sản văn hóa phi vật thể được hồi sinh, trở thành động lực phát triển du lịch Đồng Nai.

My Ny

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202510/hap-dan-le-hoi-di-san-van-hoa-phi-vat-the-quoc-gia-f163fb8/