Huyết khối, đột quỵ sau uống thuốc tránh thai kéo dài, ai nguy cơ cao cần tránh?

tránh thai - Ảnh 1. — Việc sử dụng thuốc tránh thai cần có tư vấn của chuyên gia y tế - Ảnh: Reuters

Thuốc tránh thai thường được các chị em sử dụng với mục đích tránh mang thai ngoài ý muốn. Những viên thuốc tiện lợi, mang lại hiệu quả cao, nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nếu không sử dụng đúng cách.

Đột quỵ sau uống thuốc tránh thai kéo dài

Chị N.T. (35 tuổi, tỉnh Phú Thọ) đến viện trong tình trạng toàn bộ chân trái bị phù, sưng nề kèm đau nhức. Tại bệnh viện, chị được chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới. Ngoài ra, kết quả hình ảnh siêu âm và CT cho thấy có rất nhiều huyết khối ở hai chi dưới và chị được chuyển tới chuyên khoa tim mạch để điều trị.

Qua khai thác tiền sử bệnh, được biết chị T. sử dụng thuốc tránh thai liên tục trong thời gian 5 năm nay.

Các bác sĩ nhận định việc sử dụng thuốc tránh thai kéo dài dẫn đến tác dụng phụ hình thành huyết khối, gây nguy hiểm cho tính mạng.

Nếu không phát hiện kịp thời, tình trạng này có thể gây nhiều biến chứng khó lường, trong đó nguy hiểm nhất là thuyên tắc phổi. Ngoài ra, người bệnh có thể bị loét da vùng dưới vị trí tĩnh mạch bị huyết khối, đau chân, ảnh hưởng đến sinh hoạt…

Mới đây, Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng tiếp nhận trường hợp nữ giới nhập viện đột quỵ do huyết khối xoang tĩnh mạch não. Đây là một bệnh lý nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ sót, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có sử dụng thuốc tránh thai đường uống kéo dài.

Chị T.M. (36 tuổi, tỉnh Lạng Sơn) nhập viện trong tình trạng rối loạn ý thức, co giật toàn thân, hôn mê sâu, liệt tứ chi...

Trước đó chị chỉ xuất hiện triệu chứng đau đầu, vẫn sinh hoạt bình thường. Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 sau khi được chụp cắt lớp vi tính sọ não, các bác sĩ chẩn đoán chị M. bị chảy máu não lớn do huyết khối xoang tĩnh mạch.

Theo các bác sĩ, chị M. đang sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày trong thời gian kéo dài và đây có thể là nguyên nhân gây xuất hiện huyết khối trong tĩnh mạch và dẫn đến đột quỵ.

Ngoài ra còn có trường hợp phát bệnh sớm, nhập viện tại Trung tâm đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai. Các bác sĩ khai thác bệnh sử ghi nhận bệnh nhân nữ 33 tuổi đang sử dụng thuốc tránh thai được khoảng 3 tháng.

Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau đầu dữ dội kèm theo co giật. Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho thấy bệnh nhân bị huyết khối xoang tĩnh mạch não kèm xuất huyết.

Dù được điều trị tích cực bằng thuốc chống đông và chống co giật, bệnh nhân vẫn bị để lại di chứng tê nhẹ nửa người và cần thời gian dài để phục hồi.

Điều đáng cảnh báo, hiện nay nhiều chị em còn sử dụng thuốc tránh thai với mục đích trị mụn, hay lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp. Cách đây không lâu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng tiếp nhận cấp cứu nữ bệnh nhân 34 tuổi trong tình trạng bất tỉnh, khó thở.

Kết quả bệnh nhân có huyết khối động mạch phổi hai bên. Trước đó, cô gái này thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai Levonorgestrel 10 năm nay, thường uống 12-15 viên Levonorgestrel/tháng.

Huyết khối, đột quỵ sau uống thuốc tránh thai kéo dài, ai nguy cơ cao cần tránh? - Ảnh 2. — Các phương pháp tránh thai được áp dụng nhiều hiện nay - Ảnh: BVCC

Ai có nguy cơ cao?

Bác sĩ Nguyễn Thị Minh Thanh - trưởng khoa khám chuyên gia, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội - cho biết thuốc tránh thai hằng ngày thường có chứa hormone sinh dục nữ như estrogen và progesterone, có tác dụng tránh thai bằng cách ngăn cản sự rụng trứng, cản trở tinh trùng bơi về phía tử cung để thụ tinh, làm biến đổi thành tử cung để trứng không thể làm tổ.

"Đây được xem là phương pháp tránh thai khá an toàn. Không phải tất cả mọi phụ nữ dùng thuốc tránh thai đều bị huyết khối tĩnh mạch. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc tránh thai có thể làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối gây đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Tỉ lệ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ chiếm 1/10.000. Nguy cơ huyết khối tăng lên ở những người như phụ nữ đã lớn tuổi, trên 35 tuổi; người có tiền sử huyết khối trong gia đình hoặc bản thân hút thuốc lá; thừa cân, béo phì, có lối sống ít vận động, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp...", bác sĩ Thanh nêu rõ.

Bác sĩ Nguyễn Hải Linh - khoa đột quỵ não, Viện thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 - cho biết đối với những người mang đột biến gen Factor V Leiden, nguy cơ huyết khối khi dùng thuốc tránh thai có thể tăng gấp 20-30 lần. Từ đó sẽ dẫn đến nguy cơ hình thành huyết khối trong hệ tĩnh mạch, trong đó có tĩnh mạch não.

"Ngoài thuốc tránh thai đường uống, các loại thuốc tránh thai nội tiết khác dùng đường tiêm hay miếng dán tránh thai có thành phần estrogen đều có nguy cơ gây nên tình trạng hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch", bác sĩ Linh cho hay.

Các chuyên gia khuyến cáo những trường hợp này cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc tránh thai. Nếu có ý định sử dụng thuốc tránh thai hoặc đang dùng thuốc tránh thai, chị em nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, làm xét nghiệm cần thiết và được tư vấn cách dùng an toàn, hiệu quả. Không tự ý sử dụng hoặc kéo dài thời gian uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Dấu hiệu cần chú ý khi sử dụng thuốc tránh thai

Bác sĩ Đinh Trung Hiếu - Trung tâm đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai - khuyến cáo trong quá trình sử dụng, nếu thấy có biểu hiện bất thường như đau đầu với mức độ tăng dần, đau tăng về đêm, uống thuốc giảm đau không đỡ, đặc biệt nếu xuất hiện các cơn giật cơ bất thường hoặc ý thức không tỉnh táo thì cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế.

Bên cạnh đó, trong quá trình thăm khám, chú ý cung cấp thông tin đầy đủ về loại thuốc, thời gian đã sử dụng. "Thuốc tránh thai là công cụ hữu ích, nhưng cần sử dụng đúng cách để tránh biến chứng, đừng biến nó thành "quả bom hẹn giờ".

Chị em cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, được bác sĩ tư vấn trước khi dùng thuốc tránh thai, đặc biệt là với chị có yếu tố nguy cơ. Ngoài ra, có thể tầm soát đột biến gene nếu gia đình có tiền sử rối loạn đông máu.

Duy trì lối sống lành mạnh, uống đủ nước và tránh nhịn ăn khi sử dụng thuốc tránh thai. Thuốc tránh thai chỉ thực sự an toàn khi được sử dụng đúng cách và dưới sự theo dõi của bác sĩ", bác sĩ Hiếu nhấn mạnh.