Khi Đảng viên không còn sợ… sinh thêm con

Gỡ bỏ rào cản vô hình

Ngồi trong căn phòng làm việc nhỏ tại một cơ quan ở Hà Nội, chị Nguyễn Mộng Hoài - một cán bộ, đảng viên vẫn nhớ như in quyết định sinh con thứ ba của mình cách đây nhiều năm về trước. Đó là một lựa chọn xuất phát từ mong mỏi của cả gia đình, nhưng cũng là quyết định khiến chị trăn trở không ít.

“Hai vợ chồng đã suy nghĩ rất kỹ và chấp nhận cả việc bị xử lý kỷ luật. Dù vậy, tôi vẫn không tránh khỏi cảm giác áy náy… vì là đảng viên mà lại làm điều vượt ngoài quy định,” chị kể.

Với chị, điều day dứt hơn cả không phải là việc bản thân bị khiển trách, mà là nỗi lo tập thể bị ảnh hưởng do thành tích thi đua không trọn vẹn. “Tôi không muốn chuyện riêng của mình làm khó cho đơn vị. Nhưng có những điều, trái tim mình không thể không làm,” chị nói, giọng chùng xuống rồi nở một nụ cười nhẹ, như để gói ghém lại cả quãng thời gian đã qua.

Thế nhưng, từ khi đọc được Hướng dẫn số 03-HD/UBKTTW ban hành ngày 20/3/2025 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Theo đó, đảng viên sinh con thứ ba sẽ không còn bị xem xét xử lý kỷ luật - chị Hoài như trút được gánh nặng trong lòng bấy lâu.

Theo hướng dẫn này, hành vi sinh con thứ ba không còn bị xem là vi phạm, phù hợp với chính sách dân số và pháp luật hiện hành. Không chỉ gỡ bỏ một “nút thắt” lớn trong tư tưởng của nhiều đảng viên, văn bản này còn thể hiện sự thay đổi trong cách tiếp cận của Đảng: từ quản lý theo mệnh lệnh hành chính sang tôn trọng lựa chọn cá nhân trên cơ sở thực tiễn đời sống.

“Lúc đọc văn bản đó, tôi thực sự xúc động. Mình không còn cảm giác như người “có tì vết” nữa, mà thấy được tổ chức chia sẻ, lắng nghe và tôn trọng những lựa chọn rất đời thường của mỗi người,” chị Hoài bày tỏ. Chị còn nói vui: “Nghĩ lại, mình thấy cũng… đi trước thời cuộc. Dẫu chỉ là chuyện riêng, nhưng tôi tin những người như tôi đã góp phần nhỏ vào thay đổi nhận thức xã hội về việc sinh con trong bối cảnh già hóa dân số.”

Không riêng chị Hoài, nhiều đảng viên khác cũng cho rằng chính sách mới là bước chuyển hợp lý và hợp tình. Theo chị Nguyễn Thanh Nhi. - một cán bộ, đảng viên khác đang công tác tại Hà Nội, đây là một quyết định nhân văn, sát với thực tiễn.

“Nhiều gia đình hiện nay có điều kiện và mong muốn sinh thêm con, nhưng trước đây phải đắn đo vì ràng buộc kỷ luật. Giờ đây, chính sách đã tạo ra sự thoải mái và nhẹ lòng, đồng thời góp phần duy trì nòi giống, bổ sung nguồn nhân lực cho đất nước”, chị Nhi nhận định.

Từ góc độ tổ chức, chị Nhi cho rằng khi đảng viên được tin tưởng và thấu hiểu, họ càng có thêm động lực giữ gìn phẩm chất, cống hiến và gắn bó lâu dài.

Có chung quan điểm, nhiều đảng viên từng dè dặt chuyện con cái, giờ cũng thẳng thắn chia sẻ mong muốn sinh thêm con mà không lo bị “gắn mác” vi phạm. “Không phải ai sinh con thứ ba cũng là do thiếu hiểu biết hay bất chấp. Nhiều người như tôi, có kế hoạch, có điều kiện, và xem đó là hạnh phúc riêng cần được tôn trọng. Nay tổ chức hiểu điều đó, tôi thấy nhẹ lòng”, chị Phạm Thị Vân - giáo viên một trường tiểu học cơ sở ở Vĩnh Phúc chia sẻ.

Chính sách đi kịp thực tiễn, ứng phó với già hóa dân số

Việc ban hành Hướng dẫn số 03-HD/UBKTTW không chỉ đơn thuần là sửa đổi một văn bản hành chính, mà còn thể hiện sự chuyển biến trong tư duy quản lý về dân số. Theo đó, các điểm quy định xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba trong Hướng dẫn số 05/2022 đã được bãi bỏ, mở đường cho cách tiếp cận mới phù hợp hơn với thực tiễn.

Đây là bước điều chỉnh cần thiết trong bối cảnh mức sinh ở Việt Nam đang giảm mạnh và chạm mức thấp nhất trong lịch sử.

Theo Bộ Y tế, mức sinh toàn quốc đã giảm từ 2,11 con/phụ nữ năm 2021 xuống còn 1,91 năm 2024 đưa Việt Nam vào nhóm 5 quốc gia có mức sinh thấp nhất Đông Nam Á.

Nếu không có giải pháp kịp thời, dự báo đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng. Năm 2042, dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh, và từ sau 2054, tăng trưởng dân số sẽ chuyển sang âm. Hệ lụy kéo theo là thiếu hụt lao động, già hóa nhanh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội, thậm chí cả quốc phòng và an ninh quốc gia.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, với một điểm nhấn quan trọng: trao quyền quyết định thời gian sinh con, số con và khoảng cách sinh cho mỗi cặp vợ chồng, cá nhân.

Theo Bộ Y tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước cùng sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành và sự đồng thuận của người dân, công tác dân số tại Việt Nam trong nhiều năm qua đã đạt được những kết quả đáng kể. Từ năm 2006 đến 2021, cả nước đã duy trì mức sinh thay thế, quy mô dân số năm 2023 đạt hơn 104 triệu người, vượt mục tiêu đặt ra cho năm 2030. Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng, chất lượng dân số ngày càng được cải thiện, tuổi thọ trung bình tăng, chỉ số phát triển con người (HDI) liên tục tăng cao.

Tuy nhiên, những kết quả này cũng đang đối mặt với nguy cơ bị “phủ bóng” bởi xu hướng mức sinh giảm nhanh và kéo dài. Theo Bộ Y tế, mức sinh trên toàn quốc đã giảm từ 2,11 con/phụ nữ năm 2021 xuống còn 1,91 năm 2024, thấp nhất trong lịch sử. Mức sinh ở khu vực thành thị hiện chỉ dao động quanh mức 1,7-1,8 con/phụ nữ, trong khi ở nông thôn, nơi vốn có mức sinh cao hơn cũng đã giảm xuống còn 2,07 vào năm 2023, lần đầu tiên thấp hơn ngưỡng thay thế.

Nếu xu hướng này tiếp tục, Việt Nam được dự báo sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng vào năm 2039; quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh vào năm 2042; và sau năm 2054 sẽ bước vào giai đoạn tăng trưởng dân số âm. Kéo theo đó là hệ lụy thiếu hụt lao động, đẩy nhanh già hóa dân số và tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế -xã hội. Trước thực trạng đó, Bộ Y tế cho rằng việc sửa đổi pháp luật là cần thiết.

Việc Bộ Chính trị thay đổi chính sách không kỷ luật đảng viên khi sinh thêm con thứ 3 không chỉ cởi bỏ những ràng buộc đã lỗi thời, mà còn khẳng định một tư duy mới: tôn trọng quyền lựa chọn cá nhân trong khuôn khổ pháp luật, hài hòa với mục tiêu phát triển bền vững quốc gia.

Thanh Hà

Nguồn: https://baophapluat.vn/khi-dang-vien-khong-con-so-sinh-them-con-post543593.html