Khi đạo diễn người Mỹ vào vai Chí Phèo

Chí Phèo - Ảnh 1. — Cảnh trong vở kịch truyền thanh Chí Phèo

Nhân vật Chí Phèo do đạo diễn người Mỹ Aaron Toronto thể hiện. Chí Phèo là nhân vật thời phong kiến, người Việt có khi còn chưa cảm, chưa lột tả được hết thì một đạo diễn người Mỹ sẽ thể hiện ra sao?

Aaron bất ngờ khi được mời

Một khán giả sau khi xem xong vở diễn đã nghi ngờ hỏi đạo diễn Phúc Ân liệu anh có mời Aaron Toronto vào vai Chí Phèo trong tình trạng đang… xỉn như anh Chí không? Nghe thế, Aaron Toronto hài hước nói anh cũng thắc mắc y vậy.

Đạo diễn Vũ Phúc Ân chia sẻ kịch truyền thanh Chí Phèo (phát triển kịch bản từ tác phẩm của Nam Cao) khởi động từ tháng 10-2024. Ban đầu vai Chí Phèo giao cho một nam diễn viên trẻ người miền Nam.

Tập xong hết, bất ngờ diễn viên trúng tuyển nghĩa vụ quân sự. Đạo diễn tá hỏa kiếm người thay thế.

Anh chợt nhớ đến Aaron Toronto vì từng làm vài dự án với đạo diễn của phim Đêm tối rực rỡ. Ban đầu Aaron nghĩ Phúc Ân nhờ mình tìm giúp diễn viên, ai dè anh được mời luôn vai chính.

"Đúng là mời anh Aaron Toronto vào vai này có chút liều nhưng linh cảm của một đạo diễn mách cho tôi biết anh có thể làm được" - Phúc Ân nói.

Chia sẻ về cú liều này, Aaron Toronto bảo anh có cơ hội tiếp xúc với văn hóa Việt Nam gần 30 năm rồi. Khi nhận lời anh liên tục tìm hiểu về loại hình kịch truyền thanh, về nhân vật, về tác phẩm.

"Tôi nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của đạo diễn và các diễn viên khác trong vở. Tôi bị thu hút bởi nguyên tác rất nhân văn, dạy cho người ta biết thông cảm, biết nhìn thấu vào bên trong của mỗi người. Tôi thấy được tính người trong Chí Phèo" - Aaron Toronto tâm sự.

Đến xem buổi diễn, đạo diễn Tường Phương nói hồi những năm 1960 khi ở quê ông đã từng nghe kịch truyền thanh qua radio, đây là loại hình sống động trước khi truyền hình ra đời.

Nay ông xúc động vì ê kíp làm sống lại trong ông quá khứ đẹp. Với Aaron Toronto, ông đã trò chuyện, nghe anh tâm sự về văn hóa Việt Nam rất lâu trước khi đến TP.HCM sinh sống, ông rất bất ngờ về tình cảm của người đạo diễn Mỹ với Việt Nam.

"Tôi bất ngờ hơn, Aaron cho tôi cảm giác như ngồi trước radio nghe và tưởng tượng ra nhân vật Chí Phèo" - đạo diễn Tường Phương khen ngợi.

Chí Phèo - Ảnh 2. — Aaron Toronto (phải) thể hiện nhân vật Chí Phèo cùng Hồng Vân vai Thị Nở - Ảnh: L.ĐOAN

Lắng nghe âm thanh kể chuyện

Đạo diễn Phúc Ân cho biết tất cả những gì liên quan đến âm thanh đều được dùng để chuyển tải câu chuyện bao gồm bối cảnh, nhân vật, thế giới trong đó.

Vì nhấn mạnh âm thanh nên các yếu tố khác về hình ảnh chỉ là bổ trợ. "Âm thanh kích thích trí tưởng tượng nhiều hơn, cho mỗi người cảm nhận, hình dung riêng về câu chuyện" - Phúc Ân nói.

Đưa kịch truyền thanh lên sân khấu cũng là quá trình ê kíp mày mò để tìm kiếm những phương thức thể hiện mới.

Cứ mỗi tình huống từ kịch, đạo diễn ra bài tập cho diễn viên phải xử lý như thế nào nếu chỉ dùng âm thanh. Khi diễn viên trả bài cũng là lúc ê kíp bàn tìm phương án tốt nhất.

Tất cả diễn viên không phục trang theo nhân vật mà mặc vest, đứng trước micro nhìn kịch bản và thoại. Các khâu âm thanh, tiếng động, âm nhạc đều diễn live trước khán giả.

Âm nhạc do nghệ sĩ Đinh Linh, Minh Loan phụ trách với tiếng đàn tranh, tiêu, sáo, bộ gõ… đem lại không khí Bắc Bộ từ làn điệu chèo đến những bài đồng dao.

Phần âm thanh, tiếng động do sinh viên Đại học FPT lần đầu tiên đứng trên sân khấu thể hiện. Với cách thức này, âm thanh, tiếng động không chỉ bổ trợ cho vở kịch mà còn khiến khán giả thích thú khi chứng kiến cách nghệ sĩ làm ra tiếng gió, tiếng nước chảy, tiếng chân đi…

Với vai diễn nặng ký trong Chí Phèo, Aaron Toronto nghiêm túc khi thuộc hết lời thoại không cần cầm kịch bản. Tuy nhiên nếu yêu cầu cao hơn thì người xem vẫn mong anh có nhiều sắc thái hơn trong giọng thoại để nhân vật Chí Phèo sâu sắc hơn, đôi chỗ phát âm của anh vẫn còn chưa nghe rõ lắm.

Kịch truyền thanh còn có cái khó so với một vở kịch thông thường là diễn viên không được thả vào tình huống kịch, tương tác với bạn diễn mà gần như tự một mình xoay xở. Vậy nên nếu không đủ thấm, không đủ bản lĩnh lấy tâm lý cho nhân vật thì sẽ có tình trạng một số chỗ rơi vào đọc thoại.

Ngoài Aaron Toronto, kịch truyền thanh Chí Phèo còn có sự tham gia của các nghệ sĩ Huy Thục, Cẩm Linh, Quốc Việt, Hồng Vân.

Vẫn còn có những chỗ cần hoàn thiện hơn nhưng với sự đầu tư nghiêm túc, Chí Phèo hứa hẹn là một sản phẩm có thể phục vụ cho sinh viên - học sinh, coi như thêm hình thái khá mới mẻ của kịch để truyền tải đến người xem những tác phẩm văn học ý nghĩa.